Risico’s

Wil je meer weten over de risico’s van cocaïne? Hieronder lees je alle vragen en antwoorden over de risico’s van cocaïne. Kan je iets niet vinden? Stel dan je vraag aan een van onze medewerkers via Vraag & Antwoord.

Lees meer Informatie over andere middelen

 

Wat zijn de risico’s van het roken van snuifcocaïne?

Snuifcocaïne kan eigenlijk niet worden gerookt. Bij de temperatuur waarbij cocaïne zou kunnen verdampen (197 graden celcius) valt de snuifcocaïne uiteen en/of verbrandt. Door de hoge temperatuur valt de cocaïne uiteen. Heel soms wordt het wel eens gerookt. Een klein gedeelte van de coke komt dan via de longen in het bloed terecht. Dat geeft een kort en hevig effect.

Bij het roken van snuifcoke kunnen kleine deeltjes verbrande cocaïne in de luchtwegen en de longen terechtkomen. Ook andere stoffen die bij de verbranding vrijkomen, kunnen in de longen terechtkomen. Dat is schadelijk. De longen zijn overigens wel goed beschermd, want keel en luchtwegen vangen de zwaarste klap op.

Crack

De meeste cocaïne gaat dus bij roken verloren en slechts een gedeelte bereikt je longen. Om snuifcocaïne te kunnen roken wordt het wel omgezet in rookcoke, basecoke of crack. Dit is iets heel anders dan gewone cocaïne. Om het te maken wordt cocaïne vermengd met water en maagzout of ammoniak en dan gekookt. Crack heeft een smeltpunt van 98 graden en begint vanaf die temperatuur te verdampen. Het valt daarbij niet uiteen. Crack kan dus wel gerookt worden. Als men crack rookt, stijgt het niveau van cocaïne in het bloed zeer snel, maar het gaat ook weer zeer snel omlaag.

Bij snuiven stijgt het niveau veel langzamer en treden de effecten later op. Het gebruik van crack en waarschijnlijk ook het roken van cocaïne, werkt daardoor vele malen verslavender dan het snuiven van snuifcocaïne. Ook de gezondheidsrisico’s zijn groter.

 

Versie: oktober 2019

 

Wat zijn de risico’s van cocaïne?

Kortetermijnrisico’s

Er zijn de volgende kortetermijnrisico’s:

Pure of versneden cocaïne?

Zuivere cocaïne heeft ook risico’s, zeker als je versneden cocaïne gewend bent en in één keer veel te veel neemt. Bij zuivere cocaïne zal je dus een geringere dosis moeten nemen. Versneden cocaïne hoeft niet extra gevaarlijk te zijn als het versneden is met suikers zoals manitol. Meestal is het echter versneden met allerlei medicijnen.

Risico’s voor hart en bloedvatenstelsel

Cocaïne verhoogt de hartslag en vernauwt de bloedvaten. Het hart heeft meer zuurstof nodig, maar krijgt door de vernauwde bloedvaten juist minder. Het hart moet dus harder werken om aan zuurstof te komen. Daarbij komt nog eens dat in vernauwde bloedvaten het bloed langzamer stroomt. Hierdoor kunnen bloedcellen aan elkaar plakken en klontjes vormen.

Dit alles wordt erger wanneer bloedvaten door ouder worden al enigszins aangetast zijn. Het reeds vernauwde vat wordt door de cocaïne verder vernauwd.

De sterfte door hartinfarcten door cocaïne wordt niet gemeten. Sterfte door hartaandoeningen worden onder natuurlijke doodsoorzaken gecodeerd. Toch zou de sterfte best wel eens hoger kunnen zijn dan gedacht.

Volgens een artikel in de Guardian van juli 2011 zou 1 op de 4 niet-fatale hartaanvallen van mensen onder de 45 jaar in verband staan met cocaïnegebruik. Volgens de werkgroep cijfers van de Nederlandse Hartstichting bedraagt het aantal hartinfarcten tussen de 30 en 45 jaar bij mannen 2750 en bij vrouwen 1368 gevallen per jaar. Samen 4118. Als 1 op de 4 hartinfarcten veroorzaakt wordt door cocaïne zou het algauw om 1000 gevallen gaan.

Terug naar top

Neusslijmvlies

Cocaïne werkt vaatvernauwend. Coke lost zich op in het neusslijmvlies. De bloedvaten in het slijmvlies vernauwen zich. Hierdoor krijgen de cellen in het neusslijmvlies onvoldoende bloed. Het gevolg daarvan is dat de cellen onvoldoende zuurstof en onvoldoende voeding krijgen. Het slijmvlies kan hierdoor ontstoken raken.

Door de ontsteking gaat het neusslijmvlies extra slijm produceren. Gebruikers krijgen dan een loopneus. Dit wordt wel een ‘Colombiaanse verkoudheid’ genoemd. Ontstoken slijmvlies kan ook erg pijnlijk zijn.

De gesnoven coke kan ook in de voorhoofdsholte terechtkomen en daar verstoppingen en hoofdpijn veroorzaken.

Terug naar top

Vermoeidheid

Cocaïne put je uit. Je vermoeidheid wordt onderdrukt waardoor je over je grens gaat.

Terug naar top

Psychische klachten

Bij sommige cocaïnegebruikers kan depressiviteit ontstaan. Hoe vaker en hoe meer er gebruikt wordt, hoe groter de kans dat iemand zich op langere termijn depressief gaat voelen. Daarnaast zijn er klachten als gevoelens van derealisatie, angst, verminderde concentratie, vermoeidheid, gevoel van schokken in het hoofd, tintelingen, spiertrekkingen, zichtproblemen en duizelingen. Voor meer informatie zie de volgende pagina: Wat voor klachten kun je krijgen na drugsgebruik?

Moeite met seks

Cocaïne kan van invloed zijn op de seksualiteit en op de seksuele beleving:

Indirect
De stofjes die door cocaïne afgescheiden worden zijn onder ander dopamine en norepinefrine. Bij veel gebruik kunnen deze stofjes uitgeput raken. Is dat het geval dan kun je minder van seks genieten en is het moeilijker om tot een orgasme te komen. Het uitputten van de voorraden kan uiteindelijk leiden tot impotentie.

Direct
Soms smeren mensen coke op de eikel, anus of vagina. Cocaïne verdooft plaatselijk waardoor mensen wat langer door kunnen gaan met seks. Cocaïne vernauwt ook de bloedvaten. Hierdoor kan het slijmvlies gaan ontsteken waardoor er een grotere kans is op overdracht van virussen.

De effecten van cocaïne zijn verschillend voor man en vrouw en afhankelijk van de mate en frequentie van gebruik. Hieronder volgen de effecten bij een lage dosis, hoge dosis en bij langdurig voortgezet gebruik.

Lage dosis

Mannen: een lage dosis stimuleert meestal het verlangen en het vermogen tot het krijgen van een erectie, terwijl het klaarkomen wordt uitgesteld.
Vrouwen: het effect is bij vrouwen minder eenduidig. Een lage dosis kan het verlangen zowel vergroten als verminderen. De intensiteit van het orgasme wordt vergroot.

Hoge dosis

Mannen: bij een hoge dosis kan het zijn dat de man geen erectie meer kan krijgen. Als toch een erectie optreedt, duurt deze vaak langer en wordt het klaarkomen uitgesteld. Het euforische gevoel van het gebruik van de cocaïne kan ertoe leiden, dat ‘gewone’ seks ineens minder lekker lijkt.
Vrouwen: bij hoge dosis vermindert het verlangen meestal. Intensiteit van het orgasme kan zowel vergroot als verminderd worden. Het euforische gevoel van het gebruik van de cocaïne kan ertoe leiden, dat ‘gewone’ seks ineens minder lekker lijkt.

Terug naar top

Cocaïne en alcohol

Combineer je cocaïne met alcohol dan wordt de belasting voor hart en bloedvaten groter. Cocaïne en alcohol leiden tot de vorming van een nieuwe stof: coca-ethyleen. Deze stof stimuleert de hartslag en werkt vaatvernauwend. Ook zit coca-ethyleen veel langer in het bloed dan cocaïne waardoor zij het hart langduriger belast.

Terug naar top

Spuiten

Als cocaïne gespoten wordt levert dat extra risico’s op. Er kunnen ontstekingen op de insteekplaatsen ontstaan. Gebruik van spuiten die al door een ander gebruikt zijn geeft risico op ontstekingen of besmetting met het hepatitis- of aids-virus.

Terug naar top

Dodelijke risico’s

Bij snuiven van cocaïne kan een overdosis optreden. Bij spuiten en roken of basen van coke is de kans hierop echter veel groter dan bij snuiven. Het gevolg van een overdosis coke kan variëren tussen het verkeerd vallen van de coke tot het daadwerkelijk zoveel nemen dat men overlijdt. Beide zijn bij snuiven mogelijk.

Als de cocaïne verkeerd valt, voelen gebruikers zich onrustig, angstig en achterdochtig. Soms kan deze achterdocht zo hevig worden dat het verandert in een complete waan. Gebruikers zijn dan bijvoorbeeld bang om achtervolgd te worden.

Een overdosis kan echter nog ernstiger verlopen en leiden tot hart- en ademhalingsproblemen met de dood als gevolg. Bij spuiten kan de dood zeer snel intreden, al na enkele minuten. Ook bij roken en basen kan het snel gaan.

De oorzaken van een fataal lopende overdosis cocaïne zijn:

  • storingen van het hart en vaatstelsel

Een te grote dosis coke kan leiden tot een sterke onregelmatige werking van het hart. Uiteindelijk kan de hartwerking wegvallen. Ook kan cocaïne de bloeddruk verhogen. Deze kan zo snel stijgen dat een zwak bloedvat in het hoofd knapt en de gebruiker sterft aan een hersenbloeding. Onbekend is hoeveel mensen overlijden als gevolg van hartproblemen. Overlijden aan een hartaandoening wordt meestal geregistreerd als een natuurlijke doodsoorzaak.

  • achter elkaar optreden van epileptische aanvallen

Epileptische aanvallen kunnen elkaar in zeer hoog tempo opvolgen waardoor het bewustzijn tussen de aanvallen niet meer terugkeert.

  • storingen in het ademhalingsstelsel

Deze storingen kunnen optreden met uiteindelijk een ademhalingsstilstand als gevolg.

Hoeveel cocaïne is dodelijk?

Of een dosis giftig of dodelijk wordt, is afhankelijk van het individu. Sommige mensen blijven in leven na een aantal grammen, terwijl bij mensen die een allergie hebben voor cocaïne een kleine dosis al te veel kan zijn.

De lichamelijke conditie en eventuele ziekten die iemand heeft, zijn hierbij natuurlijk ook van groot belang. Iemand met een hartafwijking of met een defect bloedvat in de hersenen loopt natuurlijk grote risico’s. Ook de combinatie met andere drugs, bijvoorbeeld alcohol, kan voor een extra risico zorgen. Een algemeen geldende norm voor te hoge doseringen is daarom moeilijk te geven, temeer daar cocaïne ook vaak versneden is.

Terug naar top

Langetermijnrisico’s

Naast verslaving (zie bij verslavingskans) zijn er de volgende langetermijnrisico’s:

Verandering in persoonlijkheid

Mensen die veel en regelmatig cocaïne gebruiken, kunnen veranderen in onaardige personen: koel, arrogant en egoïstisch. Bovendien zijn ze vaak prikkelbaar, geïrriteerd en rusteloos. Dit kan leiden tot allerlei ruzies. De omgeving heeft dit soort veranderingen vaak eerder in de gaten dan de gebruiker zelf.

Terug naar top

Oververmoeidheid en depressies

Cocaïne kan leiden tot oververmoeidheid, uitputting en depressieve gevoelens. Men put zichzelf volledig uit.

Terug naar top

Agressie en achterdocht

Bij zeer veel cocaïnegebruik kan een gebruiker het contact met de realiteit verliezen en zich bedreigd voelen. De gebruiker wordt paranoïde en daardoor soms agressief.

Terug naar top

Gewichtsverlies

Cocaïne kan ook leiden tot gewichtsverlies. Door gebrek aan eetlust gaat de conditie achteruit.

Terug naar top

Verminderd seksueel verlangen

Mannen: langdurig gebruik vermindert het seksuele verlangen. Het vermindert het vermogen tot het krijgen van een erectie en het klaarkomen. Bij verdere uitputting van de voorraden dopamine en norepinefrine, kan het verlangen volledig verdwijnen en kan impotentie ontstaan.

Vrouwen: langdurig gebruik vermindert het verlangen en het vermogen om een orgasme te hebben. Bij verdere uitputting kan verlangen volledig verdwijnen.

Terug naar top

Risico’s van cocaïne ten opzichte van andere middelen

Bij de beoordeling van de risico’s moet je kijken naar een aantal aspecten zoals de kans op lichamelijke schade (giftigheid), verslaving en de kans dat je door het gebruik sociale schade oploopt.

Een commissie van experts heeft in 2009 een rangorde aangebracht in drugs door ze te beoordelen op deze aspecten. Snuifcocaïne staat op de 5e plaats, basecoke op de 2e plaats.

Hieronder de tabel met de rangschikking van drugs op de verschillende aspecten.

Acute Toxiciteit Chronische Toxiciteit Verslaving Sociale schade op Individueel niveau Sociale schade op bevolkingsniveau
Heroïne Tabak Heroïne Basecoke Alcohol
Basecoke Basecoke Basecoke Heroïne Tabak
Metamf Alcohol Tabak Alcohol Basecoke
Alcohol Metamf Metamf Tabak Heroïne
Cocaïne Cocaïne Cocaïne Cocaïne Cocaïne
GHB Heroïne Alcohol Metamf Cannabis
Amf Amf Amf Amf Benzo
Ketamine Cannabis Benzo GHB Amf
Lsd Xtc GHB Cannabis Xtc
Xtc Khat Cannabis Benzo’s GHB
Benzo Ketamine Ketamine Xtc Metamf
Paddo’s Benzo Khat Ketamine Ketamine
Cannabis GHB Xtc Lsd Paddo’s
Tabak Lsd Paddo’s Paddo’s Lsd
Khat Paddo’s Lsd Khat Khat

Terug naar top

Bron

Ranking van drugs, RIVM (2009)

Versie: oktober 2019

Is drugs langer aantoonbaar in het bloed of speeksel bij iemand met extreem ondergewicht (anorexia)?

In principe breken mensen met anorexia hun medicatie (en dus ook drugs) even snel af als andere mensen. Ze hebben wel minder verdelingsvolume, dus minder lichaamsvolume waarover medicatie kan worden verspreid, waardoor ze een lagere dosering medicatie moeten gebruiken dan gezonde mensen, maar de afbraaksnelheid blijft hetzelfde.

Verder raden we mensen met anorexia af om drugs te gebruiken, met name cocaïne of andere stimulerende middelen. Mensen met anorexia hebben soms een zout-tekort (kalium) in hun bloed, hierdoor lopen ze een groter risico op hartritmestoornissen dan gezonde mensen. Cocaïne geeft ook een verhoogd risico op hartritmestoornissen, dus voor mensen met anorexia wordt dit risico nog groter.

 

Versie: maart 2020

Hoe kun je de risico’s van cocaïne verminderen?

Echt veilig gebruik van cocaïne bestaat niet. Wel kunnen de risico’s beperkt worden.

Dat kan als een gebruiker:

  1. Zich bewust is van de risico’s.
  2. Alert is op de nadelige gevolgen van cocaïnegebruik.
  3. Cocaïne alleen af en toe of bij een speciale gelegenheid gebruikt.
  4. Cocaïne alleen gebruikt als hij/zij zich goed voelt.
  5. Cocaïne niet gebruikt om de nadelige gevolgen van vorig gebruik zoals vermoeidheid of depressie te verdrijven.
  6. Weet dat cocaïne de lichamelijke reserves aanspreekt en dat er na gebruik goed gerust en gegeten moet worden.
  7. Weet dat cocaïne een belasting vormt voor hart en bloedvatenstelsel. Een risico dat toeneemt naarmate men ouder wordt.
  8. Coke niet combineert met andere middelen zoals alcohol.
  9. Bij gebruik niet deelneemt aan het verkeer.
  10. Niet gebruikt bij suikerziekte, hoge bloeddruk, zwak hart en epilepsie.
  11. Zijn/haar snuifbuis niet deelt met anderen om infectieziekten te voorkomen.
  12. Niet gebruikt tijdens de zwangerschap. Cocaïne is schadelijk voor het ongeboren kind.

Versie: oktober 2019

Kan door het snuiven van cocaïne je neusbot verdwijnen?

Cocaïne is erg slecht voor je neus. Cocaïne werkt vaatvernauwend. Coke lost zich op in het neusslijmvlies. De bloedvaten in het slijmvlies vernauwen zich. Hierdoor krijgen de cellen in het neusslijmvlies onvoldoende bloed. Het gevolg daarvan is dat de cellen onvoldoende zuurstof en onvoldoende voeding krijgen. Het slijmvlies kan hierdoor ontstoken raken.

Door de ontsteking gaat het neus slijmvlies extra slijm produceren. Gebruikers krijgen dan een loopneus. Dit wordt wel een ‘Colombiaanse verkoudheid’ genoemd. Ontstoken slijmvlies kan ook erg pijnlijk zijn. De gesnoven coke kan ook in de voorhoofdsholte terecht komen en daar verstoppingen en hoofdpijn veroorzaken.

Het gebeurt af en toe dat er kraakbeen verdwijnt na jarenlang cocaïne gebruik. Door de verminderde bloedtoevoer kan het kraakbeen in je neus afsterven. Door de bijtende chemicaliën in cocaïne kan dit nog sneller gaan. Dit kan resulteren in gaten in je tussenschot in je neus en in extreme gevallen zelfs tot het helemaal weg slijten van het tussenschot.

 

Versie: oktober 2019

Welke risico’s hebben drugs?

Er zijn risico’s voor:

  • de lichamelijke gezondheid
  • de geestelijke gezondheid
  • misbruik en verslaving
  • het sociaal en maatschappelijk functioneren

De risico’s hebben te maken met de stof zelf, met de manier waarop de drugs toegediend worden (bijv. spuiten/roken) en met de maatschappelijke omstandigheden waaronder gebruikt wordt. Het illegaal zijn van een drug brengt extra risico’s met zich mee.

Lichamelijke gezondheid

Bij lichamelijke risico’s kun je een onderscheid maken tussen risico’s op de korte termijn (overdosis) ofwel acute risico’s en risico’s op de lange termijn (het optreden van allerlei lichamelijke ziekten). Bij het ontstaan van lichamelijke risico’s spelen dosis en frequentie van gebruik een belangrijke rol. De risico’s nemen toe naarmate vaker gebruikt wordt.

Geestelijke gezondheid

Drugs kunnen een negatieve invloed hebben op iemands geestelijke gezondheid. De redenen en motieven van gebruik spelen hierbij een belangrijke rol. Als gebruikt wordt om allerlei moeilijkheden uit de weg te gaan ontwikkelt iemand zich niet. Hij leert dan niet om de moeilijkheden te overwinnen.

Verder kunnen drugs door de frequentie van gebruik, een te grote plaats in iemands leven innemen. Hobby’s en vrienden worden dan verwaarloosd. Drugs worden dan heel bepalend voor de keuzes die iemand in zijn leven maakt.

Risico op misbruik en verslaving

Elke drug heeft een risico op misbruik en verslaving. Van elke 100 mensen die ermee beginnen raken er een aantal verslaafd. Bij alcohol gaat 10% van de mensen die ermee begint teveel drinken en wordt 3% verslaafd. Ook bij cannabis zie je dat 10% van de leerlingen die ermee begint dagelijks gaat blowen.

Maatschappelijke risico’s

Door alcohol en drugs kunnen er maatschappelijke problemen komen bijvoorbeeld door geweld, ruzies of rijden onder invloed. Bij drugs kan dat ook al gebeuren omdat illegaal is. Overmatig gebruik van alcohol en/ of drugs leidt verder tot problemen met relaties of werk.

 

Versie: september 2019

Waarom is het zo gevaarlijk wanneer witte heroïne als cocaïne verkocht wordt?

Witte heroïne dat verkocht wordt als cocaïne is erg gevaarlijk omdat heroïne veel potenter (sterker) is dan cocaïne. Men heeft van een poeder heroïne veel minder nodig dan van cocaïne om iets te voelen. Als iemand heroïne in dezelfde hoeveelheid neemt als cocaïne, dan is de kans op overdosering groot.

Dit is eind 2014 en begin 2015 bij verschillende mensen gebeurd. In sommige gevallen met een fatale afloop.

 

Versie: oktober 2019

Waarom kan door het snuiven van cocaïne het neusslijmvlies ontstoken raken?

Cocaïne werkt vaatvernauwend. Daarnaast lost het zich op in het neusslijmvlies. De bloedvaten in het slijmvlies vernauwen zich. Hierdoor krijgen de cellen in het neusslijmvlies onvoldoende bloed. Het gevolg daarvan is dat de cellen onvoldoende zuurstof en onvoldoende voeding krijgen. Het slijmvlies kan hierdoor ontstoken raken.

Door de ontsteking gaat het neusslijmvlies extra slijm produceren. Gebruikers krijgen dan een loopneus. Dit wordt ook wel een ‘Colombiaanse verkoudheid’ genoemd. Ontstoken slijmvlies kan ook erg pijnlijk zijn.

De gesnoven coke kan ook in de voorhoofdsholte terecht komen en daar verstoppingen en hoofdpijn veroorzaken.

Chronisch gebruik

Bij chronisch gebruik kan het neusslijmvlies zelfs afsterven. Op den duur kunnen gebruikers van coke hun reukvermogen verliezen. In sommige gevallen kan het neustussenschot verdwijnen.

Versie: oktober 2019

Waarmee wordt cocaïne versneden en wat is het risico?

Versnijdingen die bij cocaïne aangetroffen worden zijn:

  • Medicijnen zoals levamisol, fenacetine en hydroxine.
  • Stimulerende middelen zoals cafeïne.
  • Lokaal verdovende middelen als lidocaïne.

Cocaïne of coke kan door gebruikers worden getest. Cocaïne wordt, na xtc/mdma, het meest ingeleverd bij de testservice. 11% van de ingeleverde samples is cocaïne (1). De geteste cocaïne monsters bestaan gemiddeld voor 65% uit cocaïne. De rest zijn andere stoffen. Dit kunnen werkzame (psychoactieve) stoffen zijn, zoals medicijnen, maar ook stoffen zonder werking zoals suikers en bakpoeder. In 2018 bevatten 35% van de monsters levamisol.

Medicijnen

Opvallend is dat cocaïne vaak met medicijnen versneden wordt. Veel van deze medicijnen mogen alleen op doktersvoorschrift voorgeschreven worden.

  • Levamisol werd ooit gebruikt in de behandeling tegen kanker. Sinds 2004 wordt het niet meer gebruikt. In de diergeneeskunde wordt het nog wel gebruikt als antiwormenmiddel. Bij zware gebruikers kan levamisol de afweer ernstig verzwakken (2); het kan leiden tot cytopenie (vermindering bloedcellen) en LIV (door levamisol geïnduceerde vasculopathie).
  • Fenacetine is een pijnstiller en kan nierschade veroorzaken.

Aankoop

Als cocaïne op straat gekocht wordt is de kans op versnijdingen groot en kan men geen verhaal halen. Toeristen zijn hier vaak het slachtoffer van. Nederlandse gebruikers hebben meestal vaste adressen, waardoor ze in ieder geval kunnen klagen als ze een keer een vervelende ervaring met een middel hadden. Om te weten wat er in je cocaïne sample zit kun je dit laten testen. Klik hier voor de testservice van de Jellinek en hier voor de landelijke adressen.

Bron

  1. DIMS jaarbericht 2018, Trimbos-instituut
  2. CAM Quick Scan rapportage Levamisol, RIVM (2015)

 

Versie: oktober 2019

Is het mogelijk door het snuiven van cocaïne een overdosis te nemen?

Bij snuiven van cocaïne kan een overdosis optreden. Bij spuiten en roken of basen van coke is de kans hierop echter veel groter dan bij snuiven. Het gevolg van een overdosis coke kan variëren tussen het verkeerd vallen van de coke tot het daadwerkelijk zo veel nemen dat je overlijdt. Beide zijn bij snuiven mogelijk.

Als de cocaïne verkeerd valt, voelen gebruikers zich onrustig, angstig en achterdochtig. Soms kan deze achterdocht zo hevig worden dat hij verandert in een complete waan. Gebruikers zijn dan bijvoorbeeld bang om achtervolgd te worden.

Een overdosis kan echter nog ernstiger verlopen en leiden tot hart- en ademhalingsproblemen met de dood als gevolg. Bij spuiten kan de dood zeer snel intreden, al na enkele minuten. Ook bij roken en basen kan het snel gaan.

De oorzaken van een fataal lopende overdosis cocaïne zijn:

Storingen van het hart en vaatstelsel

Een te grote dosis coke kan leiden tot een sterke onregelmatige werking van het hart. Uiteindelijk kan de hartwerking wegvallen. Ook kan cocaïne de bloeddruk verhogen. Deze kan zo snel stijgen dat een zwak bloedvat in het hoofd knapt en de gebruiker sterft aan een hersenbloeding. Onbekend is hoeveel mensen overlijden als gevolg van hartproblemen. Overlijden aan een hartaandoening wordt meestal geregistreerd als een natuurlijke doodsoorzaak.

Achter elkaar optredende epileptische aanvallen

Epileptische aanvallen kunnen elkaar in zeer hoog tempo opvolgen waardoor het bewustzijn tussen de aanvallen niet meer terugkeert.

Storingen in het ademhalingsstelsel

Deze storingen kunnen optreden met uiteindelijk een ademhalingsstilstand als gevolg.

Hoeveel cocaïne is dodelijk?

Of een dosis giftig of dodelijk wordt, is afhankelijk van het individu. Sommige mensen blijven in leven na een aantal grammen, terwijl bij mensen die een allergie hebben voor cocaïne, een kleine dosis al te veel kan zijn.

De lichamelijke conditie en eventuele ziekten die iemand heeft, zijn hierbij natuurlijk ook van groot belang. Iemand met een hartafwijking of met een defect bloedvat in de hersenen loopt grote risico’s. Ook de combinatie met andere drugs, bijvoorbeeld alcohol, kan voor een extra risico zorgen. Een algemeen geldende norm voor te hoge doseringen is daarom moeilijk te geven, ook omdat cocaïne vaak versneden is.

Wat te doen bij overdosis cocaïne

Goed en snel reageren op een overdosis cocaïne is belangrijk.

Is een persoon angstig of onrustig dan moet je hem proberen gerust te stellen. Breng hem naar een rustige omgeving. Belangrijk is om nooit in te gaan op zijn waanvoorstelling. Daar wordt hij alleen maar onrustiger van. Probeer over iets anders te praten. Zijn er hart- of ademhalingsproblemen? Bel dan zo snel mogelijk 112.

 

Versie: oktober 2019

Hoe weet je of cocaïne versneden is?

Sommige mensen denken dit te kunnen testen door een beetje van de cocaïne bijvoorbeeld op hun tandvlees te smeren. Verdooft het, dan is het goede cocaïne.
Maar helaas, deze methode is een fabeltje! Want sommige middelen waarmee cocaïne wel wordt versneden, zoals ontwormingsmiddel, hebben ook een verdovende werking.

De enige manier om er absoluut zeker van te zijn wat er allemaal in dat pakje zit, is door je drugs te laten testen. Dit kan door heel Nederland bij zogenaamde ’testservices’. Bij deze testservice> kan je (bijna) kosteloos & anoniem je drugs laten testen. Dit kan door middel van een laboratoriumtest. Op deze manier weet je precies wat er in zit en wat de zuiverheidsgraad is. Zo kun je ook verstandiger doseren en veiliger met drugs omgaan.

Lees hier meer over hoe testen werkt. Alle adressen van de verschillende testservices kun je hier vinden.

 

Versie: oktober 2019

Kan je hersenschade oplopen door cocaïne gebruik?

Als je veel cocaïne gebruikt of hebt gebruik kan het zijn dat je je zorgen maakt over eventueel hersenletsel. Het kan zijn dat iemand hersenschade oploopt door cocaïne gebruik. Dit gebeurt echter niet zo snel, en in sommige gevallen kan dit weer herstellen. Het beste wat iemand kan doen is langs de huisarts gaan en dit met hem/haar bespreken. De huisarts kan goed inschatten wat de ernst van de klachten is en wat de beste vervolgstap is. Deze kan eventueel ook een neurologisch onderzoek voor u aanvragen.

Mocht dit niet het gewenste resultaat opleveren dan is het aan te raden om langs het landelijk partydrugsspreekuur te gaan van de Brijder in Alkmaar. Het behandelen van medische problemen na gebruik van drugs is specialistisch werk waar huisartsen vaak weinig mee in aanraking komen. Het kan dus zijn dat je beter hier langs kan gaan. Hieronder vind je de contactgegevens:

Website: Medisch spreekuur partydrugs
Telefoonnummer: 088-358 20 00
Of stel je vraag via deze pagina.
Uitsluitend op afspraak. Een telefonisch consult kost niets.

Versie: oktober 2019

Kan je last krijgen van steken in je hartstreek na gebruik van xtc, speed en coke?

Vooral speed en cocaïne kunnen klachten geven van steken in de hartstreek. Ze jagen de hartslag op. Cocaïne vernauwt ook nog eens de bloedvaten waardoor het hart minder zuurstof krijgt. De bloedvaten worden vanzelf weer wijder als de drugs zijn uitgewerkt (meestal enkele uren). Deze klachten treden dan ook op als gebruikt wordt, niet als men al lang gestopt is.

Paniekaanval

Men kan ook op andere manieren steken in de hartstreek krijgen. Een belangrijke oorzaak is het krijgen van een paniekaanval. Dit is de meest voorkomende oorzaak van pijn in de hartstreek bij jonge mensen.

Bij gebruik van speed of cocaïne kan men sneller een paniekaanval krijgen. De paniekaanval uit zich hyperventileren, hartkloppingen, tintelingen in de vingers en rondom de mond, pijn in de hartstreek en angst om dood te gaan. Deze door angst veroorzaakte pijn in de hartstreek is hoe akelig ook, onschuldig. Met het verdwijnen van de angst gaat ook de pijn over.

Blijvende vernauwing bloedvaten

Een andere bekende oorzaak van pijn in de hartstreek is een blijvende vernauwing van de bloedvaten rondom het hart. Dit komt voor bij mensen die al wat ouder zijn en heeft te maken met slechte leefgewoonten zoals vet eten, roken etc. Deze leefgewoonten geven op den lange duur ‘aderverkalking’.

Een enkele keer kan het gebruiken van speed en cocaïne waarschijnlijk ook lijden tot aantasting van de bloedvaten rondom het hart. Dit komt echter zelden voor.

Medische hulp

Gebruikers die klachten hebben na gebruik van drugs kunnen het beste contact opnemen met de huisarts en eerlijk zijn over hun gebruik. Samen met de huisarts wordt er dan gekeken naar passende hulp.

 

Versie: augustus 2019

Wat is de kans op een hartinfarct na het gebruik van cocaine?

Het gebruik van cocaïne vergroot het risico op het krijgen van een hartinfarct. Het eerste uur na het innemen van cocaïne heb je een 24x hogere kans op een hartinfarct dan normaal.

Eén op de vier hartinfarcten bij mensen onder de 45 wordt in verband gebracht met cocaïnegebruik (1). Over het algemeen is het risico onder cocaïne gebruikers 5x verhoogd. Het risico hierbij is niet afhankelijk van de dosering (2).

Bronnen

  1. Cocaine addiction linked to brain abnormalities, The Guardian (2011)
  2. G Garzoli, L Biasco, D Radovanovic, G Pedrazzini, P3625
    Cocaine consumption and acute coronary syndrome: an analysis from the Swiss registry AMIS Plus, European Heart Journal, Volume 40, Issue Supplement_1, October 2019, ehz745.0483,

 

Versie: mei 2020

Waarom is cocaïne slecht voor het hart?

Cocaïne of coke leidt tot vernauwing van bloedvaten, verhoogde hartslag en verhoogde bloeddruk. Doordat de bloedvaten zich vernauwen krijgt de hartspier minder bloed en minder zuurstof. Echter door verhoging van de hartslag heeft het hart juist meer zuurstof nodig. Hierdoor wordt de hartspier extra belast.

Cocaïne gebruik kan leiden tot aandoeningen van hart en bloedvaten zoals:

  • aderverkalking
  • hartritmestoornissen
  • hartinfarct
  • hersenbloedingen

Dit risico wordt groter als door ouder worden de bloedvaten al door aderverkalking zijn aangetast.

Aderverkalking

Een hoge bloeddruk is slecht voor de vaatwanden. Deze kunnen beschadigd worden waardoor vetten zich makkelijker kunnen afzetten. Op die manier kan coke gebruik bijdragen tot aderverkalking.

Hartritmestoornissen

Hartritmestoornissen kunnen variëren van het te snel kloppen van het hart tot snelle en onregelmatige samentrekking van de hartkamers.

Hartinfarct

In vernauwde bloedvaten stroomt het bloed langzamer. Hierdoor kunnen bloedcellen aan elkaar gaan plakken en een klontje vormen. Hierdoor kan een bloedvat zich afsluiten waardoor een hartinfarct kan ontstaan.

Als bloedvaten al door aderverkalking zijn aangetast wordt het risico groter. Het reeds vernauwde vat wordt dan door de cocaïne verder vernauwd. Een hartinfarct kan ook ontstaan door vaatspasmen van de kransslagader.

Hersenbloeding

Door de verhoogde bloeddruk kan ook een hersenbloeding optreden.

Fatale en niet fatale hartinfarcten door cocaïne

Onbekend is hoeveel mensen door cocaïne een fatale hartinfarct krijgen. De sterfte aan hartaandoeningen wordt gecodeerd onder natuurlijke doodsoorzaken waardoor onduidelijk welk deel daarvan door cocaïne veroorzaakt is. Volgens een artikel in de Guardian van juli 2011 zou 1 op de 4 niet-fatale hartaanvallen onder de 45 in verband staan met cocaïnegebruik.

Volgens de werkgroep cijfers van de Nederlandse Hartstichting bedraagt het aantal hartinfarcten per jaar bij mannen tussen 30 en 45 jaar 2750 en bij vrouwen tussen 30 en 45 jaar 1368. Samen 4118. Als 1 op de 4 hartinfarcten veroorzaakt wordt door cocaïne gaat het in Nederland al gauw om 1000 niet fatale hartinfarcten die door cocaïne veroorzaakt zouden zijn.

 

Versie: oktober 2019

 

Hoe komt het dat je door cocaïne uitgeput raakt en mager wordt?

Cocaïne stimuleert en versterkt de werking van het sympatische zenuwstel. Hierdoor neemt de hartslag toe, stijgt de bloeddruk, verwijden de luchtwegen, raken de organen meer doorbloed en verwijden de pupillen.

De stofwisseling is ook verhoogd. Hierdoor wordt glucose vrijgemaakt uit het opgeslagen leverglycogeen. Glucose levert energie op. Er wordt roofbouw gepleegd op het lichaam en de energievoorraden raken uitgeput.

Glucose

Als men eet worden de voedingsstoffen o. a. omgezet in glucose. Deze glucose is de brandstof of energie van het lichaam. Overtollige glucose wordt als glucogeen opgeslagen in de lever en in de spiercellen. Als de opslagplaatsen vol zijn, wordt het teveel aan glucose opgeslagen als vetzuren in vetcellen.

Zenuwstelsel

Het zenuwstelsel bestaat uit het centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg) en het uit het perifere zenuwstelsel. Het perifere zenuwstelsel vangt signalen op uit de buitenwereld en geeft deze door aan het centrale zenuwstelsel.

Het perifere zenuwstelsel

Het perifere zenuwstelsel bestaat uit een willekeurig en autonoom deel. Het willekeurige deel regelt onze bewegingen. Op dit deel hebben we invloed. Het autonome deel regelt functies als hart, klieren en ademhaling.

Het autonoom zenuwstelstel

Het autonome zenuwstelsel bestaat weer uit het sympathische en het parasympatische zenuwstelsel. Het sympathische deel zorgt ervoor dat het lichaam goed reageert op stress of dreiging. Spieren spannen zich, luchtwegen zetten zich uit, hart gaat sneller kloppen, stofwisseling wordt verhoogd. Het parasympathische deel brengt het lichaam weer in rust.

Cocaïne stimuleert het parasympatische zenuwstelsel

Cocaïne stimuleert het parasympathische deel waardoor de stofwisseling verhoogd wordt en opgeslagen glucose wordt vrijgemaakt. Op den duur kunnen de energievoorraden van het lichaam opraken waardoor je uitgeput raakt.

 

Versie: oktober 2019

Kan door cocaïne je karakter veranderen?

Ja, door cocaïne kan je karakter veranderen. Cocaïne gebruikers kunnen een aantal negatieve eigenschappen ontwikkelen in de periode dat zij heftig gebruiken. Na stoppen met gebruik kunnen deze karaktertrekken weer verdwijnen.

Vaak zie je dat mensen egocentrisch, kil en arrogant worden. Ze willen in het middelpunt staan, zijn asociaal, ongeduldig en snel geïrriteerd. Ze reageren impulsief en springen van de hak op de tak. Wordt er langdurig gebruikt dan kunnen mensen ook paranoïde worden.

Na stoppen kunnen mensen down of depressief worden. Dit kan enige maanden aanhouden.

 

Versie: oktober 2019

Kun je door cocaïne gebruik depressief en paranoïde worden?

Door de werking van cocaïne op de hersenen kunnen gebruikers depressief of paranoïde worden. Cocaïne heeft invloed op de afgifte van stofjes (de zogenaamde neurotransmitters) in de hersenen. Deze stofjes zorgen voor overdracht van prikkels van de ene zenuw naar de andere zenuw. Deze stofjes zijn o.a. dopamine en serotonine.

Depressie

Door gebruik van cocaïne kan het dopamine en serotonine systeem uit balans raken. Hierdoor kunnen gebruikers zich niet meer opgewekt voelen. De depressie is afhankelijk van de mate van gebruik en kan variëren van je down voelen (dysfore stemming) tot een zware depressie. Na langdurig cocaïne gebruik kan het maanden duren voordat de zenuwen weer hersteld zijn.

Bij de lichtgevende gedeelten wordt een signaal met behulp van een neurotransmitter van het ene zenuwuiteinde naar het andere overgebracht. Door cocaïne gebruik kan de voorraad neurotransmitters uitgeput raken.

Paranoia

Door overmatig cocaïne gebruik kunnen gebruikers ook achterdochtig worden. Dat komt omdat cocaïne het centrum in de hersenen dat je schrikreacties regelt overprikkelt. Hierdoor schrik een gebruiker de hele tijd, zonder dat er iets te schrikken valt. De gebruiker zoekt naar oorzaken en gaat zich van alles inbeelden. Hierdoor wordt hij achterdochtig.

Overige aandoeningen

Regelmatig cocaïne gebruik kan ook nog allerlei angsten, jaloezie en waanvoorstellingen veroorzaken.

 

Versie: oktober 2019

Wat zijn de gevaren van spuiten?

Door het spuiten van drugs kunnen gebruikers infecties oplopen. Is de spuit door een ander gebruikt dan kun iemand besmet raken met hiv (het virus dat aids veroorzaakt) en hepatitis B en C virus (virus dat leverontsteking veroorzaakt). Door altijd een nieuwe of een eigen spuit te nemen kan besmetting voorkomen worden. Als een druggebruiker net zo hygiënisch zou spuiten als een diabetes patiënt zouden de risico’s van het spuiten beperkt zijn. Heroïne wordt overigens steeds minder gespoten. In 2015 spoot 8% van de mensen die in behandeling waren voor opiaten (heroïne). De meeste chinezen de heroïne. Dat wil zeggen dat zij hij de heroïne op aluminiumfolie verhitten en de damp via een pijpje inademen. Dit wordt ook wel chasing the dragon genoemd.

Het is ook belangrijk dat druggebruikers die spuiten de insteekplaats goed ontsmetten. Gebeurt dat niet dan kunnen allerlei ontstekingen en abcessen op de spuitplekken optreden. In ernstige gevallen kunnen zelfs hartklep- en/of longontstekingen ontstaan.

Spuitspullen kunnen altijd besmet zijn. Spuitende druggebruikers wordt aangeraden om altijd een nieuwe spuit te nemen. Op vele plaatsen in Nederland bestaan spuitomruilprojecten waar druggebruikers hun gebruikte spuiten kunnen inleveren voor nieuwe steriele spuiten.

 

Bron: LADIS Kerncijfers Verslavingszorg 2015

 

Versie: september 2019

Kun je gaan hallucineren van cocaïne?

Cocaïne is geen bewustzijnsveranderend middel maar een stimulerend middel. Het krijgen van hallucinaties is géén effect van cocaïne maar kunnen wel ontstaan als gevolg van overmatig en langdurig gebruik. Dat komt dan vooral door overprikkeling van het schrikcentrum in de hersenen.

Dopamine

Bij cocaïne kunnen hallucinaties optreden. Coke vergroot onder andere de aanwezigheid van de boodschapperstof dopamine. Daardoor worden het schrikcentrum in de hersenen zo hevig gestimuleerd dat een schaduw, een plotselinge beweging of een hard geluid als zeer bedreigend kunnen worden ervaren. Overmatige gebruikers menen dan ook nogal eens dat ze achtervolgd worden (paranoia).

Acetylcholine

Een verstoorde balans van een andere boodschapperstof, acetylcholine, kan leiden tot geheugenstoornissen, verwarring en het zien van dingen die er niet zijn.

Zie ook de animatie: drugs in de hersenen.

 

Versie: oktober 2019

Is cocaïne extra schadelijk als je jong en nog niet volwassen bent?

Als je jong bent (<18 jaar) is cocaïne (en drugs in het algemeen) veel schadelijker dan wanneer je volgroeid bent. Dat komt doordat:

  • Je minder bloed hebt als je nog niet volgroeid bent. Hierdoor is het percentage cocaïne hoger in je bloed. En kan het meer schade aanrichten.
  • Je lichaam nog niet helemaal is ontwikkeld. Je hersenen ontwikkelen zich tot hun 24e. Drugs hebben een schadelijkere invloed op onvolgroeide hersenen.
  • Een relatief groter deel van het lichaam uit hersenen bestaat.

Minder bloed

Drugs worden in het bloed opgenomen en worden via je bloed naar de hersenen getransporteerd. Als je jong en klein bent, heb je minder bloed waardoor het percentage drugs in je bloed hoger is en het effect harder aankomt.

Ontwikkeling van organen en hersenen

Als je jong bent is je lichaam nog niet helemaal ontwikkeld. Cocaïne kan dan extra schadelijk zijn voor je lever, hersenen en zenuwstelsel. De kans dat de schade permanent is, is dan ook groter.

Een relatief groot deel van het lichaam bestaat uit hersenen

Bij jonge mensen bestaat een relatief groter deel van het lichaam uit hersenen dan bij volledig volgroeide mensen. Bij kinderen tot 3 jaar nemen de hersenen een kwart deel van het lichaam in beslag, bij 12-jarigen een zesde deel en bij volgroeide mensen een achtste deel. Ben je nog niet volgroeid dan komt er ook om deze reden een groter deel van de cocaïne in de hersenen terecht dan bij volwassen mensen.

 

Versie: juni 2020

Welke drug is de gevaarlijkste?

Hoe gevaarlijk drugs voor je zijn als je ze gebruikt hangt van veel dingen af.

Er is de afgelopen jaren veel onderzoek gedaan naar hoe schadelijk drugs zijn. Onderzoekers kijken dan naar de schade naar de gebruiker en schade naar de bevolking.

Het laatste onderzoek is gedaan in Duitsland in 2020. Daaruit kwam de lijst hieronder. De volgorde is van meest schadelijke drugs (bovenaan) naar minst schadelijk drugs (onderaan):

1. Crack
2. Methamfetamine (Crystal meth)
3. Heroïne
4. Alcohol
5. Cocaïne
6. GHB
7. Amfetamine (speed)
8. Cathinonen (Miauw miauw, 3-MMC, Flakka)
9. Synthetische cannabis
10. MDMA (XTC)
11. Ketamine
12. Benzodiazepines (slaap-en kalmeringsmiddelen)
13. Cannabis
14. Paddo’s/Truffels
15. LSD

In de afgelopen jaren zijn er verschillende onderzoeken gedaan in Europa. De resultaten zijn allemaal ongeveer hetzelfde, maar de nieuwste onderzoeken houden rekening met nieuwere drugs.

Onderzoek in Nederland

In Nederland is er in 2009 ongeveer hetzelfde onderzoek gedaan naar de schadelijkheid van drugs.

Daarbij werd gekeken naar de volgende categorieën:

  • Hoe schadelijk of giftig een middel direct is voor je lichaam.
  • De schadelijkheid van een middel over een langere tijd.
  • Hoe verslavend het middel is.
  • Sociale schade op het niveau van de gebruiker. Bijvoorbeeld het verliezen van je relaties, je baan of je huis.
  • Sociale schade op het niveau van de bevolking. Bijvoorbeeld drugs criminaliteit, zorg kosten voor Nederland.

Hieronder kan je per categorie zien hoe verschillende drugs scoren van meest schadelijk naar minst schadelijk.

Directe lichamelijke schade Schade over een lange tijd  Verslaving Sociale schade voor de gebruiker  Sociale schade voor de bevolking
Heroïne Tabak Heroïne Crack Alcohol
Crack Crack Crack Heroïne Tabak
Methamfetamine Alcohol Tabak Alcohol Crack
Alcohol Methamfetamine Methamfetamine Tabak Heroïne
Cocaïne Cocaïne Cocaïne Cocaïne Cocaïne
GHB Heroïne Alcohol Methamfetamine Cannabis
Amfetamine Amfetamine Amfetamine Amfetamine Benzo’s
Ketamine Cannabis Benzo’s GHB Amfetamine
LSD MDMA (XTC) GHB Cannabis MDMA (XTC)
MDMA (XTC) Khat Cannabis Benzo’s GHB
Benzo’s Ketamine Ketamine MDMA (XTC) Methamfetamine
Paddo’s Benzo’s Khat Ketamine Ketamine
Cannabis GHB MDMA (XTC) LSD Paddo’s
Tabak LSD Paddo’s Paddo’s LSD
Khat Paddo’s LSD Khat Khat



Soms kan een middel een hele negatieve invloed hebben op je leven. Maar als maar weinig mensen dat middel gebruiken, dan valt het effect op de hele bevolking mee. Sommige middelen zijn bij één keer gebruiken niet heel slecht voor je gezondheid. Maar als je die middelen vaak en voor een lange tijd gebruikt, kan je er erg ziek van worden.

Daarom zie je in de tabel hierboven soms een middel met een hele lag score, maar in de andere rij weer met een hoge score.

Als het onderzoek nu opnieuw gedaan zou worden, zouden sommige middelen anders scoren. Over GHB hebben we in de afgelopen 10 jaar geleerd dat het een erg verslavend middel is. Dit middel zou hoger op de lijst staan dan het nu staat. Ook nieuwe middelen, zoals 3-MMC en andere designer drugs die toen nog niet bestonden of weinig werden gebruikt, staan niet in de lijst.

Wat zijn de meest verslavende drugs?

Of een drug verslavend is heeft te maken met:

  • De eigenschappen van de drug.
  • De manier waarop iemand de drug gebruikt.
  • Hoe vaak iemand gebruikt.

Eigenschappen van de drug

Drugs kunnen verschillende eigenschappen hebben die het verslavend maken.

Dat heeft te maken met:

  • De sterkte. Sommige drugs hebben een sterker effect op je hersenen.
  • Hoe snel er tolerantie ontstaat. Dat betekent dat je al snel meer moet gebruiken van een drug om een effect te voelen.
  • Ontwenningsverschijnselen. Je merkt dan dat als je stopt met het middel je last krijgt van vervelende of nare bijwerkingen.
  • Cravings. Je hebt dan trek in de drug. Je wil de drug snel weer opnieuw nemen.

Manier van gebruiken

Ook de manier waarop je een middel gebruikt speelt een rol. Hoe sneller je het effect voelt nadat je een middel hebt gebruikt, hoe verslavender dat middel is. Roken en spuiten leiden dus sneller tot verslaving dan eten of slikken.

Van meest naar minder verslavend:

  • Roken
  • Spuiten
  • Snuiven
  • Slikken

Hoe vaak iemand gebruikt

Gebruik je een middel regelmatig? Dan is de kans op verslaving groter dan wanneer je het weinig gebruikt.

 

Versie: december 2023

Kunnen drugs psychoses veroorzaken?

Er wordt vaak gezegd dat drugs psychoses kunnen veroorzaken. Echter moet iemand er waarschijnlijk wel een aanleg voor hebben. Drugs werken dan als een trigger (opwekker). Ook kunnen drugs leiden tot een terugval in een psychose.

Bij heftig gebruik kan iemand die niet gevoelig is, heel soms een tijdelijk psychotisch beeld vertonen. In een enkel geval ontwikkelt zich dan toch een chronische psychose. Maar mogelijk bestond er dan toch al een aanleg voor een psychose. Het vaststellen of dit wel of niet het geval was, zal achteraf altijd moeilijk blijven. Het is dus een ‘kip of het ei’-verhaal. Was de aanleg voor psychose er al voor het gebruik van de drugs? Of kunnen drugs zelf psychoses veroorzaken?

We bespreken in dit artikel de kans op psychoses bij de volgende drugs:

  • Hasj / wiet
  • Amfetamine (speed)
  • Cocaïne
  • XTC (MDMA)
  • Heroïne
  • LSD / tripmiddelen
  • Absint

Ook bij gebruik van andere, minder bekende of nieuwe middelen (designer drugs of NPS) kunnen de kans op een psychose groter maken. Zoals 3-MMC of andere cathinonen. Dat zijn opwekkende middelen die qua effect lijken op cocaïne of XTC. Met name bij veelvuldig gebruik in combinatie met geen of weinig slaap wordt de kans hierop vergroot.

Psychose door hasj of wiet

Als iemand gevoelig is voor schizofrenie, kan gebruik van cannabis de kans vergroten dat zich schizofrenie ontwikkelt. Die kans wordt groter als iemand op heel jonge leeftijd begint met blowen. Als schizofrenie in de familie voorkomt, is het raadzaam om niet te blowen.

Het gebruik van hasj of wiet op jonge leeftijd vergroot ook de kans op het ontwikkelen van depressies.

Psychose door amfetamine (speed)

Langdurig en overmatig gebruik van amfetamine kan leiden tot een psychose. Gebruikers hebben het gevoel achtervolgd te worden. Soms zijn er hallucinaties. De gebruiker ziet dan bijvoorbeeld glassplinters of kristallen. De gebruiker heeft soms ook het gevoel dat er op of onder zijn huid beestjes zitten.

Als het gebruik stopt, is de psychose na een paar dagen voorbij. Als iemand heel heftig heeft gebruikt, kan de psychose langer duren.

Psychose bij cocaïne

Ook bij cocaïne kan langdurig gebruik tot psychoses leiden. Ook hier zie je achtervolgingswanen. Dat komt doordat cocaïne het schrikcentrum in de hersenen overmatig prikkelt. Je schrikt de hele tijd en zoekt dan naar een oorzaak. Als vanzelf ga je dan denken dat iemand je kwaad wil doen.

Soms kunnen mensen ook zeer agressief worden.

Bij cocaïne treden vaak depressies op. Mensen zijn somber, apathisch, moe, futloos of eten en slapen niet meer.

Psychose door XTC (MDMA)

Er zijn een aantal gevallen beschreven waarbij mensen na het gebruiken van XTC psychotisch werden, vaak met achtervolgingswanen. Soms had de psychose een chronisch karakter.

Ook kan door het gebruik van XTC een paniekstoornis optreden. In een enkel geval hield die een paar maanden aan.

Depressies zijn ook beschreven. Soms ontwikkelden de depressies zich direct na het gebruik van XTC, soms na verloop van tijd.

Vooral voor personen die gevoelig zijn voor het ontwikkelen van een psychose of depressie, is XTC riskant. XTC kan de psychose of depressie dan versnellen.

Psychose door heroïne

Een psychose als gevolg van heroïnegebruik komt in de praktijk weinig voor. Opiaten werken dempend en angstremmend en vormen hierdoor een lager risico voor het opwekken van een psychose dan andere middelen. Soms wordt heroïne gebruikt bij zelfmedicatie. De persoon met een psychose probeert de symptomen te dempen door heroïne te gebruiken. 

Hallucinaties, rare gedachten en verwardheid kunnen tijdens het gebruik wel voorkomen, maar er wordt nog niet direct gesproken van een psychose. Als een gebruiker gaat ontwennen kunnen angst en achtervolgingswaanzin ontstaan. Was iemand al psychotisch, dan kan de gebruiker sneller meer klachten krijgen.

Psychose door LSD (en andere tripmiddelen)

LSD kan leiden tot een psychose met angsten, hallucinaties en verwardheid. Meestal is dit na een paar dagen of weken weer over. Soms duurt het langer. Het effect van LSD kan wel lijken op een psychose op het moment dat je het gebruikt. Deze gemoedstoestand verdwijnt als de LSD is uitgewerkt.

Dit is ook het geval bij andere tripmiddelen, zoals paddo’s/truffels, 2C-B of andere minder bekende tripmiddelen (NPS).

De juiste set en setting spelen een belangrijke rol bij deze middelen en een goede voorbereiding hierin kan bijdragen aan het verkleinen van risico’s. Zie ook: Welke effecten kunnen drugs hebben (set, setting en middel)

Psychose bij absint

Ook de vroeger veelgebruikte sterke drank absint (eind 19e eeuw) kan een psychiatrisch beeld tot gevolg hebben dat lijkt op een psychose, het zogenoemde absintisme.

 

Versie: december 2023

Waar moet ik rekening mee houden als in drugs wil gebruiken ten tijde van het coronavirus?

Het gebruik van drugs is nooit zonder risico, maar door het coronavirus moet je met nog meer dingen rekening houden. Ben je toch van plan drugs te gebruiken? Unity heeft hier een informatieve pagina voor gemaakt, bekijk deze hier:

Coronavirus en alcohol, tabak en ander drugsgebruik

 

Waarom doe ik met cocaïne dingen die ik anders niet zou doen?

Het is vaak zo dat mensen onder invloed van coke dingen doen die ze normaal niet zouden doen als ze nuchter zijn. Een van de effecten van cocaïne is dat het je overmoedig maakt en dat je het risico van een situatie niet goed meer kan inschatten, dit kan tot vervelende of zelfs gevaarlijke situaties leiden.

Cocaïne kan ook erg verslavend zijn, dit zorgt er ook voor dat je dingen doet om aan coke te komen die je normaal wellicht niet zou doen.

Als je merkt dat je zelf in dit soort situaties terecht komt is het verstandig om goed na de te denken over je gebruik. Misschien kan het prettig voor zijn om het eens met een van onze medewerkers hierover te hebben. Je kan hiervoor bellen met de Jellinek Advieslijn088 – 505 1220, elke werkdag bereikbaar van 8:30 tot 17:00. Je laat je naam en vraag achter. Tussen 13:00 en 17:00 word je teruggebeld.

 

Versie: oktober 2019

Waarom zijn drugs schadelijk voor het lichaam?

Lichamelijke schade door gebruik van drugs kan ontstaan door:

  • De drug zelf.
  • De toedieningswijze.
  • De omstandigheden waaronder gebruikt wordt.

Op alle drie de punten kun je maatregelen nemen om de risico’s te beperken.

De drug zelf

Sommige drugs zijn giftig. Alcohol is bij overmatig gebruik een uiterst giftige stof. Het is schadelijk voor je hersenen, lever en maag. Ook xtc kan bepaalde hersencellen beschadigen. Cocaïne en amfetamine belasten het hart en de bloedvaten. Amfetaminen kunnen ook bepaalde hersencellen beschadigen. Sommige drugs leiden snel tot een overdosis. Heroïne en GHB zijn hier voorbeelden van.

Maatregelen om de risico’s te beperken zijn in veel gevallen mogelijk. Meestal door niet te veel en niet te vaak te gebruiken. Schade aan je longen is moeilijk te voorkomen. Ook bij heel weinig roken kan al schade optreden. Zo is bekend dat door meeroken van tabak (en dat is toch echt weinig roken) elk jaar al een paar duizend mensen overlijden.

Toedieningswijze

De toedieningswijze van een drug kan de schade verder vergroten. Roken of inhaleren van tabak, cannabis of van heroïne en basecoke dampen is uiterst schadelijk voor de longen. Door snuiven van cocaïne kan het neusslijmvlies uitdrogen en gaan ontsteken. Spuiten gebeurt vaak onhygiënisch waardoor de risico’s op aderontsteking toenemen. Door het gebruik van spuiten van anderen kunnen allerlei ziektes overgedragen worden zoals hepatitis en hiv.

Door een verstandige toedieningswijze kun je de risico’s beperken.

  • Diep inhaleren van hasj en wiet bijvoorbeeld is volstrekt onnodig. Alle THC wordt al in het begin van de longen opgenomen. Door niet te diep te inhaleren kun je de teneerslag sterk verminderen.
  • Ook de risico’s van snuiven kun je beperken. Door de cocaïne fijn te maken, je neus daarna met lauw water na te spoelen en door geen kokertjes te gebruiken die al door anderen zijn gebruikt (i.v.m. hepatitis).
  • Door altijd een nieuwe spuit te gebruiken kun je de risico’s van spuiten beperken. Als je als druggebruiker spuit zoals een diabetes patiënt kun je veel leed voorkomen.

Omstandigheden

De omstandigheden waaronder gebruikt moet worden dragen extra bij aan de risico’s. Drugs zijn illegaal waardoor er geen controle is op de kwaliteit. Soms worden bestrijdingsmiddelen gebruikt bij de teelt. Ook worden drugs soms versneden met gevaarlijke stoffen.

Het illegaal zijn, zorgt er ook vaak voor dat druggebruikers niet aan nieuwe spuiten kunnen komen waardoor zij wel onveilig moeten gebruiken. Raken druggebruikers verslaafd dan worden de levensomstandigheden steeds moeilijker. Alles draait om drugs en het je zelf verzorgen schiet erbij in. Ook daardoor worden de risico’s groter. Ook hier kunnen de risico’s enigszins beperkt worden. Met name door er voor te zorgen dat er behalve op ontwenning gerichte hulpverlening, ook hulpverlening is, die druggebruikers opvangt en voorzieningen biedt als methadonverstrekking en spuitomruil.

 

Versie: oktober 2019

Hoeveel mensen overlijden er door alcohol, tabak en andere drugs?

In 2017 overleden in totaal 19.420 mensen aan de directe gevolgen van roken. Voor alcohol zijn er minder duidelijke recente cijfers voor handen. Het RIVM heeft een schatting gedaan. Volgens deze schatting stierven er in 2017 1.906 mensen aan de gevolgen van alcohol-gerelateerde ziekten. De World Health Organisation schat echter dat er in Nederland in 2016 4.945 mensen stierven aan de gevolgen van alcohol. Hun schattingsmethode is wat anders dan die van het RIVM. In oktober 2020 werd in de Global Burden of Disease studie de alcoholgerelateerde sterfte in Nederland geschat op 6820. Ook in deze studie is de methode anders dan die van het RIVM. (1)
Tabak en alcohol zijn drugs die wettelijk toegestaan zijn, de legale drugs. 224 mensen vonden in 2018 de dood door drugs die wettelijk verboden zijn, de illegale drugs.

98,9% van het aantal doden door alcohol, tabak en drugs is dus toe te schrijven aan de legale middelen alcohol en tabak. 1,1% is toe te schrijven aan de illegale middelen zoals heroïne, cocaïne, XTC, amfetamine en GHB.

We geven de cijfers van het aantal doden in een jaar als gevolg van:

  • gebruik van het middel, bijvoorbeeld door ziekte;
  • direct overlijden (overdosis).
Middel Overleden door gevolgen van gebruik
Direct overleden
Alcohol 1.906* 0
Tabak 19.420* 0
Cannabis 0 0
Opiaten/opioïden 0 104**
Cocaïne 0 40**
GHB 0 7**
XTC/amfetamine 0 4**
Combinatiegebruik 69
Totaal 21326 224

* = 2017
**= 2018

Toelichting cijfers

De cijfers zijn gebaseerd op de doodsoorzakenstatistiek van het CBS. Dit is niet specifiek ingericht in het registeren van drugsgerelateerde sterfte en varieert daarom flink. De cijfers moeten daarom voorzichtig geïnterpreteerd worden.

Alcohol

Volgens een schatting van het RIVM stierven er in 2017 1.906 mensen door alcohol.

Er is sprake van primaire en secundaire alcoholsterfte:

  • Primaire alcoholsterfte: dodelijke overdosis en sterfte aan alcoholgerelateerde ziekten.
  • Secundaire alcoholsterfte: bijvoorbeeld dodelijke ongelukken onder invloed van alcohol.

Volgens de Doodsoorzakenstatistieken van het CBS stierven in 2017 1.034 mensen door alcohol als primaire doodsoorzaak. Bij 54% ging het om psychische stoornissen en gedragsstoornissen door het gebruik van alcohol en in 46% ging het om ziekten en vergiftiging door alcohol. De meeste mensen die overleden aan alcohol waren tussen de 55 en 69 jaar oud. Driekwart daarvan was man.

Geschat wordt dat 3% van de sterfte aan kanker samenhangt met alcoholgebruik. Alcohol verhoogt het risico op: keelholte-, slokdarm-, mond-, darm-, borst- en leverkanker (2).

Alcohol leidt zelden tot een fatale dodelijk aflopende overdosis. Wel lopen mensen een alcoholvergiftiging op waarbij opname in een ziekenhuis noodzakelijk is. In 2016 waren dat 5600 mensen (1).

Alcoholdoden in het verkeer

De SWOV (Instituut voor Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid) schat dat in 2015 tussen de 75 en 140 verkeersdoden het gevolg waren van alcohol. Het totaal aantal verkeersdoden in 2015 bedroeg 621 (1).

Als je de mensen die zijn overleden door alcohol als primaire doodsoorzaak en de verkeersdoden door alcohol bij elkaar optelt zijn er ongeveer 1150 sterfgevallen door alcohol. In dit aantal zijn echter lang niet alle gevallen van alcoholsterfte meegeteld, omdat niet altijd wordt herkend dat er sprake is van alcoholgebruik, en dit daarom niet als zodanig geregistreerd wordt.

Tabak

Tabak leidt tot een groot aantal ziekten. Een overdosis of vergiftiging komt echter niet voor. In totaal stierven in 2017 19.420 mensen door tabak (1). Dat zijn 53 mensen per dag ofwel iets meer dan 2 mensen per uur. Aantal slachtoffers per ziekte:

  • longkanker 8593;
  • COPD 5227
  • coronaire hartziekten 1176;
  • slokdarmkanker 950;
  • hartfalen 701;
  • beroerte 588;
  • alvleesklierkanker 427;
  • darmkanker 360;
  • blaaskanker 338;
  • borstkanker 232;
  • mondholtekanker 210;
  • strottenhoofdkanker 200;
  • diabetes 154;
  • nierkanker 152;
  • maagkanker 112 (1).

Hasj en wiet (cannabis)

Cannabis is schadelijk voor de longen. Er zijn geen gegevens bekend of het gebruik van cannabis tot dodelijke longziekten heeft geleid. Het zou kunnen, omdat cannabis vaak gebruikt wordt in combinatie met tabak. Het gebruik van cannabis is vaak aan leeftijd gebonden. Mensen stoppen er na verloop van tijd mee, waardoor ernstige longziekten niet optreden. Mensen die tientallen jaren doorblowen lopen wel risico.

Heroïne (opiaten)

Bij heroïne gaat het over de groep problematische harddruggebruikers. Zij gebruiken naast heroïne ook vaak crack en alcohol. Zij sterven aan allerlei ziekten als endocarditis, longaandoeningen, levercirrose, geweld en aids. Deze cijfers zijn niet bekend.

In 2018 stierven 104 mensen door een overdosis opiaten of opioïden (vaak in combinatie met andere middelen) (1). Het is niet bekend om welke opiaten of opioïden het gaat. Deze cijfers betreffen alleen sterfgevallen van mensen die officieel geregistreerd staan in het bevolkingsregister. Daarbovenop komen 24 gevallen van drugssterfte van mensen die wel in Nederland verbleven maar niet geregistreerd waren als inwoner (1).

Cocaïne

In 2018 waren er volgens de statistiek met doodsoorzaken van het CBS 40 acute sterfgevallen wegens cocaïne (1).

Waarschijnlijk is dit cijfer een grote onderschatting. Veel cocaïnegebruikers overlijden aan een hartinfarct. Een hartinfarct wordt echter als een natuurlijke doodsoorzaak geregistreerd en niet toegeschreven aan cocaïne. Volgens een artikel in de Guardian van juli 2011 staat 1 op de 4 niet-fatale hartaanvallen onder de 45 in verband met gebruik van cocaïne (3).

GHB

Sterfte door GHB is lastig vast te stellen omdat GHB snel door het lichaam wordt afgebroken, er sprake kan zijn van tolerantie in het gebruik van GHB (grootverbruikers hebben een hogere tolerantie) en omdat het lichaam ook van nature GHB aanmaakt.

In 2018 waren er volgens de doodsoorzakenstatistiek van het CBS 7 gevallen van acute sterfte door GHB (1).

XTC/amfetamine

Ook bij XTC en amfetamine wordt de sterfte veroorzaakt door een overdosis of vergiftiging. XTC verhoogt de lichaamstemperatuur. Door de combinatie van XTC met een warme, vochtige omgeving, lang dansen en te weinig drinken kan iemand oververhit raken. Oververhitting kan dodelijk zijn. Ook teveel drinken (watervergiftiging) kan dodelijk zijn.

De cijfers zijn gebaseerd op de doodsoorzakenstatistiek van het CBS. Dit is niet specifiek ingericht in het registeren van drugsgerelateerde sterfte en varieert daarom flink. In 2016 ging het om 28 gevallen van acute sterfte door ‘psychostimulantia’, hier vallen XTC (MDMA) en amfetamine onder. In 2018 ging het om 4 gevallen.
Het is waarschijnlijk dat er overlijdens door XTC/MDMA zijn die niet in de statistieken van het CBS terecht komen.

Het NFI meldde in de periode 2006-2015 21 gevallen waarbij MDMA een primaire rol heeft gespeeld bij het overlijden en 26 gevallen waarbij MDMA in combinatie met alcohol of andere drugs een rol speelde. Bij 6 gevallen speelde MDMA mogelijk een rol.

Speed werd door het NFI in 2016 1 keer aangetroffen in combinatie met PMA en MDMA (1).

Slaap- en kalmeringsmiddelen en medicijnen

85 mensen zijn in 2018 aan slaap- en kalmeringsmedicijnen overleden. Hiervan ging het in 34 gevallen om benzodiazepinen, 43 om barbituraten en 8 om overige sedativa.

Bronnen

  1. NDM 2021Trimbos-instituut
  2. Alcohol en kanker, KWF (bezoekdatum: 23 augustus 2018)
  3. Cocaine addiction linked to brain abnormalities, The Guardian (2011)

 

Versie: december 2021

Kunnen drugs een verdoving beïnvloeden?

Ja, drugs kunnen een verdoving beïnvloeden. Sommige middelen waaronder speed en ketamine kunnen de effecten van een verdoving verminderen waardoor deze minder goed werkt.

Bij een enkele keer gebruik hangt het er natuurlijk wel van af hoelang geleden er is gebruikt. Als het 1 keer was, een paar weken geleden, dan zal dit geen effect hebben op verdoving of narcose.

Bij regelmatiger gebruik, wanneer er tolerantie is opgebouwd, kan dit er voor zorgen dat een narcose of verdoving minder goed werkt. Dan heb je dus meer verdoving nodig hebt om niets te voelen.

Een arts zal hier ook altijd naar vragen voordat hij een verdoving/narcose toedient. Als hij dit niet doet, is het zeker aan te raden hier zelf open over te zijn en dit eerlijk te vertellen. Hierdoor kom je niet in de problemen. Een arts is er om jou te helpen en zal de verdoving hier vervolgens op aanpassen.

 

Versie: september 2019

Welke ziekten kun je oplopen bij gebruik van alcohol of andere drugs?

Hieronder een tabel met de meest voorkomende ziekten per drug. Sommige ziekten komen slechts zeer zelden voor. Voor toelichting zie de vragen bij risico’s van de betreffende drug.

Alcohol Alcoholvergiftiging; gastritis; verhoogde bloeddruk; leverontsteking; levercirrose; alvleesklierontsteking; verhoging risico hartinfarct; cardiomyopathie; vergrote kans op beroerte; polyneuropatie; Korsakov; veel vormen van kanker
Tabak Bronchitis, longkanker, longefyseem, slokdarmkanker, strottenhoofdkanker, mondholtekanker, hartziekten, hartfalen, beroerten.
Cannabis Bronchitis, infecties luchtwegen
Cocaïne Uitdroging/ ontsteking neusslijmvlies, hartinfarct
Xtc Oververhitting, zelden leverontsteking, hersenbeschadiging
Amfetamine Oververhitting, hartinfarct, hartritmestoornissen, hersenbloeding, hersenbeschadiging
Heroïne Overdosis, door roken veroorzaakte longziekten, door spuiten hiv, hepatitis B en C, vroegtijdig optreden ouderdomsziekten zoals diabetes en kanker
Crack Overdosis, door roken veroorzaakte longziekten, bronchitis

 

Versie: augustus 2019

Is druggebruik slecht voor je geestelijke ontwikkeling?

Druggebruik kan zowel een negatieve invloed als een positieve invloed hebben op de geestelijke ontwikkeling. Wie opgroeit, moet veel keuzes maken. Soms kun je daar onzeker van worden. Dat hoort bij opgroeien, maar het kan ook beangstigend of onprettig zijn. Soms gaan jongeren drugs gebruiken om maar geen last te hebben van deze onprettige gevoelens. Ze willen de lastige keuzes die ze moeten maken het liefst vergeten. Als je om deze reden gaat gebruiken kunnen drugs je ontwikkeling remmen.

Bij opgroeien hoort dat je veel dingen moet leren. Je moet ontdekken wie je bent, wat je later wil gaan doen, wat je wel leuk en wat je niet leuk vindt. Soms wil je de lastige keuzes die je moet maken het liefst vergeten. Als je om deze reden drugs gaat gebruiken kun je in je ontwikkeling geremd worden. Je staat stil en komt niet verder.

In de behandeling zie je soms jongeren van rond de 30 die bijvoorbeeld al 10 jaar dagelijks blowen. Van hun vrienden is iedereen om hun heen klaar met school, getrouwd en heeft een baan. Zij gebruiken echter nog steeds en zijn niets opgeschoten. Als ze dan willen stoppen of minderen met gebruik merken ze dat dat moeilijk is.

Drugs kunnen ook een positieve invloed hebben op de geestelijke ontwikkeling. Drugs worden niet voor niets ook geestverruimende middelen genoemd. Sommige mensen ervaren dat door het gebruik van drugs hun geestelijke ontwikkeling is gegroeid. Mensen die vast zitten in hun denkwijze en bijvoorbeeld niet verder komen met een project kunnen door het gebruik van drugs opeens ‘out of the box’ denken en zo op dingen komen waar ze niet eerder aan hadden gedacht. Op die manier kan het ook een positieve invloed hebben op je geestelijke ontwikkeling. Maar alleen als er gebruikt wordt wanneer iemand zich geestelijk en lichamelijk goed voelt.

 

Versie: augustus 2019

Hoe kun je aan drugspreventie doen?

Drugspreventie is het voorkomen dat mensen drugs gaan gebruiken of om schade die drugs tot gevolg kan hebben te voorkomen. Dit kan via:

  • Beperken van de beschikbaarheid van drugs
  • Voorlichting
  • Zo snel mogelijk reageren op beginnende problemen

Met het beperken van de beschikbaarheid werp je drempels op om het middel te gaan gebruiken. Het gaat dan om zaken als: het verminderen van het aantal verkooppunten of het verhogen van de prijzen. Met voorlichting kan geprobeerd worden om gebruik te voorkomen, gebruik uit te stellen of de risico’s van gebruik te beperken. In een vroeg stadium signaleren van problemen kan voorkomen dat problemen uit de hand lopen.

Beperken beschikbaarheid

Via de Opiumwet, de wet waarin productie, verkoop, bezit, import en export van drugs strafbaar is gesteld, wordt geprobeerd te voorkomen dat drugs verkrijgbaar zijn. Het handhaven van de Opiumwet is niet het werk van preventie maar van politie en justitie. Een totaal verbod is de meest radicale maatregel en die maatregel wordt in geval van drugs vaak toegepast.

Alcohol, cafeïne, tabak en gokken zijn niet verboden. Wel kan geprobeerd worden om via allerlei wetten en regels gebruik zoveel mogelijk te beperken. Preventie kan vanuit haar invalshoek ook aandringen op dergelijke regels. Het gaat dan om zaken als het instellen van leeftijdsgrenzen (geen alcohol onder de 18), verminderen van het aantal verkooppunten (geen alcoholverkoop in benzinestations), verhogen van prijzen, etc.

Dit soort maatregelen kunnen door parlement en regering genomen worden maar ook gemeenten en organisaties, zoals scholen of bedrijven, kunnen allerlei maatregelen nemen die de beschikbaarheid beperken. Gemeenten kunnen voorwaarden stellen aan een vergunning voor het schenken van alcoholhoudende drank. In de vergunning kan ook iets gezegd worden over sluitingstijden, happy hours en de toegangsleeftijd.

Het verbieden van drugs heeft ook diverse andere ongewenste effecten. Je kan denken aan vervuiling, het krijgen van een strafblad bij een kleine overtreding en milieuvervuiling. Het verbieden van drugs is een vaak gekozen strategie van politici, maar het is de vraag of het de beste strategie is als de gezondheid van de bevolking als belangrijkste aspect gekozen wordt.

Voorlichting

Via voorlichting kan geprobeerd worden de vraag naar drugs te verminderen. Voorlichting kan zich richten op twee groepen:

  1. Mensen die nog niet gebruiken.
  2. Mensen die al wel (regelmatig) gebruiken.

Bij mensen die nog niet gebruiken is het doel van de voorlichting veelal het versterken van de keuze om niet te gebruiken. Vooral op scholen wordt veel aandacht aan drugsvoorlichting besteed. Landelijk en regionaal is het project Helder op School ontwikkeld. Door middel van dit project worden scholen gestimuleerd aandacht te besteden aan alcohol- en drugspreventie. Het project is geëvalueerd en het blijkt effectief te zijn. Voorlichting kan ook op massamediale wijze gevoerd worden. Via internet, radio, televisie en via billboards.
Hieruit blijkt dat preventie vooral afgestemd moet zijn op leeftijd en niveau.

Voorlichting kan zich ook richten op mensen die al wel gebruiken. Het doel is dan de risico´s van gebruik zoveel mogelijk te beperken. In dit soort van voorlichting worden tips gegeven over zo verstandig mogelijk gebruik. Bij cannabis, maar ook bij XTC, wordt een dergelijke aanpak gevoerd. In coffeeshops vind je vaak voorlichtingsmateriaal met tips over zo verantwoord mogelijk gebruik. Ook aan XTC-gebruikers is veel voorlichting gegeven om de risico’s zoveel mogelijk te beperken. Zo wordt aan gebruikers aangeraden om in ieder geval hun pil te laten testen. Soms vindt de voorlichting door leeftijdsgenoten en leefstijlgenoten plaats (peer-education). Ook dat blijkt positief te werken. Twee bekende peer projecten zijn Unity en Connect.

Ook voor de groep mensen die niet kunnen stoppen met gebruik zijn er programma’s om risico’s te voorkomen. Denk aan spuitenruil programma’s, gebruikersruimten en medische heroïne- verstrekking.

Tijdig reageren op riskant gedrag.

Preventie kan ook proberen ervoor te zorgen dat er zo snel en zo vroeg mogelijk gereageerd wordt op uit de hand lopend alcohol- of druggebruik. Het uit de hand lopen van drugsgebruik vindt plaats lang voordat mensen de weg naar de hulpverlening zoeken. Bij alcohol lopen mensen regelmatig jarenlang rond met steeds groter wordende alcoholproblemen, voordat ze besluiten er iets aan te doen. Bij drugs gaat dat meestal sneller. Door vrienden, ouders maar ook beroepskrachten als maatschappelijk werkers, artsen etc. te informeren over hoe ze op beginnend problematisch gebruik kunnen reageren, kan veel onheil voorkomen worden.

Ook internet biedt tegenwoordig veel mogelijkheden om te reageren op riskant gedrag. Op deze site staan testen waarmee je kunt nagaan of je riskant gebruikt. Ook wordt op internet advies op maat aangeboden en zijn er zelfhulpprogramma’s. Bij advies op maat vul je een vragenlijst in over bijvoorbeeld alcoholgebruik waarna je een persoonlijk advies krijgt. Zelfhulpprogramma’s bieden een instructie om zelf met alcohol- of druggebruik te minderen.

Effecten

Er is ook onderzocht of preventie werkt. Het blijkt dat voorlichting op school kan werken. Preventie bedreven door leeftijdsgenoten blijkt ook positief (2). Ook interventies op internet blijken positief te werken. Massamediale campagnes hebben meestal niet zo’n succes. Zij kunnen wel het bewustzijn van het probleem iets vergroten, maar blijken nauwelijks effect te hebben op het gebruik (1).

Tenslotte blijkt dat wanneer preventiemaatregelen gecombineerd uitgevoerd worden de kans op succes het grootst is. Wanneer een programma op scholen gecombineerd wordt met een massamediale campagne blijkt dit effectiever dan een wanneer het programma alleen uitgevoerd wordt.

Bronnen

  1. Effecten van preventie, VTV (2010)
  2. Preventie van schadelijk alcoholgebruik en drugsgebruik onder volwassenen, IVO (2010)

 

Versie: juni 2020

Zijn middelen als valeriaan en melatonine veilig om te gebruiken als slaapmiddel?

Melatonine

Melatonine is relatief veilig in vergelijking met andere slaapmiddelen. Maar er zitten wel degelijk wat risico’s aan. Melatonine is je natuurlijke slaaphormoon. Als je een verstoord slaapritme hebt kan het nemen van melatonine je helpen om dit te herstellen.

Het tijdstip van inname en de dosering is hierbij erg belangrijk. Doe dit dus altijd in overleg met een arts.

Bij gezonde mensen of bij foutieve inname kan melatonine het slaapritme juist verder ontregelen. Ook kan het mogelijk de natuurlijke aanmaak van melatonine verstoren, hierdoor ga je op termijn alleen maar slechter slapen.

Valeriaan

Valeriaan is een oud kruidenmiddel waar weinig onderzoek naar is gedaan. Het lijkt iets ontspannend te werken bij sommige mensen. Bij veel mensen heeft het echter geen effect. Er zijn ook geen duidelijke indicaties dat het daadwerkelijk helpt bij het slapen.

Valeriaan kan als bijwerking zorgen voor maag- of darmklachten. Verder lijkt het niet veel bijwerkingen te hebben, maar er is niet heel veel bekend over de werking ervan.

 

Versie: augustus 2020

Hoe kun je weerstand bieden tegen vrienden die gebruiken?

Weerstand bieden in gezelschap van vrienden is niet altijd eenvoudig. Een paar tips:

  • Heb de nadelen van gebruik op een rijtje. Dat helpt je om te weigeren.
  • Denk aan mensen van wie je houdt en die het niet leuk zouden vinden als je gebruikt.
  • Denk aan de gevolgen als je toch gebruikt. Realiseer je dat je de volgende dag spijt krijgt.
  • Denk eraan dat ook iemand die je leuk vindt uiteindelijk meer respect voor je zal krijgen, als je voor je eigen mening uitkomt dan als je een meeloper bent.
  • Realiseer je dat jij dik de moeite waard bent en dat jouw meningen er toe doen.
  • Zoek vrienden/kennissen die niet gebruiken.

Je wilt eigenlijk geen drugs gebruiken, tabak roken of alcohol drinken. Redenen kunnen zijn: je vindt het niet lekker, het past niet in je leven, je hebt hele andere interesses, je kunt er niet tegen of je vindt het ongezond. Als er in je omgeving wel gebruikt wordt kan het moeilijk zijn om niet mee te doen. Je wilt niet flauw zijn. Of je vindt iemand leuk die gebruikt en je denkt: hij gaat me vast stom vinden als ik niet mee doe. Probeer dan bovenstaande tips op te volgen.

Als mensen echt aandringen wordt het vervelender. Je kunt je dan afvragen of je wel bevriend wil zijn met mensen die zo sterk aandringen en zo weinig respect hebben voor jouw keuze.

Heb je geen zin in discussie dan kun je dingen zeggen als:

  • het is slecht voor mijn conditie
  • ik geniet gewoon meer als ik nuchter ben

 

Versie: september 2019

Slaaptips: hoe kan ik mijn slaaphygiëne verbeteren?

Sommige mensen grijpen snel naar een middel als ze moeite hebben met slapen. Echter, we weten dat dit een verkeerde manier is om met slaapproblemen om te gaan. Sterker nog, veel middelen zorgen er op termijn voor dat je slaapproblemen verergeren.

Maar wat kun je dan wel doen om beter in slaap te komen? Lees hieronder 12 tips om je slaaphygiëne te verbeteren:

  1. Bouw ’s avonds je dag af. Kijk niet meer naar fel licht van bijvoorbeeld mobiele telefoon of tablet. Beperk fysiek of mentaal zware activiteiten en bedenk een ritueel dat je kan helpen bij het afronden van je dag. Denk bijvoorbeeld aan een boek of tijdschrift lezen, yoga of een wandelingetje in de buurt.
  2. Neem geen warm bad of douche vlak voor het slapen gaan. Een douche of bad verhoogt je lichaamstemperatuur en hartslag, waardoor je minder makkelijk in slaap valt. Een warm bad of douche in het begin van de avond is wel goed.
  3. Zorg voor een comfortabele, koele (16 – 21 graden Celsius), donkere en stille slaapkamer. Gebruik de slaapkamer alleen om te slapen en te vrijen. Ga geen tv kijken en leg je mobiele telefoon weg of laat deze in een andere ruimte.
  4. Neem zorgen niet mee naar bed. Piekeren/zorgen (ook over niet slapen) kunnen ervoor zorgen dat je moeilijk in slaap valt. Als gedachten je wakker houden, kun je overdag een ‘piekerhalfuurtje’ reserveren. Op deze manier heb je deze zorgen al een keer overdacht en/of opgeschreven.
  5. Probeer niet krampachtig om in slaap te vallen. Dit maakt het probleem alleen maar groter. Je kunt dan beter even uit bed stappen en iets rustigs doen bij weinig licht (geen beeldschermen!). Iets saais lezen of een puzzeltje maken bijvoorbeeld. Wakker zijn moet niet beloond worden. Wanneer je je weer slaperig voelt ga je terug in bed. Herhaal dit als je weer niet kunt inslapen.
  6. Draai de wekker om. Voortdurend op de klok kijken als je wakker ligt, kan voor frustraties of angst zorgen. Waardoor je juist wakker ligt in bed.
  7. Slaap niet meer dan nodig is om je de volgende dag uitgerust te voelen. Beperk de tijd die je in bed doorbrengt. Het helpt de slaap te verankeren en dieper te maken. Heel lange bedtijden leiden tot verbrokkelende en lichte slaap.
  8. Sta elke dag om dezelfde tijd op. Dit helpt om ’s avonds gemakkelijker op dezelfde tijd in slaap te vallen en je biologische ritme te verankeren. Wil je uitslapen? Probeer dan maximaal 2 uur later op te staan dan je normaal doet.
  9. Zorg voor rust- en ontspanningsmomenten overdag. Stress en spanning kunnen de slaap verstoren. Ontspannen kan op verschillende manieren. Bijvoorbeeld door een kleine wandeling te maken of door wat te lezen.
  10. Beweeg regelmatig. Lichaamsbeweging heeft een gunstige invloed op spanning en stress. Vermijd intensieve lichaamsbeweging vlak voor het slapen gaan omdat je daar juist actiever van wordt.
  11. Doe geen dutjes overdag. Dit kan het inslapen bemoeilijken en de slaap ’s nachts verstoren. Als je niet zonder een middagslaap de dag door kunt komen, doe dit dan maximaal 30 minuten en vóór 15.00 uur.
  12. Probeer ook stimulerende middelen overdag en in de avond te beperken. Koffie, thee, energydranken, chocolade en nicotine bijvoorbeeld kunnen het inslapen bemoeilijken en de slaap lichter maken waardoor je regelmatig wakker wordt. Alcohol zorgt voor verstoring van de slaap in de tweede helft van de nacht. Beperk de inname van alcohol overdag en neem dus geen alcohol als slaapmutsje.

 

Versie: augustus 2019

Wat is een recreatieve gebruiker?

Recreatief gebruik wordt gekenmerkt door:

  • Gebruik voor plezier en ontspanning. Gebruik voor de roes.
  • Gebruik zonder dat het invloed heeft op werk/school/hobby’s of op contacten met familie en vrienden.
  • Gebruik waarbij men zich bewust is van de risico’s.
  • Gebruik dat matig en gecontroleerd is en dat weinig of geen tijd kost.

Recreatief gebruik staat tegenover problematisch gebruik. Dat is gebruik waarbij problemen ontstaan op gebied van gezondheid, werk of school, vrienden en familie en verslaving. Veel mensen die problematisch gebruiken hebben in het begin recreatief gebruikt. Het risico van recreatief gebruik is dan ook, dat er een kans bestaat dat het overgaat in problematisch gebruik. Als je je aan bovenstaande kenmerken van recreatief gebruik houdt verklein je de kans dat het problematisch wordt.

 

Versie: augustus 2019

Wat is een chronische gebruiker?

Chronisch betekent langdurig, voortdurend. Een chronische gebruiker is iemand die langdurig gebruikt en bij wie de kans op minderen of stoppen met gebruik, klein is. Chronische gebruikers zie je zowel bij alcohol als bij drugs. Vaak hebben zij behalve verslavingsproblemen ook psychiatrische problemen en allerlei door alcohol of drugs veroorzaakte lichamelijke aandoeningen.

Hersenbeschadiging

Ook kan, vooral bij alcoholgebruik, hersenbeschadiging optreden. Bij chronische gebruikers zijn vaak grote sociale problemen ontstaan. Contacten met familie, werk en huis zijn verloren gegaan. Psychiatrische en lichamelijke ziekten, hersenbeschadiging en mogelijk een zwervend bestaan zorgen ervoor dat de verslaving aan alcohol of drugs chronisch wordt.

Behandelaanbod

Mentrum (net als Jellinek ook onderdeel van Arkin) heeft een uitgebreid behandelaanbod voor chronische verslaafden. Er wordt geprobeerd de schadelijke gevolgen van een verslaving te beperken, gebruik zoveel mogelijk te verminderen en een optimaal herstel van functioneren op verschillende levensgebieden te realiseren.

Ook de GGD in Amsterdam heeft een uitgebreid aanbod voor chronische verslaafden. Met behulp van verstrekking van methadon en soms zelfs verstrekking van heroïne wordt geprobeerd om te voorkomen dat de verslaafde verder afglijdt. Methadon wordt in een constante dosis gegeven zonder dat er afgebouwd wordt.

Cure of Care

Vaak wordt gedacht dat je aan chronisch verslaafden een behandelaanbod zou moeten doen dat gericht is op gehele ontwenning (cure ofwel genezen) en dat voorzieningen waarbij methadon in onderhoudsdosissen gegeven wordt (care ofwel verzorging), mensen nodeloos verslaafd houdt. Probleem is echter dat chronische verslaafden van een behandelaanbod dat enkel gericht is op ontwenning geen gebruik willen of kunnen maken. De kans dat zij dan steeds slechter gaan functioneren, mogelijk een overdosis nemen of allerlei ziekten oplopen wordt dan te groot.

Zoiets heeft in het verleden bijvoorbeeld in Duitsland plaatsgevonden. Daar zijn honderden, zo niet duizenden verslaafden overleden aan een overdosis.

 

Versie: juni 2020

Wat is depersonalisatie?

Het gebruik van drugs kan depersonalisatie veroorzaken. Depersonalisatie betekent dat je je afgescheiden voelt van jezelf en van je omgeving. Je voelt je niet meer in de realiteit, en dat kan best beangstigend zijn.

Drugs kan dit soort gewaarwordingen veroorzaken. Wanneer je hier last van hebt gehad raden we  aan om voorlopig geen drugs te gebruiken. Hierdoor krijgen je hersenen wat rust, en loop je minder kans dat de klachten van depersonalisatie terugkomen.

Daarnaast is het raadzaam om een afspraak te maken met de huisarts. Depersonalisatie kan soms een onderdeel zijn van verschillende psychiatrische ziekten. Laat jezelf daarom onderzoeken bij een arts, zodat deze kan bekijken of er niet iets anders met je aan de hand is. Kijk ook op deze pagina voor meer informatie:

Wat voor klachten kun je krijgen na drugsgebruik?

Lees meer in de factsheet van het Trimbos-instituut: Langdurige klachten na ecstasygebruik

 

Versie: augustus 2019