Informatie over lachgas voor ouders

Lachgas (N2O, distikstofmonoxyde) was vroeger een narcosemiddel dat bij operaties in ziekenhuizen werd gebruikt. Lachgas (distikstofmonoxide) is een kleurloos zoetgeurend gas. Bij operaties wordt het gebruikt om de patiënt onder narcose te houden. Het middel wordt dan via de beademing toegediend. Tegenwoordig zijn hiervoor betere middelen waardoor het gebruik voor dit doel afneemt. Lachgas wordt nu voornamelijk in de voedingsindustrie gebruikt, bijvoorbeeld in gaspatronen voor slagroomspuiten.

Als drug werd het midden jaren negentig met name in het uitgaanscircuit gebruikt. Toen de leverancier van lachgas verlangde dat kopers duidelijk moesten maken waarvoor zij lachgas nodig hadden, verdampte het aanbod in de uitgaanswereld snel. Sinds enkele jaren is lachgas opnieuw populair geworden in het uitgaanscircuit.

Bekijk ook dit filmpje van het Trimbos-instituut.

Lachgas wordt geïnhaleerd uit een ballon en komt zo via de longen in het bloed terecht. Het hart brengt het bloed met lachgas direct naar de hersenen en andere organen. Lachgas heeft een remmend effect op de werking van het centrale zenuwstelsel. Het wordt voor een deel weer uitgeademd. Wat niet uitgeademd wordt, wordt uitgescheiden door de nieren.

Lachgas wordt via een ballon in- en uitgeademd. Meestal halen gebruikers met hun vrienden een aantal ballonnen die ze gelijktijdig innemen.

Als iemand lachgas heeft gebruikt en onder invloed is kunnen de volgende effecten optreden:

• Stemmingswisseling;
• Lachen (vandaar de naam);
• Duizelig worden, mensen gaan voor tijdens of na gebruik soms zitten om niet om te vallen.

Lachgas komt voor in slagroompatronen. Gebruikers vullen hun ballonnen met lachgas door middel van een slagroomspuit. Na afloop liggen er soms lege slagroompatronen op de plek waar gebruikers de lachgas gebruiken.

Na inademing vanuit de ballon ervaart men een korte roes. Soms wordt er gelachen. De waarneming verandert. Geluiden lijken te vertragen en te vervormen. Het effect treedt na zo’n 20 seconden op en houdt enkele minuten aan.

In 2017 is in een onderzoek aan scholieren gevraagd of zij ooit van hun lachgas hebben gebruikt en of ze de afgelopen maand lachgas hebben gebruikt (1).

Percentage dat ooit of de laatste maand lachgas heeft gebruikt

Op 12-jarige leeftijd heeft 3.5% het ooit gebruikt. Hoe hoger de leeftijd hoe hoger het percentage ooit gebruikers.

De risico’s van lachgas zijn voor een deel afhankelijk van de hoeveelheid die wordt gebruikt (3). Bij matig gebruik (bijvoorbeeld niet meer dan 1 per per maand maximaal 10 ballonnen op een avond) lijken de risico’s beperkt. Echter bij overmatig gebruik (bijvoorbeeld 50 ballonnen of meer op een avond of meerdere dagen achter elkaar gebruiken) nemen de risico’s flink toe. De risico’s worden nog groter wanneer lachgas gecombineerd wordt met andere middelen zoals alcohol.
Jongeren zijn gevoeliger voor de kortetermijnrisico’s dan voor de langetermijnrisico’s. In een gesprek kun je als ouder dus beter aandacht aan de kortetermijnrisico’s dan aan de langetermijnrisico’s besteden.

Kortetermijnrisico’s

• Bevriezen van longen en vrieswonden op ledematen
  De manier waarop lachgas gebruikt wordt, is belangrijk. Lachgas mag nooit rechtstreeks vanuit de gasfles geïnhaleerd worden. Dit kan levensgevaarlijk zijn omdat het gas dan zo koud is dat de longen kunnen bevriezen. Ook lippen, neus en stembanden kunnen bevriezen. Daarnaast komt het voor dat mensen vrieswonden (lijken op brandwonden) aan de handen of benen krijgen doordat ze lachgastank vasthouden of tussen hun benen klemmen.
• Zuurstoftekort in de hersenen
  Lachgas kan leiden tot zuurstoftekort in de hersenen. Daarbij kun je concentratiestoornissen of hoofdpijn krijgen, duizelig worden, je evenwicht verliezen, verward zijn, misselijk worden, last hebben van gevoelloosheid of tintelingen of flauwvallen. Het risico is dat je hard kunt vallen.
• Verkeer
  Deelname aan verkeer na gebruik van lachgas is zeer gevaarlijk. Je kunt nog uren onoplettend blijven na gebruik.

Langetermijnrisico’s

• Neurologische stoornissen
  Bij overmatig en langdurig gebruik (grote hoeveelheden op een avond of een langere periode dagelijks gebruik) kunnen neurologische stoornissen optreden. Dit komt doordat lachgas de opname van vitamine B12 blokkeert. Symptomen van een tekort aan vitamine B12 zijn tintelingen in tenen en vingers. Veganisten (en in mindere mate vegetariërs) moeten extra behoedzaam zijn.
• Langdurig gebruik van lachgas kan leiden tot:
  • Onvruchtbaarheid
  • Impotentie
  • Neurologische schade
  • Dwarslaesies
• Lachgas en het jonge brein
  Het is nog onbekend wat het effect van lachgas is op het jonge (puber)brein. Gezien het jonge brein nog in ontwikkeling is, en van andere middelen bekend is dat dit van invloed is op de ontwikkeling van het brein, is voorzichtigheid geboden.
• Invloed andere stoffen 
  Sinds 2000 bestaat het vermoeden dat er kleine hoeveelheden van andere stoffen in lachgaspatronen kunnen zitten. Daarnaast kunnen minuscule stukjes metaal van de patroon zelf meekomen in een ballon. Het is onbekend wat dit betekent voor de gezondheid.

Vanaf 12-jarige leeftijd zal jouw kind leeftijdgenoten gaan tegenkomen die wellicht ook met lachgas experimenteren. Jouw kind zal dan in feite moeten beslissen of het ook gaat gebruiken. Het is goed om, voordat jouw kind in een dergelijke situatie komt, al een gesprek over lachgas gevoerd te hebben. In een gesprek is het belangrijk rekening te houden met eventuele motieven die jongeren kunnen hebben om te gaan gebruiken. Ze zijn nieuwsgierig, willen in een roes raken en willen misschien graag bij een clubje mensen horen dat ook lachgas gebruikt. Ze willen zich vaak losmaken van thuis en eigen unieke ervaringen opdoen.

Je kunt druggebruik natuurlijk verbieden maar de vraag is of dat het gewenste resultaat oplevert. Je kunt jouw kind ook helpen een beslissing in ieder geval zo doordacht mogelijk neemt. Bespreek de motieven (voordelen) om te gebruiken en de risico’s met jouw kind.

In het praten daarover moet je ook ruimte geven aan de voordelen. Als je het over de voordelen hebt, ontstaat er vanzelf een sfeer waarin je ook aandacht kunt besteden aan de risico’s.

Besteed in een gesprek ook aandacht aan het ‘nee’ kunnen of durven zeggen. Maak duidelijk dat hij/zij kan weigeren en dat echte vrienden dat ook van hem/haar accepteren. In het gesprek mag je best jouw mening over lachgas geven.

Probeer ook de afspraak te maken dat als jouw kind toch lachgas wil proberen, hij/zij dat in ieder geval aan jou vertelt.

In het algemeen kan men zeggen dat er zo veilig mogelijk gebruikt wordt als iemand:

• Goed weet wat de risico’s zijn en hoe deze te verminderen.
• Zelden gebruikt; alleen in het weekend en hooguit een paar keer per jaar.
• Alleen gebruikt als hij zich lichamelijk en geestelijk goed voelt.

Wat fijn dat u naar aanleiding van het filmpje over lachgas onze website komt bezoeken. U heeft misschien een vraag of bent op zoek naar meer informatie over lachgas. Op onze website is van alles te vinden. Mocht u de informatie in een andere taal willen lezen, klikt u dan op het vlaggetje rechtsboven in de pagina.

Praten met uw kind over lachgas is misschien wel het belangrijkste wat u kunt doen.

Veel ouders/verzorgers vinden het moeilijk om met hun kinderen over gevoelige onderwerpen te praten. Maar als u twijfelt of uw kind wel eens lachgas gebruikt is de beste manier om hier achter te komen door een gesprek met uw kind aan te gaan. Kies voor het gesprek een rustig moment en zorg van te voren dat u al informatie gezocht hebt.  Dreig niet meteen met straffen en veroordeel niet, maar toon interesse. Vraag wat hij of zij al weet van de risico’s van lachgas en zoek dit eventueel samen op. Maak vervolgens samen afspraken.

Belangrijke tips voor het gesprek met uw kind:

• Veroordeel niet meteen
• Bespreek niet alleen de nadelen
• Vraag naar de motieven van gebruik van uw kind.
• Bespreek het verschil tussen gebruik en misbruik
• Vergroot eigenwaarde, stimuleer zelfvertrouwen van uw kind.
• Maak afspraken

Kijk voor meer gesprekstips op: Jeugd & ouders – Jellinek

Een overzicht van de voorlichtingen en workshops van dit moment door Jellinek vindt u hier. Bent u professional en wilt u graag extra aanbod of scholing? Kijk dan verder bij Beroepskrachten & professionals – Jellinek.

Heeft u nog vragen of wilt u overleggen? U kunt altijd contact opnemen met de Jellinek Advieslijn voor vragen of informatie: 088-505 1220. Onze collega’s staan u graag te woord. Of stel uw vraag hier via de mail.

Wilt u bij u in het buurthuis, de moskee, kerk of vereniging een groepsvoorlichting over lachgas en opvoeding? Ook dan kunt met ons bellen. Dan overleggen we graag over de mogelijkheden: 088 505 1220.

1. HBSC 2017 – Gezondheid en welzijn van jongeren in Nederland, Trimbos-instituut (2018)
2. Jeugd en riskant gedrag 2015, Peilstations Onderzoek, Trimbos-instituut (2016)
3. Lachgas Factsheet Update maart 2018, Trimbos-instituut (2018)