2-MMC (vaak gespeld als 2MMC) is een designer drug of NPS, wat staat voor Nieuwe Psychoactieve Stof. Het middel wordt pas kort door mensen gebruikt.

Het lijkt erop dat mensen die 2-MMC nemen er tijdelijk meer energie van krijgen. Maar eigenlijk weten we nog niet zo goed wat het precies met je doet. Of wat de risico’s zijn.

Tegenwoordig wordt 2-MMC soms verkocht als legale vervanger voor 3-MMC, wat sinds oktober 2021 verboden is. Sinds dit verbod zien we bij de drugstestservice dat de 3-MMC die dealers verkopen soms 2-MMC is.

De meeste informatie die we over 2-MMC hebben komt van mensen die het middel zelf hebben geprobeerd. Die informatie is niet altijd betrouwbaar, omdat gebruikers niet altijd weten hoeveel ze nemen. En soms wordt het met andere middelen gecombineerd. Dit maakt het moeilijk om ervaringen van verschillende gebruikers met elkaar te vergelijken.

Effecten/werking van 2-MMC

2-MMC heeft een stimulerend effect. Mensen schrijven dat ze er energie van krijgen. Het effect lijkt een beetje op dat van 3-MMC en speed. Maar gebruikers geven ook vaak aan dat 2-MMC een milder effect heeft dan 3-MMC. Het geeft bij de meeste gebruikers geen blij of euforisch gevoel. Hierdoor vinden veel mensen die het gebruiken het minder fijn.

We weten ook niet precies hoelang de effecten van 2-MMC duren. Gebruikers geven aan dat de werking best snel minder wordt. Ze willen dan graag meer nemen. Dit wordt trek of craving genoemd.

Lichamelijke effecten van 2-MMC zijn:

• stijging van bloeddruk
• verhoging lichaamstemperatuur
• stimulatie en verhoogde spierspanning
• zweten
• droge mond
• grote pupillen
• tandenknarsen

Risico’s en bijwerkingen van 2-MMC

We weten nog weinig over de bijwerkingen en risico’s van 2-MMC. Omdat het middel nog niet heel lang op de markt is en pas sinds kort door mensen wordt gebruik is er nog niks bekend over de lange termijnrisico’s.

Alles wat we weten over de risico’s en bijwerkingen komt uit gebruikerservaringen en ongelukken met het middel. Vaak houden gebruikers niet precies bij hoeveel van het middel ze gebruiken. We weten dus niet vanaf welke hoeveelheid het gebruik van 2-MMC gevaarlijk wordt.

De stof 2-MMC lijkt erg op 3-MMC. Daarom is de kans groot dat de risico’s en bijwerkingen ook op elkaar lijken. Sommige risico’s komen waarschijnlijk ook voor bij stimulerende middelen zoals speed. Het is nog niet bekend of 2-MMC extra of andere risico’s heeft.

Risico’s die regelmatig voorkomen bij stimulerende middelen:

• oververhitting
• hart- en vaatproblemen
• verslaving
• psychische klachten
• hersenschade
• gewichtsverlies

Gebruikers van 2-MMC merken vaak dat ze het middel opnieuw willen nemen (craving). Hierdoor kan het gebeuren dat je meer van het middel gebruikt dan je eigenlijk van plan was.

Bijwerkingen die regelmatig voorkomen bij stimulerende middelen:

• hoofdpijn
• verwarring
• misselijkheid
• angst of paranoia
• droge mond
• grote pupillen
• spierspanning en tandenknarsen

Het is nog niet duidelijk of 2-MMC in de dagen na gebruik een somber of depressief gevoel geeft. Dit wordt ook wel een ‘dinsdagdip‘ genoemd en zien we wel bij sommige andere stimulerende middelen, zoals 3-MMC.

Sommige gebruikers geven aan dat het snuiven van 2-MMC erg pijnlijk is.

2-MMC en de wet

2-MMC is nog niet verboden. De overheid is bezig met het maken van een wet waarmee ze in één keer hele groepen stoffen kunnen verbieden op basis van hun chemische structuur. Één van de groepen stoffen die ze willen verbieden zijn de cathinonen. 2-MMC en ook 3-MMC zijn onderdeel van deze groep.

2-MMC zal bij de ingang van deze wet dus worden verboden. Het is nog niet bekend wanneer deze nieuwe wet precies in zal gaan. Waarschijnlijk is dat in 2024.

2-MMC wordt nu soms als legale vervanger aangeboden voor 3-MMC, wat vanaf 28 oktober 2021 is verboden. Dit gebeurde na onderzoek van het CAM (Coördinatiepunt Assessment en Monitoring nieuwe drugs (CAM).

Dat 2-MMC nog legaal is betekent niet dat het minder gevaarlijk is dan 3-MMC.

Meer informatie over 2MMC

Meer informatie? Bekijk dan ook eens de pagina 3-MMC vervangers op de website van Unity. En de pagina Wat zijn NPS, designer drugs of research chemicals.

3-CMC (3-Chloormethcathinon, Engels: 3-Chloromethcathinone) is een designer drug of NPS, wat staat voor Nieuwe Psychoactieve Stof. Het is een middel met een opwekkend effect. We weten nog heel weinig over de werking, dosering en risico’s.

3-CMC valt onder dezelfde groep middelen als 3-MMC en 4-MMC. Die groep heet synthetische cathinonen.

Het wordt verkocht als poeder of kristal en wordt vooral gesnoven of geslikt (in een vloeipapiertje ‘bommetje’, of capsule). Soms wordt 3-CMC in XTC-pillen gevonden in plaats van MDMA. Of er zit MDMA en 3-CMC (en soms nog andere stoffen) in de pil. Dit komt niet vaak voor.

Toen 3-MMC (ook wel Poes of 3M genoemd) werd verboden in 2021, gingen sommige webwinkels 3-CMC verkopen als vervanger. Toch is het effect niet hetzelfde. Lees meer over de werking onder ‘Wat doet 3-CMC met je?’.

In 2022 en 2023 werd 3-CMC door de drugstestservice in Nederland (DIMS) gezien in samples die zijn verkocht als 3-MMC. Gebruikers krijgen dan dus een ander middel dan zij verwachten. Het is daarom verstandig om je drugs altijd te laten testen.

Wat doet 3-CMC met je?

Volgens sommige gebruikers lijkt het effect van 3-CMC op dat van 3-MMC. Maar er zijn ook mensen die zeggen dat 3-CMC een milder effect heeft en korter werkt. En dat het meer vervelende bijwerkingen geeft. Veel van deze informatie komt uit ervaringen die op internet zijn geplaatst. Er is nog geen onderzoek gedaan op mensen met 3-CMC.

Effecten waar gebruikers over schrijven op internetforums:

• euforie (blij gevoel)
• energie
• zelfverzekerd
• praterig
• meer zin in seks

Lichamelijke effecten van 3-CMC zijn:

• stijging van bloeddruk
• stijging van hartslag
• verhoging lichaamstemperatuur
• verhoogde spierspanning
• zweten
• droge mond

Sommige gebruikers schrijven dat zij last krijgen van bijwerkingen zoals hoofdpijn, irritatie, hartkloppingen en een onrustig gevoel. Ook schrijven mensen over de drang om bij te nemen (‘craving’). Dit kan gebruik van het middel verslavend maken.

Bij snuiven werkt 3-CMC 1 tot 2 uur. Na-effecten kunnen 3 tot 6 uur lang aanhouden. Een voorbeeld hiervan is moeilijk kunnen slapen. Bij slikken (orale inname) werkt het middel 2 tot 4 uur. De na-effecten duren dan 6 tot 12 uur.

Iemand kan de dagen na gebruik ook last hebben van een dip of kater.

Wat zijn de risico’s van 3-CMC?

3-CMC is een nieuwe drug die nog maar weinig is gebruikt. Daarom weten we nog niet veel over de risico’s en schadelijkheid. Het combineren van 3-CMC met medicijnen, alcohol of andere drugs kan extra gevaarlijk zijn.

Er zijn in het buitenland een aantal mensen overleden die 3-CMC hadden gebruikt. Wel hadden deze mensen ook andere drugs gebruikt. Het is daarom niet goed te zeggen of deze mensen zijn overleden door 3-CMC, de combinatie, of andere middelen.

Is 3-CMC verslavend?

We krijgen van gebruikers meldingen dat 3-CMC verslavend is. Zij schrijven over ‘craving‘. Dat is de drang om te gebruiken of meer te nemen.  

Wat is het verschil tussen 3-CMC en 3-MMC?

3-CMC en 3-MMC zijn allebei drugs uit de groep cathinonen. Dat zijn een groep middelen (designer drugs) met een oppeppende werking.

Soms koopt iemand 3-MMC, maar blijkt door de drugs te testen dat het eigenlijk 3-CMC is.

Wat we weten over de verschillen tussen 3-MMC en 3-CMC:

• 3-MMC zou een meer opwekkende werking hebben. Je krijgt er meer energie van en iets minder een blij (euforisch) gevoel vergeleken met 3-CMC
• 3-CMC zou iets korter werken dan 3-MMC. Dat kan een risico zijn: gebruikers kunnen dan sneller craving (trek of drang) krijgen om nog meer te nemen. Dat zou het middel verslavender kunnen maken.
• Sommige mensen schrijven dat ze van 3-CMC meer vervelende bijwerkingen krijgen. Zoals hoofdpijn en hartkloppingen. Dat zou kunnen betekenen dat het middel riskanter (toxischer) is dan 3-MMC. Maar omdat er zo weinig over bekend is weten we dit niet zeker.

Is 3-CMC legaal?

Het kopen of verkopen, maken of bezitten van 3-CMC is verboden. Het staat vanaf 12 september 2023 op de Opiumwet, op lijst 1. Dat betekent dat het als harddrug wordt gezien.

Bronnen / meer lezen

• TripSit Factsheets – 3-CMC (Engels)
• Drugsinfo.nl over 3-CMC
• EMCDDA rapport 3-CMC (Engels)

Methylon (ook wel methylone genoemd) is een NPS, wat staat voor Nieuwe Psychoactieve Stof. Methylon behoort scheikundig gezien tot de cathinonen, net als 3-MMC en 4-MMC. Cathinonen zijn afgeleiden van de stof cathinon dat van oorsprong in de khatplant voorkomt. Een andere naam voor methylon is bk-MDMA. Uit die naam blijkt al dat het scheikundig ook erg lijkt op MDMA. Daarnaast staat methylon ook wel bekend als M1 of MDMC.

Over NPS-en, ook wel bekend als research chemicals, is erg weinig bekend. Er is vaak weinig tot geen onderzoek naar gedaan en de langetermijneffecten zijn daarom nog niet bekend. Gebruikers zijn hun eigen proefkonijn als ze toch besluiten te gebruiken. Dit gebrek aan onderzoek geldt ook voor methylon.

Methylon werd een tijd in Nederland verkocht in smartshops onder de naam Explosion. Daarna werd het een tijd lang nog online verkocht via research chemical websites.

Effecten methylon

De effecten van methylon lijken op die van MDMA/xtc. Methylon werkt stimulerend en geeft euforie. Je hebt meer behoefte om te praten, je beleeft muziek intenser en je wordt empathischer en socialer. De belangrijkste lichamelijke effecten zijn: toegenomen energie, grotere pupillen, verhoogde hartslag en bloeddruk, verhoogde lichaamstemperatuur, moeite met plassen en stijve kaken.

Bijwerkingen en risico’s

De bijwerkingen en risico’s van methylon zijn vergelijkbaar met die van MDMA. Het verschil met MDMA is dat er naar MDMA al behoorlijk veel onderzoek gedaan is en naar methylon veel minder. Het kan dus zijn dat niet alle risico’s bekend zijn.

• Verslaving: methylon is niet lichamelijk verslavend. Het zou kunnen dat iemand geestelijk verslaafd raakt aan methylon, maar die kans is klein. Methylon zorgt vaak voor een kater, vergelijkbaar met die van MDMA. Dat maakt het minder aantrekkelijk om het middel vaak te gebruiken.
• Oververhitting (hyperthermie): net als bij MDMA kan het lichaam wat warmer worden. Als je dan ook veel beweegt (danst) en in een slecht geventileerde, vochtige ruimte bent dan kan het zijn dat je lichaam te warm wordt en je medische hulp nodig hebt.
• Watervergiftiging (hyponatriemie): het is onbekend of methylon er net als MDMA voor zorgt dat het lichaam extra vocht vast houdt.
• Overdosering: bij een te hoge dosering bestaat de kans dat verschillende organen van het lichaam niet goed meer kunnen functioneren, met in extreme gevallen de dood tot gevolg.

De wet

Per 1 januari 2016 is het op lijst 1 van de Opiumwet geplaatst. Productie, bezit, handel en in- en uitvoer zijn daarmee net zo strafbaar als bijvoorbeeld MDMA.

Bron

WHO- Critical Review Report Methylon 2014
https://psychonautwiki.org/wiki/Methylone
Piao- Methylone-induced Hyperthermia and Lethal Toxicity: Role of the Dopamine and Serotonin Transporters. Behavioural pharmacology 2015. DOI: 10.1097/FBP.0000000000000135.

Versie: mei 2020

Flakka is een term die vooral in de media gebruikt wordt. Het gaat hier om een NPS of designer drug uit de categorie van de cathinonen. Cathinonen zijn stimulerende middelen. Om welke stof het gaat is niet altijd duidelijk. Het was ooit α-PVP/alfa-PVP (ENG: alpha-PVP), maar wat er bedoeld wordt met de term flakka is over de tijd veranderd. Soms worden stoffen die uit dezelfde familie komen als a-PHP en a-PiHP, ook flakka genoemd. De werking en risico’s lijken erg op elkaar. De dosering kan wel verschillen.

Hoewel de media regelmatig schrijft over flakka, lijkt de groep gebruikers van het middel in Nederland klein te zijn. Dit komt waarschijnlijk omdat het middel meer vervelende effecten heeft dan fijne effecten. Het zou voornamelijk in de regio’s Zeeland en West-Brabant in opkomst zijn.

Werking en risico’s

Als voorbeeld geven we hier wat informatie over a-PVP. Voor informatie over andere stoffen, zie psychonautwiki.

a-PVP werkt zo’n 2 tot 5 uur. Het heeft een werking die volgens sommige gebruikers wat lijkt op die van methamfetamine of cocaïne. Gebruikers krijgen veel energie en voelen zich blij en alert. Iemand kan tijdens gebruik, of zodra het uitwerkt, een sterk verlangen krijgen om het middel opnieuw te nemen (craving). Dit vergroot de kans op verslaving. De dagen na gebruik kan iemand last hebben van een flinke kater en zich depressief voelen.

Lichamelijke effecten en bijwerkingen zijn: stijging van bloeddruk, verhoging lichaamstemperatuur, stimulatie en verhoogde spierspanning, zweten, droge mond, slecht kunnen slapen, grote pupillen.

Flakka is al werkzaam vanaf enkele milligrammen. Iemand kan snel teveel nemen van de drug (overdoseren). In zo’n geval kan een gebruiker onrustig, angstig en argwanend (paranoïde) worden. Er zijn ook incidenten bekend waarbij de gebruikers een epileptische aanval, opwindingsdelier of drugspsychose kregen. Mensen kunnen zich dan bang voelen en worden soms agressief. Video’s van deze ongelukken in de Verenigde Staten zijn op internet gekomen. Hierdoor heeft flakka de bijnaam ‘zombiedrug’ gekregen.

Hoeveel mensen gebruiken flakka?

In Nederland lijkt flakka erg weinig gebruikt te worden. Het is lastig in te schatten om hoeveel gebruikers het gaat. Bij het DIMS (Drugs Informatie Monitoring Systeem), dat via de testservices monitort welke drugs er op de markt zijn in Nederland, wordt zowel a-PVP en ook a-PiHP heel weinig gevonden. Wel is de stof alfa-PVP rond 2017/2018 een aantal keer aangetroffen in andere middelen.

In het begin van 2024 kwam flakka opnieuw regelmatig in het nieuws. Vooral in de regio’s Zeeland en West-Brabant zou sprake zijn van problematisch gebruik. Ook hier zijn nog geen duidelijke cijfers over bekend.

Flakka zou vooral worden gebruikt door mensen  die eerder drugs zoals heroïne, GHB en basecoke hebben gebruikt. Het wordt in die scene wel eens gezien als een goedkoop en makkelijk te krijgen alternatief voor deze middelen.

Is flakka legaal?

• Alfa-PVP is in 2017 op de opiumwet (lijst I) geplaatst. Dat betekent dat bezit, handel, productie, invoer en uitvoer van dit middel verboden is.
• a-PHP werd op 25 oktober 2021 toegevoegd aan lijst I van de Opiumwet, tegelijk met 3-MMC en verschillende andere stoffen.
• a-PiHP is niet verboden. Dit middel valt onder de Warenwet.

Bronnen / meer informatie

Flakka: wat voor drug is het en wat speelt er nu? – Trimbos-instituut (2024)

Flakka, feit of fictie? Trimbos-instituut legt uit, Trimbos-instituut (2016)

Versie: maart 2024

3-MMC is een NPS, wat staat voor Nieuwe Psychoactieve Stof. Het is een amfetamine-achtige stof. Mensen krijgen er energie van en voelen zich blijer. Maar het kan ook vervelende effecten geven en sommige mensen vinden het moeilijk om niet meer te gebruiken dan ze van plan waren.

3-MMC wordt ook wel eens ‘Poes’ of ‘3M’ genoemd. Het komt voor als kristalachtig poeder, kristallen en soms als pil (pellets).

Over NPS-en, ook wel bekend als research chemicals of designer drugs, is erg weinig bekend. Er is vaak weinig tot geen onderzoek naar gedaan en de langetermijneffecten zijn daarom nog niet bekend. Gebruikers zijn hun eigen proefkonijn als ze de drug toch gebruiken.

Effecten/werking van 3-MMC

3-MMC werkt stimulerend en licht bewustzijnsveranderend. Gebruikers voelen zich alert, euforisch en energiek en ze hebben de behoefte om meer contact te maken en te praten. Ook ervaren ze meer zelfvertrouwen. Het effect wordt wel omschreven als een combinatie tussen MDMA (XTC) en cocaïne.

Lichamelijke effecten van 3-MMC zijn: stijging van bloeddruk, verhoging lichaamstemperatuur, stimulatie en verhoogde spierspanning, zweten, droge mond, grote pupillen en tandenknarsen.

Bijwerkingen en risico’s

Over de risico’s van 3-MMC is nog weinig bekend. Wat we weten komt door wat mensen hier zelf over hebben geschreven, bijvoorbeeld op forums op internet. Of omdat er incidenten met het middel zijn geweest en iemand in het ziekenhuis of bij de eerste hulp is gekomen.

Bijwerkingen die zijn gemeld:

• hoofdpijn
• verwarring
• misselijkheid
• angst
• paranoia

Bij gebruik van 3-MMC kan iemand sterke neiging of trek krijgen om het middel opnieuw te nemen (craving). Het is mogelijk om verslaafd te raken aan 3-MMC.

Ook zijn er gebeurtenissen (incidenten) bekend waarbij de gebruikers een epileptische aanval, delier of drugspsychose kregen.

Kater of dip na gebruik van 3-MMC

In de dagen na gebruik voelen gebruikers zich soms somber of depressief. Dit wordt ook wel een ‘dinsdagdip‘ genoemd.

Ook kunnen mensen die 3-MMC hebben gebruikt last hebben van hartkloppingen, uitputting, uitdroging, oververhitting en spierspasmes.

Andere stoffen in 3-MMC: laat je drugs testen

In 2022 werd 3-MMC veel vaker ingeleverd bij de testservices. Maar in die poeders werd minder vaak 3-MMC gevonden. In plaats van 3-MMC werd er steeds vaker 3-CMC of 2-MMC in de poeders gevonden. Dat zijn stoffen uit dezelfde ‘familie’ van cathinonen die op dit moment (nog) niet in de opiumlijst staan.

Wil je je 3-MMC laten testen? Op drugs-test.nl vind je alle adressen per regio.

3-MMC en de wet

Vanaf 28 oktober 2021 staat 3-MMC op lijst II van de Opiumwet. Dat betekent dat het bezit, de productie en de verkoop van 3-MMC verboden zijn. Dit gebeurde na onderzoek van het CAM (Coördinatiepunt Assessment en Monitoring nieuwe drugs).

Meer informatie over 3-MMC

Voor meer informatie, bekijk ook eens de informatie over 3-MMC op de website van Unity. En de pagina Wat zijn NPS, designer drugs of research chemicals.

Versie: december 2023

In principe breken mensen met anorexia hun medicatie (en dus ook drugs) even snel af als andere mensen. Ze hebben wel minder verdelingsvolume, dus minder lichaamsvolume waarover medicatie kan worden verspreid, waardoor ze een lagere dosering medicatie moeten gebruiken dan gezonde mensen, maar de afbraaksnelheid blijft hetzelfde.

Verder raden we mensen met anorexia af om drugs te gebruiken, met name cocaïne of andere stimulerende middelen. Mensen met anorexia hebben soms een zout-tekort (kalium) in hun bloed, hierdoor lopen ze een groter risico op hartritmestoornissen dan gezonde mensen. Cocaïne geeft ook een verhoogd risico op hartritmestoornissen, dus voor mensen met anorexia wordt dit risico nog groter.

Versie: maart 2020

Miauw miauw

Met miauw miauw wordt meestal mefedron (4-MMC) bedoeld, maar het kan ook zijn dat het om 3-MMC gaat.

Mefedron (4-MMC)

Mefedron (Engels: mephedrone; 4-methylmethcathinone, 4-MMC) is een amfetamine-achtige stof. Het wordt ook wel “miauw miauw” genoemd. De drug komt op de markt voor als kristal, poeder of capsule. In 2009 dook mefedron op in Engeland waar de populariteit in korte tijd enorm toenam. In Engeland, maar ook in Nederland, werd mefedron verkocht als voedingsmiddel voor planten of als badzout. Dit was een truc om de wet te ontduiken.
Deze “voedingsmiddelen” worden ook wel NPS (nieuwe psychoactieve stof), designer drugs of research chemicals genoemd. NPS zijn meestal niet goed onderzocht. Er is vaak weinig tot geen onderzoek naar gedaan en de langetermijneffecten zijn vaak nog niet bekend. Gebruikers zijn hun eigen proefkonijn als ze toch besluiten te gebruiken.
Eind 2009 werd mefedron in als XTC verkochte pillen aangetroffen (de zogenaamde “Swirls”).

Effecten van 4-MMC

Mefedron werkt stimulerend en licht bewustzijnsveranderend. Gebruikers voelen zich euforisch, energiek, tintelend, waarderen muziek beter, zijn open en krijgen de neiging op veel te praten. Het effect is enigszins vergelijkbaar met dat van MDMA (XTC), maar het effect dat je je betrokken voelt met anderen is minder. Het effect wordt wel omschreven als een combinatie tussen MDMA en cocaïne.

Lichamelijke effecten van mefedron zijn: stijging van bloeddruk, verhoging lichaamstemperatuur, zweten, droge mond, grote pupillen, moeilijkheden met plassen, stijve kaken waardoor tanden op elkaar worden gedrukt en soms wazig zien.

Hoe lang werkt 4-MMC?

Na het slikken van een pil, capsule of bommetje (poeder in een vloeitje) begint 4-MMC binnen 15 tot 45 minuten te werken. De werkingsduur van het middel is 1,5 tot 3 uur. Bij snuiven werkt het na enkele minuten. De werkingsduur is dan 45 minuten tot 1,5 uur. Nadat mefedron uitgewerkt is kunnen mensen vaak nog een paar uur lang niet slapen. Mensen zijn na gebruik regelmatig geneigd om bij te nemen. Gegevens over de dosis zijn er alleen op basis van gebruikerservaringen.

Bijwerkingen

Vooral bij hoge doseringen en langdurig gebruik kunnen negatieve effecten optreden. Gebruikers melden: hoofdpijn, hartkloppingen, verwardheid, angst en paranoia. Ook hebben ze last van misselijkheid, hoofdpijn, duizeligheid, transpiratie, pijn in de hartstreek en neusbloedingen (bij snuiven). Verder worden slapeloosheid en verminderde concentratie gemeld. Opvallend is dat sommige gebruikers bij hoge doseringen last kregen van paarse knieën en ellebogen. Dit duidt mogelijk op vaatvernauwing of een auto-immuunziekte. Zolang hier geen duidelijkheid over is, wordt gebruikers met deze klachten aangeraden direct te stoppen met gebruik en naar een arts te gaan.

4-MMC dip en verslaving

Met name bij snuiven kan 4-MMC (mefedron) verslavend werken. De roes en de daaropvolgende dip zorgen voor een sterk verlangen om opnieuw te gebruiken. Bij veelvuldig gebruik treedt tolerantie op. De effecten worden minder gevoeld en de dosis moet omhoog. Gebruikers nemen vaak meer dan ze van plan waren. Ook heeft iemand één of meerdere dagen na gebruik vaak last van een kater (‘dinsdagdip‘); er is dan sprake van neerslachtigheid en vermoeidheid.

De wet

In mei 2012 is mefedron opgenomen in de Opiumwet en op lijst I geplaatst. Mefedron is dus even strafbaar als cocaïne en MDMA. Bezit, productie, verkoop, import en export zijn strafbaar. Gebruik is niet strafbaar.

3-MMC

3-MMC verschilt qua werking, effect, bijwerkingen en verslaving weinig van 4-MMC. Het bij willen nemen na gebruik (‘craving’) lijkt bij 3-MMC wat sterker te zijn dan bij 4-MMC.

Vanaf 28 oktober 2021 is 3-MMC verboden: het staat op lijst II van de Opiumwet.

Versie: september 2022

4-MTA (4-methylthioamfetamine) is chemisch verwant aan amfetamine. Het gevoelde effect lijkt echter meer op XTC.

Qua effect verbetert 4-MTA de stemming en voorkomt het dat je slaperig wordt. Gebruikers voelen zich vredig en kalm.

Geschiedenis

4-MTA werd in 1969 in de Verenigde Staten ontwikkeld als middel tegen depressies.
In Nederland is het korte tijd in smartshops verkocht.

Verslavingskans

Waarschijnlijk geldt voor 4-MTA hetzelfde als voor XTC: het is niet zozeer lichamelijk maar kan wel geestelijk verslavend zijn.
Lees hier over de verslavingskans van XTC.

Overige risico’s

Gebruikers kunnen misselijk worden, in de war raken of oververhit raken. Het middel beïnvloedt waarschijnlijk ook de waarneming en de coördinatie waardoor deelname aan het verkeer riskant is. Het middel begint pas na anderhalf tot drie uur te werken. Wanneer de gebruiker dit niet weet is dat zeer riskant.

Doordat een gebruiker niks voelt, is deze geneigd sneller bij te nemen wat tot overdosering kan leiden. De effecten kunnen wel 15 uur aanhouden.

Nadat in Europa enkele mensen na 4-MTA-gebruik zijn overleden en een aantal een niet dodelijke vergiftiging hebben gehad is het middel in 1999 wegens gezondheidsrisico’s verboden.

De wet

De drug is opgenomen in de Opiumwet en is verboden.

Versie: februari 2021

Ivory wave is de merknaam van een middel dat in Engeland wordt gebruikt nadat mefedron (mephedrone; miauw miauw) verboden werd. Om de wet te ontduiken wordt het middel op internet verkocht als badzout. Daarmee heeft het echter niets te maken. Waarschijnlijk was de belangrijkste ingredient MDPV. Maar de inhoud van zulke verpakkingen kan veranderden. In Nederland is de drug nauwelijks bekend. MPDV is nauwelijks op de Nederlandse drugsmarkt voor gekomen.

MPDV is een variant op mefedron, een cathinone. Het is een sterke stimulant. Het middel heeft verder forse bijwerkingen zoals angst, hartkloppingen en zeer hoge bloeddruk. In extreme doseringen kan het hallucinaties veroorzaken. In Engeland zouden inmiddels 2 mensen aan het middel overleden zijn.

In 2014 is MDPV op lijst 1 van de Opiumwet geplaatst.

Versie: juni 2020

Ritalin is de merknaam van een medicijn dat wordt voorgeschreven bij ADHD en narcolepsie (slaapzucht). De werkzame stof in Ritalin is methylfenidaat. Dit is een stof die nauw verwant is aan amfetamine. De werking van methylfenidaat is vergelijkbaar met amfetamine, maar is minder sterk. De effecten houden ook minder lang aan.

In de hersenen zorgt methylfenidaat voor de afgifte van dopamine en noradrenaline. Ook blokkeert het medicijn de heropname van deze stoffen.

Concerta

Ook Concerta wordt voorgeschreven voor ADHD en bevat eveneens methylfenidaat. Het verschil tussen Ritalin en Concerta is dat Concerta langer doorwerkt omdat het vertraagd de methylfenidaat afgeeft.

Wat is ADHD?

ADHD is een gedragsstoornis die kan voorkomen bij kinderen en bij volwassenen.

Kinderen met ADHD zijn hyperactief, impulsief, opstandig en kunnen zich niet concentreren. Naar schatting hebben in Nederland 30.000 tot 100.000 kinderen ADHD; 40.000 van hen worden behandeld (1). Volwassenen met ADHD voelen zich onrustig en kunnen zich ook moeilijk concentreren.

Wat is narcolepsie?

Narcolepsie is een slaapziekte. Mensen met narcolepsie hebben overdag last van onbedwingbare slaapaanvallen, ook al hebben zij de nacht daarvoor goed geslapen.

Wat doet methylfenidaat?

Methylfenidaat heeft een stimulerende werking op het centrale zenuwstelsel en verhoogt het vermogen tot concentratie. Hierdoor worden kinderen met ADHD minder snel afgeleid en rustiger. Methylfenidaat geneest niet maar verlicht de symptomen. Bij 70% tot 80% van de kinderen die methylfenidaat krijgt voorgeschreven, verbeteren klachten als hyperactiviteit, chaotisch gedrag en emotionele prikkelbaarheid.

Behandeling is zinvol

Behandeling met methylfenidaat is zinvol. Ook om latere problemen te voorkomen. Gebleken is dat kinderen met ADHD een grotere kans hebben om verslaafd te raken dan kinderen die geen ADHD hebben. Bij een behandeling voor ADHD neemt de kans op een latere alcohol- of drugsverslaving weer af (1).

Bijwerkingen methylfenidaat

1 op de 3 kinderen die methylfenidaat gebruikt, heeft enigszins last van bijwerkingen. Onder andere: gebrek aan eetlust, niet kunnen inslapen, hoofdpijn, buikpijn en psychische klachten als nervositeit, angst en snel geïrriteerd zijn. Treden er bijwerkingen op, neem dan contact op met de huisarts.

Contra-indicaties methylfenidaat

Als contra-indicaties gelden onder meer hart- en vaatziekten, verhoogde bloeddruk, spanningsklachten en psychische stoornissen zoals angst, psychose of depressie.

Overdosering

Zonder medisch toezicht bestaat de kans op overdosering. Overdosering heeft mogelijk nare gevolgen, waaronder braken, agitatie, trillen, spiertrekkingen, convulsies (eventueel gevolgd door coma), euforie, verwarring, hallucinaties, delirium, zweten, hoofdpijn, oververhitting, hartritmestoornissen, bloeddrukverhoging enz. Neem in het geval van overdosering contact op met de arts of de apotheker.

Verslavingskans methylfenidaat

Bij chronisch gebruik kan gewenning of psychische afhankelijkheid optreden. Gebruik van methylfenidaat door mensen met ADHD of narcolepsie moet daarom onder begeleiding van een (huis)arts plaatsvinden. Het voorschrijven van methylfenidaat is niet oneindig. De behandeling zal meestal eindigen tijdens of na de puberteit.

Ritalin gebruiken als drug

Gebruik zonder doktersvoorschrift als zelfmedicatie of drug heeft risico’s vanwege:

• de bijwerkingen,
• het over het hoofd zien van contra-indicaties en
• de mogelijkheid van overdosering.

Mensen die methylfenidaat gebruiken zonder voorschrift van een dokter, merken in de eerste plaats een toename van de hartslag en voelen hun vermoeidheid minder (vooral als ze wat ouder zijn). In hogere doseringen lijken de effecten op amfetamine.

Aantallen

In de Verenigde Staten heeft 2% tot 4% van de scholieren het afgelopen jaar ten minste 1 keer oneigenlijk methylfenidaat gebruikt.

In Nederland ligt het gebruik zonder doktersvoorschrift lager. In een onderzoek onder leerlingen tussen de 12 en 17 jaar bleek dat 1,2 % het afgelopen jaar ten minste 1 keer oneigenlijk (zonder doktersvoorschrift) methylfenidaat heeft gebruikt (2). In totaal gaat het om 20.000 scholieren.

Het feit dat methylfenidaat slechts op doktersvoorschrift te verkrijgen is, gaat misbruik tegen.

Risico’s verminderen

Methylfenidaat mag alleen op doktersvoorschrift gebruikt worden en moet ingenomen worden volgens de voorgeschreven dosis. De arts controleert regelmatig hoe het medicijn werkt en of er ongewenste bijwerkingen zijn.

De wet

Methylfenidaat staat op lijst I van de Opiumwet, maar valt ook onder de Geneesmiddelenwet. Recepten worden gecontroleerd door de apotheek.

Bronnen:

1. Niessink, R., Overige stimulerende middelen. In: Drugs en alcohol. Gebruik misbruik en verslaving. Houten, 2008
2. Poel, A. e.a., Oneigenlijk gebruik van medicijnen door jongeren. IVO. Rotterdam, 2007.

Versie: januari 2021

Methylfenidaat (Ritalin) is niet echt geschikt om te snuiven of roken. Om een stof goed op te nemen via de neus is het noodzakelijk dat de stof in het neusslijmvlies oplost. Ritalin komt in pilvorm op de markt. De pil bevat stoffen die niet tot nauwelijks in het slijmvlies oplossen. Je snuift naast methylfenidaat dus ook bindmiddel en andere stoffen.

Methylfenidaat kun je ook niet roken. De werkzame stof in de pil methylfenidaat is een zout en valt bij verhitting uit elkaar. Ook zul je door methylfenidaaat te roken je longen beschadigen omdat je naast methylfenidaat ook andere stoffen binnenkrijgt zoals bindmiddel. Spuiten van methylfenidaat is ook gevaarlijk omdat bepaalde stoffen niet oplossen.

Methylfenidaat is een medicijn tegen ADHD of narcolepsie. Het kan alleen op doktersvoorschrift worden verkregen. Het is belangrijk om je te houden aan de bijsluiter. Methylfenidaat is bedoeld om geslikt te worden en via je maag en de bloedbaan de hersenen te bereiken.

Versie: januari 2021

Cafeïne in het kopje koffie is de meest gebruikte drug op aarde. Cafeïne zit niet alleen in koffie maar ook in thee, de noten van de kolaboom, sommige frisdrank zoals cola en in chocola. Een kop koffie bevat 50 tot 150 mg cafeïne, een kop thee 25 tot 75 en een glas cola bevat 15 tot 60 mg cafeïne. Cafeïne maakt vanwege de vaatverwijdende werking soms ook deel uit van medicijnen zoals pijnstillers en pillen tegen hoofdpijn.

De koffieboon

De koffieboon zit in de vrucht (een bes) van de koffieplant. De stimulerende werking werd voor het eerst in Ethiopië ontdekt. Herders merkten dat hun geiten erg actief werden wanneer ze van de koffieplant aten. De bessen worden gedroogd en ontdaan van de restanten van de vrucht. De boon wordt daarna gebrand. Door het branden wordt de boon broos en kan deze gemalen worden. Pure cafeïne ziet eruit als een wit poeder en wordt als een mild stimulerend middel gebruikt in verscheidene preparaten.

Wat doet het?

Koffie heeft een licht stimulerende werking. Je wordt er alert van, het neemt de vermoeidheid weg en verbetert de stemming. Hartslag en bloeddruk gaan iets omhoog. Na 5 uur is de helft van de cafeïne uit je bloed. Volgens vele gebruikers van koffie, kan het je langdurig uit de slaap houden.

Verslaving

Je kunt aan cafeïne wennen. Eén kopje koffie is dan niet meer genoeg om wakker te worden. Zware koffiedrinkers kunnen bij stoppen ook lichte onthoudingsverschijnselen ervaren zoals: hoofdpijn, vermoeidheid en prikkelbaarheid.

Overige risico’s

Er zijn mensen die niet goed tegen koffie kunnen. Ze worden nerveus, krijgen hartkloppingen of slapen er slecht van. Meer tips en informatie is te lezen op de website van het Voedingscentrum.

Op de website van het Kenniscentrum Koffie & Gezondheid (van de koffiesector zelf) is een factsheet te vinden over koffie & Gezondheid. Ook kun je hier factsheets vinden over koffie en verslaving en wat koffie doet op je slaapvermogen.

Risico’s verminderen

Gezonde volwassenen kunnen ongeveer 400 milligram cafeïne per dag innemen zonder dat er negatieve effecten te verwachten zijn. Dat komt neer op ongeveer 4 kopjes koffie per dag. Voor kinderen, jongeren, zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven gelden andere adviezen. (bron: voedingscentrum.nl)

Versie: augustus 2020

Cafeïne scoort slechts matig op de criteria van verslaving. Als je het koffie drinken beperkt tot 4 koppen per dag, is er niets aan de hand. Als je meer drinkt kun je last krijgen van lichamelijke klachten als angst, onrust, slecht slapen.

Geestelijke afhankelijkheid

Als je koffie lekker vindt en je merkt dat het je wakker houdt en alert maakt, kun je sterk naar koffie gaan verlangen. Datzelfde geldt voor thee en chocola. In tegenstelling tot andere verslavingen zal dat verlangen echter zelden zo sterk worden dat je absoluut niet zonder kan.

Lichamelijke afhankelijkheid

Lichamelijke afhankelijkheid blijkt uit tolerantie (meer nodig hebben om het effect nog te voelen) en het optreden van onthoudingsverschijnselen.

Tolerantie

Je kunt aan de werking van cafeïne wennen ofwel tolerantie ontwikkelen. Voor mensen die heel veel koffie drinken is een of twee kopjes koffie in de ochtend niet meer genoeg om wakker te worden. Bij hen is sprake van een tolerantieontwikkeling. De meeste gebruikers zullen echter hun hele leven aan een of twee koppen per dag genoeg hebben.

Onthoudingsverschijnselen

Onthoudingsverschijnselen kunnen optreden. Zware gebruikers kunnen bij het stoppen van koffie drinken last van hoofdpijn, vermoeidheid en prikkelbaarheid krijgen.

Koffieverslaving

Koffie scoort dus matig zowel wat betreft geestelijke als lichamelijke afhankelijkheid. Met het drinken van koffie, thee en cola en het eten van chocola, is dus niks mis.  En als je het koffie drinken beperkt tot 4 koppen per dag, is er niets aan de hand.

Als je meer drinkt kun je last krijgen van lichamelijke klachten als angst, onrust, slecht slapen maar van een cafeïneverslaving is geen sprake.

Voor meer informatie over cafeïne en andere voedingsmiddelen kun je de website van Voedingscentrum bezoeken of spring rechtstreeks naar de infograpic om te zien hoeveel cafeïne er in jouw lievelingsdrankje zit.

Versie: juli 2021

• Een kop koffie bevat 50 tot 150 milligram (mg) cafeïne
• Een kop thee bevat 25 tot 75 mg
• Een glas cola bevat 15 tot 60 mg

In het Warenwetbesluit Frisdranken is geregeld hoeveel cafeïne er mag zitten in frisdranken en energiedrankjes. Frisdrank, zoals cola, mag maximaal 150 mg cafeïne per liter bevatten. Energiedrank mag maximaal 350 mg cafeïne per liter bevatten. Dat komt overeen met ongeveer 4 koppen koffie. 1 glas energiedrank is daarom vergelijkbaar met 1 kop koffie.

Hoeveelheid op het etiket

Producenten zijn verplicht op het etiket te vermelden hoeveel cafeïne een drankje bevat. Als gebruiker kunt u de hoeveelheid dus altijd nakijken.

Risico’s cafeïne

Een te hoog cafeïnegebruik kan leiden tot slapeloosheid, nervositeit en een te hoge bloeddruk. Gezonde volwassenen kunnen zonder risico ongeveer 400 mg cafeine per dag binnenkrijgen. (2)

Waarschuwing verplicht bij grote hoeveelheid

Cafeïnehoudende dranken (behalve koffie of thee) die meer dan 150 mg/l cafeïne bevatten op het moment dat ze gedronken worden moeten verplicht een tekst vermelden: „Hoog cafeïnegehalte. Niet aanbevolen voor kinderen en vrouwen die zwanger zijn of borstvoeding geven” (1).
Deze tekst moet vlak bij de naam van het drankje staan. En de hoeveelheid cafeïne per 100 ml.

Cafeïne in medicijnen

Cafeïne heeft een vaatverwijdende werking. De stof zit daarom wel in medicijnen, zoals pijnstillers en pillen tegen hoofdpijn. De cafeïne zorgt er dan voor dat de stof beter opgenomen wordt in het lichaam. Vaak zijn dit ouderwetse medicijnen. De functie in bijvoorbeeld pijnstillers is nu vaak vervangen door andere chemische stoffen.

Bron:

1. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32011R1169 bijlage III punt 4.
2. https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/koffie.aspx#blok4

Versie: september 2020

Qat of khat is een plantaardig product met een stimulerende werking. De vorm van qat lijkt op een laurierblad. De takjes met bladeren worden in bundeltjes verkocht. Het wordt sinds de dertiende eeuw in Jemen, Somalië, Ethiopië en Kenia gebruikt.

Gebruikers kauwen op de bladeren. Om effect te hebben moeten de bladeren vers zijn. De effecten liggen tussen die van cafeïne en amfetamine. Qat kan verslavend werken maar de kans hierop is niet groot. Ook zijn er lichamelijke risico’s zoals stijging van de bloeddruk en uitputting.

Qat in Nederland

In Nederland wordt qat alleen gebruikt door mensen met een achtergrond uit de streken waar de plant van nature voorkomt (Jemen, Somalië, Ethiopië). De qat wordt per vliegtuig ingevlogen. Sinds 5 januari 2013 is de plant qat op lijst II van de Opiumwet geplaatst, waardoor het verboden is. De werkzame stoffen in qat waren al langer verboden.

Ontdekking qat

Qat was er eerder dan koffie. Het werd ontdekt door herders die merkten dat hun schapen en geiten actief en springerig werden wanneer ze van de qatplant aten. De werkzame stof in de plant is cathinone. In het lichaam wordt deze stof omgezet tot efedrine (1). Efedrine is de werkzame stof in de Efedraplant.

Manier van gebruiken

Qat wordt gebruikt door op het blad te kauwen. Het sap uit de bladeren wordt doorgeslikt. De gekauwde bladeren worden als een balletje tegen de binnenkant van de wang in de mond gehouden. Na 10 minuten kauwen wordt het restant uitgespuugd of doorgeslikt.

Tijdens een gebruikssessie wordt gedurende 3 tot 6 uur zo’n 100 tot 300 gram qatbladeren gekauwd (2).

In Jemen zou 80% van de bevolking qat gebruiken. Dit ondanks het feit dat de islam ieder middel verbiedt dat een roes veroorzaakt. Het middel vervult een sociale functie en wordt gebruikt om de sociale contacten te verstevigen. Het wordt dus altijd in gezelschap gebruikt.

Qatzittingen

Zogenoemde qatzittingen zijn vooral onder welgestelde moslims heel gewoon. Die zittingen gaan als volgt:

Een groep vrienden of goede bekenden – bij voorkeur een groep van 30 mannen – komt in de middag bijeen. Voor het gebruiken van qat eten ze gezamenlijk een uitgebreide maaltijd in de hoop dat daardoor bepaalde onaangename effecten van de qat achterwege blijven.

Men krijgt een plaats op de grond toegewezen, afhankelijk van iemands positie en aanzien in de groep. De gereinigde qatbladeren liggen in het midden en iedereen pakt een aantal bladeren.

Het kauwen gebeurt met de linkerhelft van de mond. Onder het kauwen drinkt men grote hoeveelheden water of rookt een waterpijp. De uitgekauwde vezels van de bladeren worden uitgespuugd in een speciale kom.

Hoe meer men in vervoering raakt, hoe meer er gediscussieerd wordt. Het is gebruikelijk om onderlinge ruzies tijdens deze qatsessies of qatzittingen uit te praten.

Bij arme mensen is het ritueel minder omslachtig. Maar de sociale functie is dezelfde (1).

Wat doet qat?

Het kauwen op qat of khat geeft effect dat tussen cafeïne en amfetamine in ligt. Het middel stimuleert en werkt opwekkend. Gebruikers worden actief, moeheid en honger verdwijnen en ze praten makkelijker. De effecten treden na 60 minuten op en kunnen enkele uren aanhouden. Het meeste effect krijgt men als de bladeren binnen 48 uur worden genuttigd. Omdat qat alleen vers prettig werkt, wordt het hoofdzakelijk gebruikt in landen waar de struik groeit. Van de gedroogde bladeren kan overigens wel thee worden gezet.

Het werkzame bestanddeel in qat is het alkaloïde cathinone dat vooral in jonge verse bladeren zit. De chemische structuur van deze stof vertoont overeenkomsten met amfetamine. Een bijwerking kan diarree zijn. Na afloop kan het positieve gevoel omslaan in een negatieve depressieve stemming. De volgende dag kan je je lusteloos voelen.

Foto: www.bigpictureblog.info

Verslavingskans qat

De kans op verslaving is niet groot en nog het beste te vergelijken met die van koffie. Lichamelijk is het nauwelijks verslavend en in ieder geval veel minder dan amfetamine of cocaïne. Alleen bij langdurig gebruik in grote hoeveelheden, kan qat wel geestelijk verslavend worden. In dat geval kunnen bij stoppen ook milde onthoudingsverschijnselen optreden zoals: milde depressieve gedachten en lusteloosheid, vermoeidheid en slaapzucht (3).

De verslavingskans wordt beperkt door de gebruikswijze. Door het kauwen wordt de werkzame stof cathinone heel langzaam opgenomen. Ook zorgt het gebruik in gezelschap ervoor dat het risico op verslaving kleiner wordt.

De verslavingskans bij vluchtelingen in Nederland is groter. Het sociale verband waarin normaal gesproken gebruikt wordt, ontbreekt en mensen zitten in een moeilijke situatie. Hierdoor zijn ze geneigd om herhaaldelijk qat te gebruiken, als middel om het leed te verzachten.

Sociale risico’s qat

Gebruik kost veel tijd en kan een slechte sociale situatie in standhouden. Ook komen er ruzies voor met partners die klagen over het veelvuldige qatgebruik.

In de literatuur blijkt dat veelvuldig gebruik samengaat met werkloosheid, problematische relaties en financiële problemen. Samengaan wil niet zeggen dat qat deze problemen veroorzaakt, maar het kan wel zo zijn dat qat problemen in stand houdt (4).

Gezondheidsrisico’s

Het gebruik van qat veroorzaakt een verhoging van de bloeddruk, hartslag en ademhalingsfrequentie. De verhoging van de bloeddruk houdt aan tot 3 uur na het kauwen (5). Na langdurig gebruik kan er lichamelijke schade optreden zoals een hartinfarct, bronchitis, ontstekingen in het maag-darmstelsel, levercirrose  en tumoren in de mond (5). Onduidelijk is echter hoe groot het risico op lichamelijke schade is en of het vaak voorkomt (5).

In een recent rapport schat het Trimbos-instituut dat 10% van de gebruikers op een problematische manier gebruikt.

Voor meer informatie over de schadelijkheid van qat ten opzichte van andere middelen zie de vraag & Antwoord pagina Hoe gevaarlijk is qat in vergelijking met andere drugs?

De wet

De stof cathinone staat op lijst I van de Opiumwet en is dus verboden. De plant qat is op 5 januari 2013 op lijst II van de Opiumwet geplaatst waardoor het eveneens verboden is.

Gevolgen verbod op qat

Er is nog geen onderzoek gedaan naar de gevolgen van het qatverbod. Een verbod heeft waarschijnlijk weinig zin omdat een verbod een sociale gewoonte niet zomaar uitroeit. Voor de gebruikers die niet problematisch gebruiken, betekent een verbod dat ze gecriminaliseerd gaan worden. Voor de 10% die wel problematisch gebruikt, is er nog geen plan om ze bij te staan.

Een verbod zal waarschijnlijk leiden tot andere aanvoerroutes. Ook kan gevreesd worden dat qat nu illegaal in kassen geteeld gaat worden. Tevens zal een klein deel van de problematische gebruikers overstappen naar gevaarlijker middelen zoals efedrine.

Aanbevolen literatuur

Qat gebruik onder Somaliërs in Nederland, 2010 Trimbos-instituut Utrecht

Bronnen

1. Drugs kruiden van hemel en hel
2. Khat gebruik in Europa. Drugs in beeld,  Nieuwsbrief van het Europees Waarnemingscentrum voor drugs en drugsverslaving.
3. D. Inaba, Uppers, Downers, All Arounders
4. De Jonghe, M. Qat gebruik onder Somaliërs in Nederland
5. Niessink, R. Overige stimulerende middelen. In Drugs en Alcohol. Gebruik, misbruik en verslaving. Houten 2008

Versie: juni 2020

Bij de beoordeling van de risico’s moet je kijken naar een aantal aspecten zoals de kans op lichamelijke schade (giftigheid ofwel toxiciteit), verslaving en de kans dat je door het gebruik sociale schade oploopt.

Een commissie van experts heeft in 2009 een rangorde aangebracht in drugs door ze beoordelen op deze aspecten. Qat (Khat) scoort wat betreft lichamelijke schade onder MDMA (XTC). Drugs als ketamine en GHB worden wat betreft lichamelijke schade als minder erg beschouwd. Voor het overige scoort qat laag ten opzichte van andere drugs. Neem je alle criteria samen dan staat qat op de dertiende plaats van de vijftien.

Hieronder de tabel met de rangschikking van drugs op de verschillende aspecten.

Bron: RIVM, Ranking van Drugs, 2009

Versie: januari 2021

Efedra (Engels: ephedra; Chinees Mu Huang) is een plantaardig product met een stimulerende werking. De werkzame stof is efedrine. Producten die efedra bevatten werden een tijdlang in smartshops totdat het in april 2004 verboden werd. Efedra valt nu onder de Geneesmiddelenwet en mag niet meer verkocht worden.

Producten in de smartshop die efedra bevatten waren o.a: Stargate, Herbal Dynamite, Super Cap, E-booster, Cloud 9, Explore, K2, Fast forward. Het werd als tabletten, poeders of als energiedrankje verkocht. Ook in Stackers dat vroeger vooral in sportscholen verkocht werd zat efedra. Efedra houdende producten werden in sommige winkels ook als voedingssupplement verkocht. De hoeveelheid efedra werd op de verpakking vaak aangeduid met efedra-extract. Voor meer informatie over efedra-extract zie de Vraag & Antwoord pagina Wat is efedra-extract?

Wat is het?

Efedra is een plant. De plant groeit in de woestijn in China en in Zuidwest Amerika. De takjes van de efedraplant bevatten de werkzame stof efedrine. Zo bevat de Ephedra helvetica 1% efedrine (1) Efedrine is een stimulerend middel. De werking lijkt op die van amfetamine. Voor meer informatie over efedrine zie de Vraag & Antwoord pagina Hoeveel efedrine zit er in ephedra (efedra)?

Geschiedenis

De Chinezen noemen de efedraplant Ma Huang en gebruikten het 3000 jaar voor Christus al tegen astma, reuma en gewrichtspijnen. In de jaren dertig was men in staat om de werkzame stof efedrine uit de efedraplant te isoleren. Deze stof werd toen gebruikt tegen astma. Efedrine verwijdt de bronchiën in de longen.

De efedraplant als grondstof voor efedrine was echter maar beperkt voorradig. Men ging op zoek naar stoffen die aan efedrine verwant waren en zo ontdekte men amfetamine.

In het Zuidwesten van de Verenigde Staten drinken de Mormonen nog steeds een van efedra gezette thee als alternatief voor koffie en echte thee. Koffie en thee zijn voor de leden van deze christelijk religieuze beweging verboden.

Wat doet het?

De werkzame stof in de efedraplant is efedrine. Na gebruik voel je je alert, helder, klaarwakker en actief. Gebruikers klagen ook over hartkloppingen, een trillerig gevoel en slapeloosheid.

In de hersenen stimuleert efedrine vooral de afgifte van noradrenaline waardoor het sympatische zenuwstelsel gestimuleerd wordt. Dit deel van het zenuwstelsel, stelt het lichaam in staat tot activiteit. Hartslag, bloeddruk en lichaamstemperatuur gaan omhoog, de bronchiën verwijden zich en extra energie wordt vrijgemaakt. Deze effecten kunnen lang aanhouden.

Efedrine stimuleert in tegenstelling tot amfetamine in veel mindere mate de afgifte van dopamine. Het beloningscentrum in de hersenen wordt door efedrine nauwelijks geprikkeld. Effecten als je opgewekt en gelukzalig voelen komen bij efedrine dus minder voor dan bij amfetamine. De effecten van efedrine zijn vooral lichamelijk terwijl amfetamine ook psychische effecten heeft.

Verslavingskans

Je kunt geestelijk afhankelijk raken van efedra/efedrine. Dat kan gebeuren als je het middel systematisch gaat gebruiken om beter te presteren of om langer door te gaan. Lichamelijke afhankelijkheid is er nauwelijks. Onthoudingsverschijnselen treden niet op (je wordt niet ziek bij stoppen). Wel is er sprake van tolerantieontwikkeling. Tolerantie wil zeggen, dat je lichaam went aan de stof en dat je op den duur meer nodig hebt om nog effect te voelen.

Dat kan riskant zijn als efedra gebruikt wordt als eetlustremmer. Aanvankelijk zal het helpen maar door de gewenning moet al snel meer geslikt worden waardoor het risico op hoge bloeddruk toeneemt.

Risico’s

Het idee bestaat dat alles wat natuurlijk is niet schadelijk is. Dat is onzin. Er zijn ook bij efhedra risico’s op de korte en lange termijn.

• Kortetermijnrisico’s

De effecten van efedra kunnen soms onplezierig zijn. Gebruikers klagen over: hartkloppingen, onrust, slapeloosheid, hoofdpijn, tintelingen, duizeligheid en transpireren. Als efedra gecombineerd wordt met andere stimulerende stoffen zoals guarana en cafeïne kunnen deze effecten worden versterkt.

Oververhitting is een risico bij amfetamine en MDMA (XTC) maar kan waarschijnlijk ook bij efedra optreden. Dat risico wordt groter bij hoge omgevingstemperaturen, vochtige ruimten en lichamelijke inspanning.

• Langetermijnrisico’s

Efedra kan de bloeddruk verhogen. Verder is efedra bij overmatig en continu gebruik ook een belasting voor hart- en bloedvaten.

Efedra/efedrine kan tot uitputting leiden. Je voelt je natuurlijke grenzen niet meer. Je gaat maar door terwijl je lichaam op is. Buitensporig gebruik kan ook leiden tot psychose.

Risico’s verminderen

• Efedra is in Nederland niet meer te koop. Als het in het buitenland te koop wordt aangeboden moet je je goed laten voorlichten. De hoeveelheid werkzame stof die op de verpakking staat varieert. Probleem is ook dat de gehalten en dosissen op het etiket zijn niet altijd betrouwbaar zullen zijn. Slik daarom bij aankoop nooit teveel in één keer. Begin met een halve aanbevolen dosis en wacht het effect af.
• Let erop dat de verkochte producten naast efedra vaak ook cafeïne en guarana bevatten.
• Gevaarlijk wordt efedra bij een hoge omgevingstemperatuur en bovenmatige inspanning. Het hart kan te zwaar belast worden en je kunt oververhit raken. In de Verenigde Staten zijn gevallen bekend van mensen die tijdens sport overleden.
• Mensen met lichamelijke klachten zoals bijvoorbeeld hartklachten of hoge bloeddruk mogen geen efedra nemen. Uiteraard mag dat ook niet als je zwanger bent.
• Efedra kan niet gecombineerd worden met medicijnen of andere drugs als amfetamine, cocaïne en alcohol.
• Gebruik geen efedra om af te vallen. Het eetlustremmende effect is tijdelijk en je loopt het risico op een hoge bloeddruk.
• Gebruik geen efedra in het verkeer. Door efedra kan pupilverwijding optreden wat negatieve effecten heeft voor je kijkvermogen.
• Gebruik geen efedra als je antidepressiva slikt. Antidepressiva zijn zogenaamde MAO-remmers. MAO is een enzym in de hersenen dat verantwoordelijk is voor de afbraak van bepaalde overdrachtsstoffen. De afgifte van deze stoffen kunnen ook door druggebruik gestimuleerd worden. Als de stoffen door de MAO remmer niet afgebroken worden en daarbovenop door druggebruik nog eens gestimuleerd worden kan er ophoping plaats vinden. Dit kan gevaarlijk en zelfs dodelijk zijn. MAO-remmers kunnen bepaalde drugs ook giftig maken. Gevolg: misselijkheid & hoofdpijn.

De wet

Efedra valt onder de Geneesmiddelenwet. Het mag dus niet meer vrijelijk worden verkocht sinds april 2004. Efedrine als zuivere stof valt onder de wet Voorkoming Misbruik Chemicaliën.

Bronnen:

Psycho-actieve paddestoel- & plantenproducten, laboratorium voor Toxicologie, Leiden.

Niessink, R. overige stimulerende middelen. In: Drugs en Alcohol. gebruik, misbruik en verslaving.

Versie: juni 2020

Efedra extract (Engels: ephedra) is een onduidelijk begrip. Toen efedra nog in smartshops verkocht werd (sinds april 2004 is dat verboden) trof je op de verpakking vaak de volgende beschrijving aan: Efedra extract ….mg, met daarachter tussen haakjes….% gestandaardiseerd. Dus bijvoorbeeld: “Efedra extract 100 mg (10% gestandaardiseerd)”.

Dit percentage sloeg dan op de efedrine-achtige verbindingen. Efedrine is de werkzame stof in de efedraplant. 100 mg efedra-extract 10% gestandaardiseerd zou dan overeenkomen met 10 mg efedrine-achtige verbindingen. Efedrine-achtige verbindingen is nog niet helemaal hetzelfde als zuivere efedrine. Sommige van deze verbindingen hebben namelijk minder effect.

De Amerikaanse Food and Drug Administration heeft geadviseerd om voedingssupplementen die meer 8 mg efedrine-achtige verbindingen per consumptie-eenheid bevatten te verbieden.

Efedra-houdende producten mogen in Nederland niet meer verkocht worden. Mogelijk kom je ze nog wel in het illegale circuit tegen of in het in buitenland.

Versie: juni 2020

De efedra-plant (Engels: ephedra) is een struik waarvan de takjes en blaadjes efedrine bevatten. Efedrine is een stimulerend middel. Het geeft energie en een groter uithoudingsvermogen. Het gehalte aan efedra-alkaloiden (= efedrine achtige verbindingen) in de takjes en blaadjes van de efedra plant ligt meestal rond de 1% met uitschieters tot 3,3 %. Efedrine-achtige verbindingen is nog niet helemaal hetzelfde als zuivere efedrine. Sommige van deze verbindingen hebben namelijk minder effect.

Verkoop van efedra is in april 2004 verboden. Tot die tijd waren efedra houdende producten in de smartshop te koop. Ook drogisterijen verkochten het als voedingssupplement.

Illegale verkoop

In het illegale circuit kun je mogelijk nog producten met efedra kopen. Ook in het buitenland zal dat soms mogelijk zijn. Op de producten staat dan op het etiket het aantal mg efedra gemeld. Ook kom je op het etiket de vermelding efedra-extract tegen. Of de producten ook werkelijk de op het etiket vermelde waarde bevat blijft de vraag.

Gehalte aan efedrine

Per 100 mg gram efedra zul je na gebruik 1 tot 3,3 mg efedrine binnen krijgen. Bevat een consumptie eenheid 500 mg efedra dan krijg je 5 tot 6,5 mg efedrine binnen.

De Amerikaanse Food en Drug Administration stelde in 1997 in een rapport voor om producten die meer dan 8 mg efedrine-achtige verbindingen per consumptie-eenheid bevatten te verbieden. Producten die een dagdosering aanbevelen van meer dan 24 mg zouden ook verboden moeten worden.

Efedra-extract

In producten uit de smartshop kwam je voor april 2004 ook de omschrijving “efedra-extract…..mg…..% gestandaardiseerd” tegen. Er stond dan bijvoorbeeld: efedra extract 400 mg 9% gestandaardiseerd. Het percentage gaf dan het aantal efedrine-achtige verbindingen weer. In ons voorbeeld gaat het dan om 36 mg efedrine-achtige verbindingen. Te hoog volgens de Food and drug administration ook al zou het een dagdosering zijn.

Individuele gevoeligheid

De gevoeligheid voor efedrine tussen mensen verschilt behoorlijk. Het kan bij geringe hoeveelheden vervelende verschijnselen oproepen als hartkloppingen, hoofdpijn slapeloosheid en angst. Reden genoeg dus om extra voorzichtig te zijn met de dosis.

De Wet

In Nederland is efedra sinds 2004 verboden. Het valt onder de Geneesmiddelenwet en mag niet vrijelijk worden verkocht. Efedrine valt onder de wet Voorkoming Misbruik Chemicaliën.

Het gehalte aan efedra-alkaloiden (= efedrine en norpseudo-efedrine) in de takjes en blaadjes van de efedra plant ligt meestal rond de 1% met uitschieters tot 3,3 %.

Bron: Smartshops, 0verzichten van producten, geclaimde werking en hun medisch-toxicologische relevantie, Bilthoven: RIVM, 1999.

Versie: juni 2020

Het gebruik van drugs is nooit zonder risico, maar door het coronavirus moet je met nog meer dingen rekening houden. Ben je toch van plan drugs te gebruiken? Unity heeft hier een informatieve pagina voor gemaakt, bekijk deze hier:

Coronavirus en alcohol, tabak en ander drugsgebruik