Tabak/nicotine (roken, vapen)

Gedroogde tabak om te roken komt voor als kleine bruine sliertjes. Deze worden in een stukje papier gerold met of zonder filter en dan gerookt. Echt roken de meeste mensen sigaretten die al gerold zijn.

Sigaren zijn gedroogde, bruine tabaksbladeren die samen gerold zijn tot één groot geheel.

Nicotine is een licht stimulerend middel

• Je krijgt er een beetje meer energie van
• Je kunt je beter concentreren
• Als je verslaafd bent, werkt het ontspannend 
• Je voelt je zelfverzekerder
• Als het stopt met werken, voel je je onrustig

Werkingsduur: Je voelt binnen een paar seconden effect van de nicotine. Dit effect duurt ongeveer een uur.

Tabak kan worden:

• gerookt
• gesnust
• gesnoven
• gepruimd

Bij al deze methoden komt de nicotine in het bloed terecht.

Roken

Tabak wordt meestal gerookt. Dat kan in de vorm van een sigaret, shag, sigaar of pijp. De nicotine komt dan met de rook in de longen terecht. Via de longblaasjes komt de nicotine in het bloed terecht.

Snussen

In Scandinavië is de snus een bekend verschijnsel. Bij een snus zit de tabak in een tablet of theezakje wat onder de bovenlip wordt gestopt. Via bloedvaatjes in de bovenlip komt de nicotine in het bloed terecht. Het risico op verslaving is bij zuigtabak net zo groot als bij roken. Ook in zuigtabak zitten maar liefst 28 kankerverwekkende stoffen. Ook snus is dus geen veilig alternatief (1). Lees hier meer over snus.

Snuiven

Dit wordt bijna niet gedaan. Tabakspoeder wordt in de neus gesnoven en via het neusslijmvlies in het bloed opgenomen.

Pruimen

Bij pruimen kauw je op tabak. Ook dit wordt bijna niet meer gedaan. De nicotine in de tabak vermengt zich dan met het speeksel. Via bloedvaatjes in de binnenkant van de wangen en de tong komt de nicotine dan in het bloed terecht. De pruim wordt uitgespuugd. Bij doorslikken word je misselijk. Daarvoor gebruikte men wel een speciaal bakje (kwispedoor). In de Verenigde Staten komt pruimen van tabak nog wel voor (1). Pruimtabak kan mond- en keelkanker veroorzaken.

Zie ook de animatie: Drugs in het lichaam.

Bron:

1. Willemsen, C. e.a., Stimulerende middelen tabak. In Drugs en Alcohol. Gebruik, misbruik en verslaving.

Het gebruik van tabak en nicotine heeft risico’s.

Risico’s op de korte termijn

Conditie

Roken is slecht voor je conditie. Je raakt sneller buiten adem. Dit komt doordat koolmonoxide de zuurstof in je bloed vervangt. Hierdoor krijgen je organen te weinig zuurstof. 

AdemRokers hebben vaak een slechte adem. Alles ruikt naar rook: je haar, je kleren, je kamer, enzovoort. 

Budget

Roken kost veel geld. Als je een pakje sigaretten per dag rookt (bijvoorbeeld €11 per pakje), kost dat je €4015per jaar. Dit is €334.58 per maand. Zelfs als je 10 sigaretten per dag rookt, kost het je nog steeds ongeveer €167,29 per maand. 

Verslaving

Je raakt snel verslaafd aan roken. Nicotine is na heroïne een van de meest verslavende stoffen die we kennen. Je lichaam raakt er snel gewend aan en wil steeds meer. Soms worden er extra stoffen toegevoegd om het nog verslavender te maken. 

Nicotinevergiftiging

Als iemand voor het eerst rookt, kan hij of zij last krijgen van een milde vergiftiging. Dit kan duizeligheid en misselijkheid veroorzaken. Bij een zware vergiftiging kan iemand zelfs in coma raken. Dit gebeurt soms als kinderen sigaretten eten. 

Meeroken

Meeroken is schadelijk voor de gezondheid. 85% van de sigarettenrook komt in de lucht. Als je niet rookt, rook je nog steeds mee. Elk jaar sterven duizenden mensen door meeroken, door bijvoorbeeld hartziekten of longkanker. 

Risico’s op de lange termijn

Roken zorgt niet alleen voor verslaving, maar ook voor veel ziekten. Rokers leven gemiddeld 10 jaar korter dan mensen die niet roken. In Nederland sterven elke dag 53 mensen door roken.

Longziekten

Roken is slecht voor je longen. De stoffen die vrijkomen bij roken, zoals teer, nicotine en koolmonoxide, kunnen ernstige ziekten veroorzaken:

• Bronchitis: Dit is een ontsteking van de luchtwegen, wat hoesten veroorzaakt.
• COPD (Chronische Obstructieve Longziekte): Dit zorgt voor benauwdheid omdat de longen steeds slechter werken.
• Longemfyseem: Hierbij raken de longblaasjes beschadigd, wat zorgt voor kortademigheid.
• Longkanker: Roken kan schade veroorzaken aan je longen, die kan leiden tot kanker.

Andere vormen van kanker

Roken verhoogt ook de kans op andere soorten kanker, zoals mondkanker, keelkanker, blaaskanker en nierkanker.

Hart- en vaatziektenRoken is slecht voor je hart en bloedvaten. De stoffen in sigaretten kunnen de bloedvaten beschadigen, wat kan leiden tot hartaanvallen of beroertes. Dit gebeurt omdat roken de bloedvaten verstopt en de bloeddruk verhoogt.

Maag- en darmproblemenRoken verhoogt de kans op maagzweren en de ziekte van Crohn. Het kan ook invloed hebben op je darmen. In sommige gevallen kan nicotine de symptomen van colitis ulcerosa verbeteren, maar dit geldt alleen voor de nicotine zelf, niet voor roken.

Andere ziektes

Roken kan ook andere aandoeningen veroorzaken, zoals:

• Diabetes type 2
• Oogproblemen (zoals staar)
• Osteoporose (botontkalking)
• Ziekten zoals Alzheimer en ALS

Slechte huid en tanden

Roken kan je huid snel laten verouderen, omdat je huid minder zuurstof krijgt. Je tanden kunnen ook geel en slecht worden door roken. 

Stembanden

Het hoesten door roken kan je stembanden beschadigen, waardoor je stem minder helder klinkt.

Geheugen

Roken kan je geheugen slecht maken. Onderzoekers hebben ontdekt dat rokers vaak een slechter geheugen hebben. Gelukkig kan je geheugen verbeteren als je stopt met roken. 

Zwangerschap

Roken is ook schadelijk voor een ongeboren kind. Het kan de groei van de baby vertragen en zorgen voor een lager geboortegewicht. Als je rookt tijdens het geven van borstvoeding, krijgt je baby ook schadelijke stoffen binnen. Zie ook de pagina: Tabak, seks en zwangerschap.

Verslaving: 

• Nicotine is een van de meest verslavende stoffen die we kennen. Het is vergelijkbaar met bijvoorbeeld heroïne. 
• Het is zowel lichamelijk als geestelijk verslavend. 
• Als je vaak rookt, krijg je onthoudingsverschijnselen als de nicotine uitwerkt. Je gaat bijvoorbeeld trillen en voelt je gestrest. Het fijne gevoel dat je krijgt van roken, komt vooral doordat de onthoudingsverschijnselen weer stoppen. 
• Nicotine maakt je gevoeliger voor andere verslavingen, zoals alcohol of andere drugs. Dit komt doordat roken invloed heeft op de stofjes in je hersenen die te maken hebben met verslaving.

Het is lastig om de risico’s van tabak en nicotine kleiner te maken. Het beste is om te stoppen met roken. Lees meer over de voordelen van stoppen met roken. 

• Niet over je longen roken, helpt niet om de risico’s minder te maken. Je kunt nog steeds keel-, mond- en slokdarmkanker krijgen van het roken. 
• Filtersigaretten of lichte sigaretten zijn niet minder slecht voor je longen. Je gaat vaak dieper inhaleren of meer roken, wat juist extra schadelijk is. 
• Iedere sigaret vergroot het risico op kanker en andere ziektes. Een beetje roken is dus nog steeds schadelijk. 
• Het roken van e-sigaretten of vapes is minder schadelijk dan een gewone sigaret. Maar er zitten andere stoffen in die ook schadelijk zijn voor de longen. Ook bevatten ze vaak nicotine waardoor je er nog steeds verslaafd aan kunt raken. 
• Snus, snuiftabak en pruimtabak zijn minder schadelijk voor je longen dan roken of vapen. Maar je krijgt nog steeds schadelijke stoffen uit de tabak binnen.

In Nederland zijn er strenge regels rondom tabak om de gezondheid van mensen te beschermen. De belangrijkste regels zijn:

1. Leeftijdsgrens voor tabak: Je moet 18 jaar of ouder zijn om tabak te kopen. Winkels moeten altijd vragen om je identiteitsbewijs als ze twijfelen over je leeftijd.
2. Verbod op roken op veel plekken: In openbare gebouwen, zoals scholen, ziekenhuizen en stations, mag je niet roken. Ook in de horeca (zoals cafés en restaurants) mag niet meer in een rookruimte gerookt worden. Roken is dus alleen toegestaan op speciale buitenruimtes.
3. Waarschuwingsfoto’s en teksten: Alle verpakkingen van sigaretten en andere tabaksproducten moeten duidelijke waarschuwingsfoto’s en teksten bevatten over de gevaren van roken. Deze moeten duidelijk maken dat roken slecht is voor de gezondheid.
4. Geen smaakstoffen in tabak: Het is verboden om smaakstoffen toe te voegen aan tabaksproducten, zoals menthol. Dit maakt tabak minder aantrekkelijk voor jongeren.
5. Verbod op reclame voor tabak: Er mag geen reclame gemaakt worden voor tabaksproducten. Dit betekent dat tabaksmerken niet mogen adverteren op tv, radio, of online, en ze mogen ook geen sponsors zijn van evenementen.
6. Tabaksproducten in de winkel: Tabaksproducten moeten op een bepaalde manier worden verkocht. Ze moeten bijvoorbeeld achter een deur liggen zodat mensen ze niet makkelijk kunnen zien. Dit moet de verkoop van tabak minder aantrekkelijk maken.

Deze regels helpen om het roken in Nederland te verminderen en de gezondheid van mensen te beschermen. Het doel is om Nederland in 2040 tabaksvrij te maken.

Er roken steeds minder mensen in Nederland.

• In 2023 rookte 19,0% van de bevolking van 18 jaar en ouder. In 2014 rookte nog 25,7% van de volwassen bevolking.
• 13,5% van de algemene bevolking rookt elke dag

Hieronder staan drie tabellen met een overzicht van het aantal rokers: in Nederland, Amsterdam en in Gooi- en Vechtstreek. Als een cel leeg is, zijn er geen gegevens bekend.

Nederland

Percentage rokers in Nederland:

1: Gezondheidsenquête/Leefstijlmonitor CB in samenwerking met het RIVM en het Trimbos-Instituut, 2023

2: Peilstationsonderzoek Scholieren / Leefstijlmonitor, 2023

3: Nationale Drug Monitor, editie 2024. Tabak 12.3.6 Uitgaande jongeren en jongvolwassenen - Nationale Drug Monitor. https://www.nationaledrugmonitor.nl/tabak-uitgaande-jongeren-en-jongvolwassenen/. Geraadpleegd op: 13 november 2024. Trimbos-instituut, Utrecht & WODC, Den Haag.

Als je alcohol, tabak of andere drugs wilt gebruiken is het belangrijk dat je je lichamelijk en geestelijk goed voelt. Ben je ziek of bijvoorbeeld somber of angstig, dan kunnen alcohol, tabak en andere drugs dit erger maken.

Roken heeft ook invloed op de werking van sommige medicijnen. Tabak zorgt er bij sommige medicijnen voor dat ze sneller uitwerken. Bijvoorbeeld bij antipsychotica. Dit zijn medicijnen tegen een psychose. Mensen die roken hebben daarom soms daarom wel twee keer hogere doseringen antipsychotica nodig dan mensen die niet roken. 

Gebruik je medicijnen en wil je toch alcohol, tabak of andere drugs gebruiken? Zoek dan voor je gebruik goed uit of dat kan. Je kunt dit navragen bij je arts of apotheek. Of kijk in ons overzicht. Kom je er niet uit? Stuur dan een bericht naar onze Vraag & Antwoordservice. 

Gebruik geen alcohol, tabak of andere drugs als je zwanger bent of borstvoeding geeft. Deze stoffen zijn schadelijk voor de baby en kunnen ervoor zorgen dat deze ziek geboren wordt. 

Meer informatie over de invloed van tabak & nicotine op seks, zwangerschap en borstvoeding vind je in dit overzicht.