XTC / MDMA: Risico's

Wil je meer weten over de risico’s van XTC / MDMA? Hieronder lees je alle vragen en antwoorden over de risico’s van XTC / MDMA. Kan je iets niet vinden? Stel dan je vraag aan een van onze medewerkers via Vraag & Antwoord.

Lees meer Informatie over andere middelen

 

Wat zijn de risico’s van XTC/MDMA?

Risico’s van XTC/MDMA op korte termijn

Bij gebruik van XTC/MDMA zijn de volgende risico’s op korte termijn (dus tijdens of vlak na gebruik):

Oververhitting (hyperthermie)

XTC-gebruik kan tot oververhitting leiden. XTC (MDMA) verhoogt de lichaamstemperatuur. Door de combinatie van XTC, hitte en lang dansen kun je oververhit raken. Oververhitting is een zeer gevaarlijk ziektebeeld dat moeilijk te behandelen is. Hoge koorts, toevallen, bloedingen door het hele lichaam, spierafbraak en nierstoornissen kunnen voorkomen. Afkoeling zoeken, zo nu en dan rust nemen en wat drinken (niet te veel, maximaal 1 glas water of fris per uur) zijn belangrijk om oververhitting te voorkomen.

Terug naar top

Watervergiftiging (hyponatriëmie)

Voldoende water drinken is belangrijk, echter kan te veel water drinken een watervergiftiging tot gevolg hebben.

Als je heel veel water drinkt kan dat zorgen voor een toename van het bloedvolume en een verlaging van de concentratie zouten (natrium) in je bloed. XTC (MDMA) zorgt dat je nieren minder water uitscheiden via de urine (je kunt moeilijk of niet plassen). Omdat gebruikers geen honger hebben en moeilijk kunnen eten door de verlaagde speekselproductie krijgen ze ook geen zouten (natrium) binnen. Een hele lage concentratie natrium zorgt dat water van het bloed de hersencellen invloeit waardoor deze gaan opzwellen. Dat heet een hersenoedeem. Omdat de schedel niet mee kan geven ontstaat er een verhoogde druk in de schedel en dat kan leiden tot infarcten, coma en uiteindelijk de dood. Daarom kunnen gebruikers maximaal 1 glas water of fris per uur drinken.

Symptomen van watervergiftiging zijn: misselijkheid, overgeven, malaise, hoofdpijn, verminderd bewustzijn. Later: convulsies en coma.

Wanneer mensen zich niet lekker voelen, zijn ze soms geneigd om veel water te drinken. Dat kan in de meeste gevallen geen kwaad. In combinatie met XTC heeft dat geleid tot enkele fatale gevallen van watervergiftiging.

Terug naar top

Hart- en vaatproblemen

MDMA is een stimulerend middel. Het zorgt er voor dat je bloedvaatjes vernauwen en je hartslag omhoog gaat. De kans op hart- en vaatproblemen neemt hierdoor toe. Je hebt een hogere kans op een hartinfarct of op een beroerte.

Leverschade

Hoewel het niet vaak voorkomt, blijkt uit een aantal gevallen dat het mogelijk is dat het gebruik van XTC leidt tot een leverstoornis, en een heel enkele keer tot een acuut leverfalen.

Leverstoornissen kunnen het gevolg zijn van oververhitting. Een onderliggende gevoeligheid kan ook een rol spelen. In die gevallen is er sprake van een leverstoornis zonder dat er sprake is van oververhitting. Een ernstige leverafwijking kan levensbedreigend zijn.

Symptomen zijn geelzucht en buikpijn. Deze symptomen kunnen enkele dagen of weken na het XTC-gebruik optreden.

Terug naar top

Serotoninesyndroom

Het serotoninesyndroom wordt veroorzaakt door een overschot aan de stof serotonine in de hersenen. Wanneer iemand veel of hoge doseringen XTC gebruikt, of dit gebruik combineert met speed of cocaïne vergroot dit de kans op het serotoninesyndroom. Ook het combineren met andere medicijnen/drugs als AD(H)D-medicatie of antidepressiva (MAO-remmers) vergroot de kans. Het serotoninesyndroom kan levensbedreigend zijn.

Symptomen van een serotoninevergiftiging zijn:
Spiersamentrekkingen, heftig zweten, versnelde hartslag, hoge koorts, rillen, verwijde pupillen, opwinding, verwardheid, diarree, oververhitting, spierstijfheid en overactieve reflexen.

Terug naar top

Schade aan het gebit

Door XTC kun je gaan knarsetanden. Dat kan schadelijk zijn voor je tanden. Ook maak je minder speeksel aan. Speeksel is de natuurlijke reiniger van je gebit.

Terug naar top

Bad trip/angstaanval

Angst tijdens XTC-gebruik kan voorkomen. Dit wordt ook wel eens ‘bad trip’ genoemd. Deze paniek- of angstaanvallen kunnen soms enige tijd na XTC-gebruik blijven voorkomen. Veel mensen geven aan door XTC weleens een angstaanval te hebben gehad. Waarschijnlijk heeft dit te maken met de hoge doseringen die tegenwoordig in de pillen zitten. Kijk voor meer informatie op de pagina: Bad trip bij XTC-gebruik? Over angst en paniekaanvallen en wat te doen

Terug naar top

Psychische klachten

Een kater na gebruik van XTC (de ‘dinsdagdip’ of ‘mdma kater’) waarbij iemand zich erg vermoeid en prikkelbaar voelt komt vaak voor in de dagen na gebruik. Dit gaat vaak vanzelf weer over, maar bij sommige XTC-gebruikers kan depressiviteit ontstaan. Hoe vaker en hoe meer XTC gebruikt wordt, hoe groter de kans dat iemand zich op langere termijn depressief gaat voelen. Dit komt vooral doordat bij veel XTC-gebruik de afgifte en heropname van de stof serotonine verstoord wordt. Daarnaast zijn er klachten als gevoelens van derealisatie, angst, verminderde concentratie, vermoeidheid, gevoel van schokken in het hoofd, tintelingen, spiertrekkingen, zichtproblemen en duizelingen.

Voor meer informatie zie de volgende pagina: Wat voor klachten kun je krijgen na drugsgebruik?

Terug naar top

Langetermijnrisico’s van XTC / MDMA

Hersenschade

XTC-gebruik kan geheugen, concentratie en stemming verstoren. De verstoringen zijn klein, met uitzondering van de effecten op het geheugen. De kans op hersenschade neemt waarschijnlijk toe bij een omgevingstemperatuur van boven de 20 graden.

Bij eenmalig of zo nu en dan gebruik kan tot nu toe niet aangetoond worden of XTC-gebruik leidt tot ernstige hersenschade. Toch worden bij beginnende gebruikers wel enige verstoringen gevonden. Mensen die gemiddeld 1,8 tot 6 pillen geslikt hadden, bleken:

  • een mindere doorbloeding te hebben in bepaalde delen van de hersenen;
  • slechter te scoren op testen met het onthouden van een reeks woorden. Op overige geheugentaken en aandachtstaken deden zij het niet slechter.

Ook uit andere onderzoeken blijkt dat XTC-gebruik kan leiden tot een verminderde doorbloeding van verschillende hersengebieden en een lager aantal serotoninetransporters.

*Serotoninetransporters (heropname eiwitten) zorgen normaal gesproken dat serotonine weer teruggebracht wordt naar de hersencel. Serotonine is een stofje in de hersenen dat zorgt dat signalen in bepaalde hersengebieden doorgegeven worden.

Wat een verminderde doorbloeding voor gevolgen heeft is nog niet duidelijk. Bij een lager aantal serotoninetransporters wordt er minder serotonine teruggebracht naar de hersencel en kan er minder serotonine hergebruikt worden wat tot een tekort aan serotonine leidt. Dit kan mogelijk gevolgen hebben voor geheugen en stemming.

Blijvende psychische klachten

De bovengenoemde psychische klachten kunnen soms langdurig aanhouden. Hoelang verschilt per persoon. Hier is nog weinig onderzoek naar gedaan.

Terug naar top

Risico’s ten opzichte van andere middelen

Bij de beoordeling van de risico’s moet je kijken naar een aantal aspecten zoals de kans op lichamelijke schade (giftigheid), verslaving en de kans dat je door het gebruik sociale schade oploopt. Een commissie van experts heeft in 2009 een rangorde aangebracht in drugs door ze beoordelen op deze aspecten (3). XTC scoorde op de 10e plaats na drugs als cocaïne, GHB en speed.

Hieronder de tabel met de rangschikking van drugs op de verschillende aspecten.

Acute toxiciteit Chronische toxiciteit Verslaving Sociale schade individueel Sociale schade bevolking
Heroïne Tabak Heroïne Crack Alcohol
Crack Crack Crack Heroïne Tabak
Methamfetamine Alcohol Tabak Alcohol Crack
Alcohol Methamfetamine Methamfetamine Tabak Heroïne
Cocaïne Cocaïne Cocaïne Cocaïne Cocaïne
GHB Heroïne Alcohol Methamfetamine Cannabis
Amfetamine Amfetamine Amfetamine Amfetamine Benzo’s
Ketamine Cannabis Benzo’s GHB Amfetamine
Lsd Xtc GHB Cannabis Xtc
Xtc Khat Cannabis Benzo’s GHB
Benzo’s Ketamine Ketamine Xtc Methamfetamine
Paddo’s Benzo’s Khat Ketamine Ketamine
Cannabis GHB Xtc Lsd Paddo’s
Tabak Lsd Paddo’s Paddo’s Lds
Khat Paddo’s Lsd Khat Khat

Terug naar top

 

Bronnen:

  1. NDM 2019, Trimbos Instituut
  2. Drugs en Alcohol, Kerssemakers et al. (2008)
  3. Ranking van drugsRIVM (2009)

Versie: mei 2020

Hoe kun je de risico’s van XTC/MDMA verminderen?

Veilig gebruik van XTC (MDMA) bestaat niet. Wil je toch gebruiken? Doe dat dan op een een zo veilig mogelijke manier.

  1. Alleen gebruiken als je je geestelijk en lichamelijk goed voelt.
  2. Voor en na gebruik goed uitrusten.
  3. Voor en na gebruik gezond eten. Vooral voedsel met anti-oxidanten en vitamines erin.
  4. Wees je bewust van de risico’s van oververhitting. Zoek af en toe rust en afkoeling op en draag geen warme, afsluitende kleding en hoofddeksels.
  5. Let op de dosering. Voor volwassenen geldt, dat de dosis niet hoger mag zijn dan 1 tot 1,5 mg MDMA per kg lichaamsgewicht. Dus als je 70 kilo weegt, niet meer dan 70-105 mg op een avond. Ga je hier boven zitten, dan heb je meer risico op oververhitting en hersenschade. Maar ook op bijeffecten als hallucineren, misselijkheid en spierkrampen (kaakklem).
  6. Wees je bewust van de risico’s op hersenschade. Een hoge dosis en hoge lichaamstemperatuur geven meer risico op hersenschade. Zorg dat je regelmatig rust neemt en afkoelt.
  7. Gebruik niet te vaak, beperk gebruik tot speciale gelegenheden. Gebruik in ieder geval niet vaker dan eens in de 6 tot 8 weken.
  8. Weet dat bij herhaald gebruik het bewustzijnsveranderende effect niet meer optreedt (tolerantie). Als je meer gebruikt omdat je het effect niet meer voelt, ben je aan xtc gewend geraakt en is de periode tussen het slikken te kort.
  9. Weet dat onder invloed van XTC veilig vrijen er wel eens bij in kan schieten; veilig vrijen beschermt tegen zwangerschap, geslachtsziekten en aids.
  10. Laat je XTC/MDMA testen. In Nederland bestaat de mogelijkheid je drugs te laten testen.
  11. Gebruik niet in combinatie met andere middelen:
    • XTC + antidepressiva laten de bloeddruk gevaarlijk stijgen en er is een verhoogd risico op het serotoninesyndroom.
    • XTC + anti-allergiemedicatie (bv. tegen hooikoorts) kunnen een zeer hoge bloeddruk veroorzaken.
    • XTC + alcohol maakt overmoedig.
    • XTC + speed of coke verhogen de bloeddruk en hartslag. De kans op het serotoninesyndroom en op een leeg en depressief gevoel wordt bij de combi xtc + speed en/of coke groter.
  12. Gebruik niet bij: suikerziekte, zwak hart, hoge bloeddruk, hersenbloedingen, zwangerschap, epilepsie en psychische klachten of in combinatie met medicijnen (vooral niet met MAO-remmers en astmageneesmiddelen).
  13. Gebruik niet bij: suikerziekte, zwak hart, hoge bloeddruk, hersenbloedingen, zwangerschap, epilepsie en psychische klachten of in combinatie met medicijnen (vooral niet met MAO-remmers en astmageneesmiddelen).
  14. Rij niet als je onder invloed bent.
  15. Kijk voor meer informatie voor gebruikers op de website van Unity.

Versie: augustus 2019

Symptomen of klachten na drugsgebruik: HPPD, derealisatie en meer

Soms krijgen mensen klachten na het gebruik van drugs. Dat kan na gebruik van XTC (MDMA), maar kan ook na gebruik van andere drugs zoals cannabis, LSD, paddo’s of 2C-B.

In het kort:

Belangrijk: vrijwel altijd verdwijnen klachten na drugsgebruik! Heb je hier last van? Dan ben je zeker niet de enige! Wil je direct hulp? Dat kan bij het Landelijk Medisch Spreekuur Partydrugs.

  • Of mensen klachten krijgen na drugsgebruik hangt van veel factoren af en verschilt van persoon tot persoon. Hierbij zijn de set en setting belangrijk.
  • Je hoeft niet per se een bad trip gehad te hebben om klachten na drugs te krijgen.
  • Je kunt klachten krijgen na gebruik van XTC of MDMA. Maar ook na gebruik van andere (party)drugs of tripmiddelen zoals truffels/paddo’s, LSD, cannabis of 2C-B.
  • De meest voorkomende klachten zijn de zogenaamde “dinsdagdip”, vermoeidheid en angstklachten.
  • Realiseer je dat deze klachten bijna altijd vanzelf weer over gaan en er zelden een behandeling of medicijnen nodig zijn.
  • Meestal duren de klachten kort, enkele dagen. Maar soms houden de klachten langer aan. Weken, maanden of in zeldzame gevallen nog langer. Ook in dat geval geldt: bijna altijd verdwijnen de klachten weer.
  • Belangrijk is om je te realiseren dat er geen blijvende schade aan je hersenen is.

Je kan zelf de volgende dingen doen om je klachten te verminderen:

  • Ga bewegen (dagelijks een wandeling of fietsen).
  • Ontspanningsoefeningen, mindfulness of meditatie helpen je klachten en stress te verminderen.
  • Stop met het opzoeken van je klachten online.
  • Stop – in ieder geval tijdelijk – met drank en drugsgebruik.
  • Praat over je klachten met mensen in je omgeving en accepteer dat je tijdelijk deze klachten hebt.

Wil je direct hulp? Dat kan bij het Landelijk Medisch Spreekuur Partydrugs.

Welke klachten komen voor?

Afhankelijk van de set en setting en je voorgeschiedenis (psychische en lichamelijke toestand) kunnen drugs verschillende klachten veroorzaken. Je hoeft niet per se een bad trip gehad te hebben om onderstaande klachten te kunnen ervaren. De volgende symptomen komen voor:

Derealisatie en depersonalisatie na drugs

Bij derealisatie voelen de wereld en de mensen om je heen vreemd en anders dan normaal. Mensen of spullen lijken niet echt, of vervormd. Het voelt alsof je droomt en alles langs je heen gaat. De wereld kan net een film lijken waarin jij niet meespeelt. Dat kan beangstigend zijn.

Bij depersonalisatie voelen je eigen lichaam, gevoel of gedragingen vreemd aan. Je lijkt jezelf niet echt meer te zijn. Als je jezelf hoort praten kan het lijken alsof je een vreemde hoort praten. Mensen beschrijven het wel eens alsof ze zich als een robot voelen. Ook hier kan je erg van schrikken.

Depersonalisatie en derealisatie komen veel voor. Ook mensen die geen drugs gebruikt hebben kunnen dit soort klachten ervaren. Wel is het zo dat ze vaker voorkomen bij mensen met psychische klachten. Meestal duren de derealisatie/depersonalisatie maar kort. Je kunt het zien als een soort beschermingsmechanisme van het lichaam tegen heftige angst of stress om de klachten minder door te laten dringen.

Soms blijven de klachten van derealisatie- en depersonalisatie langer bestaan, zijn ze heel heftig en hebben mensen ook nog andere symptomen zoals emotionele afvlakking en verminderde concentratie en geheugenproblemen. We noemen dat dan “depersonalisatie stoornis” afgekort DPS. Dit kan samengaan met HPPD (zie hieronder). Voor meer informatie, bekijk de pagina DPDR en klachten na gebruik van drugs.

HPPD: wat is het (niet) en hoe herken je het?

HPPD staat voor Hallucinogen Persisting Perception Disorder. Dit is een aandoening waarbij iemand na het gebruik van drugs nog lang last blijft houden van flashbacks of verstoorde waarnemingen. Het komt voor na gebruik van tripmiddelen zoals LSD, paddo’s/truffels, 2C-B en cannabis maar vooral na gebruik van XTC en MDMA. Het kan al na een paar keer drugsgebruik voorkomen dus je hoeft niet vaak of veel drugs gebruikt te hebben om dit te krijgen. Wel is het zo dat combinatiegebruik van verschillende drugs de kans kan vergroten dat je hier last van krijgt. Met een flashback wordt een hallucinatie bedoeld die je in je trip had. HPPD is een officiële psychiatrische diagnose. Maar een heel klein deel van drugsgebruikers krijgt HPPD. Om de diagnose te krijgen moeten de klachten namelijk zo erg zijn, dat ze je dagelijkse leven ernstig negatief beïnvloeden. Dus naar werk of school gaan lukt niet meer bijvoorbeeld.

Niet iedereen met flashbacks of verstoorde waarnemingen heeft HPPD. Met flashback wordt soms ook het opnieuw beleven van bepaalde gebeurtenissen of gevoelens bedoeld. Dit kan angst of paniek zijn die je tijdens je (bad) trip ook had. Dit is geen HPPD.

Verstoorde waarnemingen (ook wel “waarnemingsstoornissen” genoemd) na drugsgebruik komen vaker voor. Voorbeelden hiervan zijn: het zien van golvende beelden, lichtflitsen, dingen groter of kleiner zien dan ze eigenlijk zijn of het zien van floaters (zwevende vlekjes of sliertjes voor de ogen) en nabeelden. Waarnemingsstoornissen zijn in de periode direct na drugsgebruik normaal en komen bij veel mensen voor zonder dat ze er veel last van hebben. Dit is dus geen HPPD. In alle gevallen zien we een duidelijke relatie met stress, slaaptekort, middelengebruik en het verergeren of verminderen van klachten. In veel gevallen gaan de klachten vanzelf voorbij of worden ze minder. HPPD komt vaak samen voor met klachten van depersonalisatie en derealisatie (zie hierboven).

Lees meer over HPPD op de website van Drugsinfoteam.

Oogruis

Of in het engels: visual snow. Wanneer je hier last van hebt is het alsof je naar beeldruis van een ouderwetse TV, of naar miezerregen kijkt. Dit komt ook voor bij mensen die nooit drugs hebben gebruikt. Het kan optreden bij mensen met migraine bijvoorbeeld. Na drugsgebruik komt het ook voor bijvoorbeeld bij HPPD.

Wat is de oorzaak van klachten na drugsgebruik?

Om de oorzaak van dit soort klachten beter te begrijpen moet je een beetje weten hoe drugs werken in je hersenen. Drugs hebben invloed op de overdracht van zogenaamde neurotransmitters in de hersenen. Neurotransmitters zijn een soort boodschapperstofjes tussen hersencellen. Voorbeelden hiervan zijn dopamine en serotonine. Drugsgebruik kan zorgen voor een tijdelijke verstoring in de balans van die stofjes waardoor bepaalde klachten ontstaan. Meestal ontstaan klachten door een combinatie van factoren. Soms is er al sprake van een kwetsbaarheid voor dit soort klachten. Bijvoorbeeld omdat mensen een verleden hebben met angst- en paniekklachten, trauma, burnout of veel piekeren. We zien ook dat andere stressfactoren een rol kunnen spelen. Zoals een stressvolle baan of een verhuizing. Ook kan een bad trip een trigger zijn. Bijna altijd speelt er ook angst wanneer mensen dit soort klachten hebben. Die angst zorgt voor stress in het lichaam en kunnen klachten verergeren. Het goede nieuws is dat je daar iets aan kunt doen! Zie verderop in dit artikel een aantal adviezen. Lees meer over angst (thuisarts.nl).

Kan het kwaad?

De klachten kunnen je functioneren tijdelijk verminderen. Naar school, college of werk gaan kan misschien niet meer door de symptomen. Dat is vervelend. Ook kun je allerlei doemgedachten krijgen. Bijvoorbeeld: “Dit gaat nooit meer over”, “het wordt alleen maar erger” of “ik kan nooit meer een normaal leven hebben”. Het is goed om te weten dat er geen blijvende schade aan je hersenen is. Vrijwel altijd verdwijnen de klachten. Soms zijn mensen bang dat ze in een psychose beland zijn. Dat is bijna nooit het geval. Op de pagina ‘kunnen drugs psychoses veroorzaken?‘ lees je daar meer over. Ook kan het vervelend zijn dat niemand jou of je klachten begrijpt. Misschien loop je al een tijdje rond met dit soort vage klachten en heb je hulp gezocht. Niet altijd hebben zorgverleners zoals huisartsen, psychologen of psychiaters kennis van dit soort klachten. Je kan je dan heel alleen en onbegrepen voelen. Als dat zo is, kan je contact opnemen met gespecialiseerde hulpverleners. Zie hieronder hoe je met hen in contact kan komen.

Hoe gaat het verder?

Of het nou gaat om moeheid, concentratieproblemen, HPPD of derealisatie, vrijwel altijd herstellen mensen hiervan. Bij de een duurt het alleen langer dan bij de ander. Dit hangt van een heleboel verschillende dingen af. Vaak merken mensen dat hun klachten in golven komen: soms komen ze in eens op en daarna verdwijnen ze weer. Na verloop van tijd komen die golven steeds minder vaak en worden ze minder heftig. Mocht er weer een komen, dan weet je dat die ook weer weggaat en wat je eraan kunt doen. Zie daarvoor hieronder.

Wat kun je zelf doen? Tips en adviezen

Bij navraag onder ervaringsdeskundigen met klachten na drugsgebruik hebben we verschillende leefstijladviezen verzameld. Voor de meeste mensen waren onderstaande tips behulpzaam:

  • Start met bewegen! Dagelijks al een half uur wandelen of rustig fietsen helpt je om de stress te verlagen en zorgt ervoor dat je klachten na verloop van tijd minder worden.
  • Start met mindfulness, ademhalings- en acceptatie-oefeningen. Hier zijn ook goede (gratis) apps voor te vinden, zoals die van VGZ.
  • Stop met het opzoeken van je klachten online (forums, Google, etc.). Dit roept alleen nog maar meer klachten op en kan je heel erg angstig maken.
  • Stop tijdelijk met middelengebruik, inclusief alcohol en cafeïne. Hierdoor krijgen je lichaam en geest de kans te herstellen.
  • Deel je klachten met de mensen in je omgeving. Hierdoor sta je er niet alleen voor en kan je steun krijgen als je het even moeilijk hebt.

Behandeling

Er bestaan geen officiële wetenschappelijk bewezen behandelingen voor klachten na drugsgebruik. De ervaring leert dat bij de meeste mensen de klachten na verloop van tijd minder worden en uiteindelijk helemaal verdwijnen. Bovenstaande adviezen zijn voor veel mensen al erg helpend. Ook het besef dat de klachten weg zullen gaan, kan de klachten al een stuk verminderen. Soms kan er wel onderliggende oorzaak spelen bij iemand. Denk aan een burnout, traumatische ervaring in het verleden of een angst- of stemmingsstoornis. Hiervoor kan je wel een bewezen effectieve behandeling krijgen. Daarvoor heb je vaak een verwijzing via je huisarts nodig. In de meeste gevallen is het niet nodig medicijnen te gebruiken voor je klachten. Alleen wanneer dit nodig zou zijn voor de behandeling van bijvoorbeeld een onderliggende depressie.

Waar kan ik hulp vinden?

Wil je hulp? Je kan gratis, vrijblijvend en anoniem (als je dat wilt) contact opnemen met het Landelijk Medisch Spreekuur Partydrugs (LMSP) via telefoonnummer 088-3582940. Je kan van maandag t/m vrijdag van 09.00 uur tot 17.00 uur bellen voor het maken van een afspraak om teruggebeld te worden door een hulpverlener. Je hebt geen verwijzing nodig van je huisarts.

Bij het LMSP werken zorgverleners die dagelijks mensen met klachten na drugsgebruik spreken en helpen. Zij nemen de tijd om je verhaal aan te horen en kunnen je voorzien van praktische tips om je klachten te verminderen. Als dat niet genoeg is, wordt je verwezen naar een gespecialiseerde arts die verder met je aan de slag gaat om je te helpen met je klachten. We weten dat wanneer je je ervaringen deelt en realiseert dat je niet de enige bent en dat het goed komt, het al een stuk beter gaat.

Referenties

  • G. Alderliefste; DPS en HPPD: signalering, diagnostiek en behandeling van persistente Waarnemingsstoornissen na partydrugs; Verslaving (2016) 12:172–184, DOI 10.1007/s12501-016-0074-x
  • Doyle et al. Hallucinogen persisting perceptual disorder: a scoping review covering
    frequency, risk factors, prevention, and treatment. 2022
  • Hanck, L., Schellekens, A.F.A.; Persisterende waarnemingsstoornissen na het gebruik van ecstasy. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, (2013) 157, A5649.
  • On Perception and Consciousness in HPPD: A Systematic Review; Vis et al; 2022
  • Langdurige klachten na ecstasygebruik; Trimbos rapport (2017).
  • www.drugsinfoteam.nl/klachten
  • https://n.neurology.org/content/94/6/e564 over VSS

Versie: december 2022

Is drugs langer aantoonbaar in het bloed of speeksel bij iemand met extreem ondergewicht (anorexia)?

In principe breken mensen met anorexia hun medicatie (en dus ook drugs) even snel af als andere mensen. Ze hebben wel minder verdelingsvolume, dus minder lichaamsvolume waarover medicatie kan worden verspreid, waardoor ze een lagere dosering medicatie moeten gebruiken dan gezonde mensen, maar de afbraaksnelheid blijft hetzelfde.

Verder raden we mensen met anorexia af om drugs te gebruiken, met name cocaïne of andere stimulerende middelen. Mensen met anorexia hebben soms een zout-tekort (kalium) in hun bloed, hierdoor lopen ze een groter risico op hartritmestoornissen dan gezonde mensen. Cocaïne geeft ook een verhoogd risico op hartritmestoornissen, dus voor mensen met anorexia wordt dit risico nog groter.

 

Versie: maart 2020

Kun je allergisch zijn voor MDMA/xtc?

In principe kun je voor heel veel stoffen allergisch zijn, dus ook voor MDMA/xtc. Je kan dit testen door bijvoorbeeld een klein beetje op je huid te leggen. Als je een reactie krijgt, bijvoorbeeld jeuk of een zwelling, dan ben je waarschijnlijk allergisch voor iets in de MDMA/xtc. Dit kan ook veroorzaakt worden door een andere stof die er in zit, bijvoorbeeld een vervuiling of een overgebleven restje van een andere stof na productie.

Wanneer je merkt dat je een allergische reactie krijgt dan is het af te raden om MDMA/xtc te gebruiken. Er zijn pillen die helpen tegen allergieën. Of deze ook helpen tegen een MDMA/xtc-allergie kunnen we niet zeggen. We raden af om zomaar zonder advies van een arts allergie medicatie te slikken aangezien deze middelen bijwerkingen hebben en ook kunnen deze middelen interacties hebben met MDMA/xtc.

Je kunt bij je huisarts een allergietest aanvragen. Bij zo’n test wordt er grondig gekeken waar je allergisch voor zou kunnen zijn.

 

Versie: augustus 2019

Waarom is watervergiftiging een risico bij xtc?

In deze animatie van Unity wordt kort uitgelegd wat watervergiftiging precies is.

Een watervergiftiging krijg je bij inname van grote hoeveelheden water. De kans hierop is groter als je onder invloed bent van XTC (MDMA). Dit komt doordat je nieren op dat moment minder water uitscheiden. Het water dat je drinkt, blijft dus in je lichaam. Hierdoor neemt het volume van je bloed toe en daalt de concentratie zout (natrium) in het bloed. Water uit je bloed kan hierdoor in je hersencellen lopen. De hersenen kunnen dan opzwellen, dit heet hersenoedeem. Hersenoedeem kan leiden tot verhoogde druk in de schedel, infarcten en zelfs de dood.

Watervergiftiging kun je voorkomen door niet te veel water te drinken. Je lichaam heeft genoeg aan ongeveer 1 glas per uur, ook in de uren na het gebruik. Dit is voldoende om te kunnen transpireren (zweten) en daarmee oververhitting te voorkomen.

Symptomen

Symptomen van watervergiftiging zijn: misselijkheid, overgeven, malaise, hoofdpijn, verminderd bewustzijn. Later: stuiptrekkingen en coma.

Vroeger werd gedacht dat oververhitting voorkomen kon worden door veel water te drinken. Sommige gebruikers dronken daardoor grote hoeveelheden water, vaak doordat ze bang waren dat het fout zou gaan. Dit heeft geleid tot enkele fatale gevallen van watervergiftiging.

Bron

Vervaeke H, Stimulerende middelen en XTC in: Drugs en alcohol gebruik, misbruik en verslaving.

 

Versie: augustus 2019

Wat is een XTC-kater (dinsdagdip) en wat kun je eraan doen?

Veel mensen voelen zich de dag of de twee dagen na het gebruik van XTC (MDMA) behoorlijk brak: de dinsdagdip of MDMA-kater. Ze voelen zich somber en leeg. Deze gevoelens kunnen soms wel een dag of vijf aanhouden. Heel soms kunnen depressieve klachten weken duren. Ook kan iemand last hebben van hoofdpijn, vooral als er ook alcohol bij gedronken is.

Soms begint de (dinsdag)dip meteen nadat de XTC-pil (of MDMA) is uitgewerkt (de ‘comedown’) met nergens zin in hebben, geïrriteerd zijn, huilbuien, ongeconcentreerd zijn, geheugenstoornissen of even niet goed meer kunnen zien.

Waarom een XTC-kater?

Een verklaring voor de dip is de uitputting van je serotoninesysteem. XTC heeft extra serotonine vrijgemaakt waardoor je je zo goed voelde. Die voorraad serotonine is nu uitgeput waardoor de dip met dat lege gevoel ontstaat. Die voorraad serotonine moet weer op peil gebracht worden.

Zwaar en regelmatig gebruik put je serotonine-systeem nog verder uit waardoor de na-effecten alleen maar heftiger worden.

Dat geldt ook voor het combineren met andere stimulerende middelen zoals speed, coke en bijvoorbeeld 3-MMC. Dat is een extra aanslag op je serotoninesysteem en draagt bij aan de duur van de kater. Ook het gebruik van alcohol kan bijdragen aan de (dinsdag)dip. Minder slaap, of een nacht doorhalen kan de kater ook erger maken. Je kunt het zien als ‘geleende energie’: het lichaam moet deze reserves de dag of dagen erna weer aanvullen.

Op de website van Unity staat een uitgebreid artikel over de dinsdagdip.

Zo voorkom je of verlicht je je dinsdagdip

  • Zorg dat je goed uitgerust bent en je je goed voelt. Als je je niet goed voelt en gaat gebruiken, kan de kater nog groter worden.
  • Bereid je voor: weet naar wat voor feest je gaat en met wie.
  • Eet vooraf gezond en vul je reserves aan.
  • Laat je XTC testen!
  • Neem niet te veel. Dat wil zeggen: slik niet meer dan 1 tot 1,5 mg MDMA per kilogram lichaamsgewicht. Iemand die 60 kilo weegt, moet dus geen XTC-pil nemen waar meer dan 60 tot 90 milligram MDMA in zit.
  • Gebruik geen andere drugs of alcohol (de combinatie met speed of coke put je serotoninesysteem extra uit).
  • Drink water of fris (maximaal 1 glas per uur) en neem af en toe pauze. Dat helpt om je lichaam af te koelen en voorkomt oververhitting.

De volgende dag

  • Rust goed uit en eet goed zodat je je reserves weer aanvult.
  • Neem de volgende dag voldoende vitamine C. Het liefst van natuurlijke bron: vitamine C zit in verse groente en fruit en sinaasappelsap. Vitamine C is een antioxidant en beschermt weefsels en organen tegen gifstoffen.

Lees meer gebruikerstips op de website van Unity.

Ook belangrijk: bedenk dat de comedown of kater erbij hoort, net als de pieken. Stel je daarop in. Het is een van de nadelen van het gebruiken van XTC of soortgelijke drugs.

Wat zijn anti-katermiddelen? En helpen ze?

Er bestaan producten die beloven dat ze helpen tegen de kater. Dat zijn capsules of pillen waar meestal vitamines in zitten. Er kan ook L-tryptofaan in zitten. Dat is een stofje dat kan bijdragen aan het herstel na gebruik van middelen zoals XTC. L-tryptofaan is ook los te koop bij de apotheek of op internet. Wil je dat nemen na drugsgebruik? Houd dan wel rekening met de dosering. Die mag niet te hoog zijn. En gebruik het alleen nadat je drugs hebt gebruikt, niet ervoor.

Deze middelen zullen er niet voor zorgen dat je helemaal geen last hebt van een kater. Gezond eten en voldoende rust na gebruik zijn net zo belangrijk.

Kijk voor meer informatie over XTC en MDMA ook eens op de volgende pagina: XTC/MDMA

Bekijk ook de animaties voor uitgebreide informatie over de werking van XTC in de hersenen en het lichaam:

 

Versie: september 2023

Wat is een bad trip bij XTC? Over angst en paniekaanvallen en wat te doen

Angst (bang zijn) tijdens gebruik van XTC kan voorkomen. Dit wordt soms een ‘bad trip’ genoemd. Ook paniekaanvallen in een periode na XTC-gebruik komen soms voor.

Het is goed om je te realiseren dat het effect van een middel wordt bepaald door drie verschillende factoren. Het middel zelf, de gebruiker (de set) en de plek waar het gebruikt wordt (de setting). Het kan daardoor gebeuren dat een middel anders valt dan je verwacht of eerder ervaren had. Bijvoorbeeld omdat je in een groep mensen bent waar je je niet helemaal op je gemak voelt of doordat het erg druk is op de plek waar je het middel genomen hebt (bijvoorbeeld een druk feest of festival). Soms wordt je je opeens erg bewust van de lichamelijke effecten van XTC. Je merkt dat je hartkloppingen hebt of dat je misselijk wordt. Dit kan je angstig maken en soms is deze ervaring zo intens, dat je er een langere periode last van blijft houden.

Door je goed voor te bereiden op je gebruik, kun je dit voor een groot deel voorkomen. Informeer jezelf over de effecten die je kunt verwachten en hou er rekening mee dat die altijd anders kunnen zijn dan je eerder ervaren hebt. Zorg er daarnaast voor dat je alleen gebruikt als je je psychisch en lichamelijk goed voelt. En dat je je daarnaast op je gemak voelt bij de mensen met wie je gaat gebruiken. Als je regelmatig last hebt van paniekaanvallen is het beter om helemaal niet te gebruiken.

Wat te doen bij angst of een bad trip tijdens XTC-gebruik?

Heb je zelf, of iemand in je omgeving last van angst tijdens gebruik van XTC/MDMA? Hieronder lees je een aantal tips over wat je kunt doet:

  • Weet dat het door XTC-gebruik komt, dat het even duurt, maar vanzelf weer overgaat.
  • Ga praten met een goede vriend of vriendin.
  • Ga naar een rustige plek en drink eventueel wat zoets.
  • Bezoek als dat kan de EHBO-post. Op grote feesten en festivals is vaak een EHBO-post. Het EHBO-team praat met je en stelt je gerust. Wees eerlijk over wat en hoeveel je hebt gebruikt, dan kunnen zij je ook beter helpen. Daarvan gaat de angst meestal over. Bij EHBO-posten blijkt dat 6% van de bezoekers angstklachten hebben. Een belangrijk deel van deze groep had XTC of een ander middel gebruikt.
  • Geef jezelf de tijd om van deze ervaring bij te komen. Zorg voor voldoende slaap en rust na afloop. Eet gezond. En praat over wat je hebt meegemaakt.

Blijf je lang last houden van klachten, ook meerdere dagen na gebruik? Dan is het goed om naar je huisarts te gaan of contact op te nemen met het medisch spreekuur partydrugs.

 

Versie: september 2022

Waar is XTC mee versneden?

De laatste jaren wordt XTC niet zoveel versneden met andere psychoactieve stoffen. Zo’n 9 van de 10 XTC-pillen bevatten alleen MDMA, dus geen andere werkzame stoffen. Gemiddeld bevatten XTC-pillen bevatten wel een hogere dosering MDMA (de werkzame stof in XTC) vergeleken met enkele jaren geleden. Dit brengt meer risico’s met zich mee.

Hieronder een tabel van de gegevens van de XTC-pillen die sinds 2009 bij onze testservice in Amsterdam zijn gebracht (1).

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Aantal onderzochte pillen 761 700 649 634 804 974 1.210 1.802 2.143 2.057
Bevatten uitsluitend MDMA 59% 80% 87% 89% 90% 91% 90% 87% 94% 83%
Bevatten voornamelijk MDMA maar ook
andere psychoactieve stoffen
12% 8% 4% 5% 3% 3% 6% 4% 2% 5%
Uitsluitend of voornamelijk andere
psychoactieve stoffen
29% 11% 9% 2% 4% 2% 1% 1% 1% 1%
Overig 4% 3% 4% 3% 7% 2% 9%
Gemiddelde hoeveelheid MDMA 74 96 123 131 148 150 157 164 168 174

In de tabel is te zien dat het aantal geteste XTC-monsters is toegenomen, en ook dat het aantal XTC-pillen dat uitsluitend MDMA bevatte sinds 2010 boven de 80% is gebleven. Behalve het percentage pillen dat xtc bevat is de gemiddelde dosis hoger geworden.

Let wel: dit zijn gemiddelden. De dosis fluctueert sterk en er zijn pillen die meer dan 200mg MDMA bevatten. De enige manier om achter de dosis te komen is door de pil bij een testservice in te leveren.

Speed en andere stoffen in XTC?

Veel mensen denken dat er ook speed (amfetamine) in XTC-pillen zit. Dit komt bijna niet voor. In 2021 bevatte 1,3% van alle geteste pillen amfetamine en dan vaak ook in lage doseringen. Een van de redenen waarom mensen soms denken dat er speed in hun XTC zit is omdat bij een hoge dosering MDMA na een poosje (als het euforische effect is uitgewerkt) nog sprake kan zijn van bij-effecten zoals een energiek gevoel (maar geen/minder euforie) en niet of slecht kunnen slapen.

Als er wel sprake is van een werkzame (psychoactieve) stof in een pil die is verkocht als XTC, is dat vaak cafeïne. In 2021 kwam dat voor bij 4,6% van alle geteste pillen.

Gevaarlijke middelen zoals PMMA werden in 2021 weinig (>0,2%) meer aangetroffen in ecstasypillen. In sommige gevallen worden zogenaamde NPS of research chemicals gevonden in pillen. Hiervan is de werking vaak niet (voldoende) bekend of onderzocht, wat extra risico’s met zich meebrengt.

 

Landelijke cijfers: DIMS jaarbericht 2021

Bron

  1. Antenne 2018, Bonger Instituut

 

Versie: september 2022

Welke risico’s hebben drugs?

Er zijn risico’s voor:

  • de lichamelijke gezondheid
  • de geestelijke gezondheid
  • misbruik en verslaving
  • het sociaal en maatschappelijk functioneren

De risico’s hebben te maken met de stof zelf, met de manier waarop de drugs toegediend worden (bijv. spuiten/roken) en met de maatschappelijke omstandigheden waaronder gebruikt wordt. Het illegaal zijn van een drug brengt extra risico’s met zich mee.

Lichamelijke gezondheid

Bij lichamelijke risico’s kun je een onderscheid maken tussen risico’s op de korte termijn (overdosis) ofwel acute risico’s en risico’s op de lange termijn (het optreden van allerlei lichamelijke ziekten). Bij het ontstaan van lichamelijke risico’s spelen dosis en frequentie van gebruik een belangrijke rol. De risico’s nemen toe naarmate vaker gebruikt wordt.

Geestelijke gezondheid

Drugs kunnen een negatieve invloed hebben op iemands geestelijke gezondheid. De redenen en motieven van gebruik spelen hierbij een belangrijke rol. Als gebruikt wordt om allerlei moeilijkheden uit de weg te gaan ontwikkelt iemand zich niet. Hij leert dan niet om de moeilijkheden te overwinnen.

Verder kunnen drugs door de frequentie van gebruik, een te grote plaats in iemands leven innemen. Hobby’s en vrienden worden dan verwaarloosd. Drugs worden dan heel bepalend voor de keuzes die iemand in zijn leven maakt.

Risico op misbruik en verslaving

Elke drug heeft een risico op misbruik en verslaving. Van elke 100 mensen die ermee beginnen raken er een aantal verslaafd. Bij alcohol gaat 10% van de mensen die ermee begint teveel drinken en wordt 3% verslaafd. Ook bij cannabis zie je dat 10% van de leerlingen die ermee begint dagelijks gaat blowen.

Maatschappelijke risico’s

Door alcohol en drugs kunnen er maatschappelijke problemen komen bijvoorbeeld door geweld, ruzies of rijden onder invloed. Bij drugs kan dat ook al gebeuren omdat illegaal is. Overmatig gebruik van alcohol en/ of drugs leidt verder tot problemen met relaties of werk.

 

Versie: september 2019

Is een paar keer MDMA/xtc gebruiken schadelijk voor je nieren?

Xtc kan inderdaad schadelijk zijn voor je nieren en je lever. De nieren en de lever zijn de ‘grote schoonmakers’ van je lichaam. De kans op schade aan deze organen neemt toe als je lichaamstemperatuur stijgt. Het komt dan ook vaak voor in combinatie met hyperthermie (oververhitting). Nierfalen komt niet vaak voor in de literatuur, maar wel af en toe. De afbraak van spierweefsel wordt wel als oorzaak genoemd. De exacte rol van xtc/MDMA bij problemen met de nieren is niet bekend. Maar een aantal dingen spelen een rol. Bijvoorbeeld de invloed van xtc/MDMA op de bloeddruk en de bloedvaten in het algemeen (stolling in het bloed, vaatvernauwende eigenschappen en micro-vasculaire afsluitingen) zorgen ervoor dat er te weinig zuurstof in het weefsel van de nieren terecht komt. Dit kan ervoor zorgen dat cellen afsterven of niet goed meer functioneren.

Daarnaast ontstaan soms ernstige problemen met hart en vaten (bijvoorbeeld een infarct). Soms is er een duidelijke oorzaak, zoals bestaande lichamelijke klachten. Maar niet voor ieder geval is een duidelijke oorzaak te vinden. Ernstige problemen of overlijden door MDMA gebruik zijn meestal het gevolg van de combinatie van de farmacologische eigenschappen van MDMA en de omstandigheden waarin het middel gebruikt wordt (omgevingstemperatuur, waterinname, lichamelijke activiteit en ander drugsgebruik, waaronder alcohol).

Mogelijke risico’s op de korte termijn zijn:

  • Oververhitting (hyperthermie)
  • Watervergiftiging (hyponatriëmie)
  • Serotoninesyndroom
  • Verhoogde kans op hartproblemen (cardiovasculaire problemen)
  • Epileptische aanval
  • Acute opwindingstoestand
  • Leverschade
  • Psychische klachten/kater

Een van de mogelijke risico’s op korte termijn is watervergiftiging. Bij een watervergiftiging spelen de nieren ook een rol: als je heel veel water drinkt zorgt dat voor een toename van het bloedvolume en een verlaging van de concentratie zouten (natrium) in je bloed. MDMA zorgt er ook nog eens voor dat je nieren minder water uitscheiden via de urine (je kunt moeilijk of niet plassen). Bovendien heb je door de MDMA meestal geen honger en kun je door de verlaagde speekselproductie moeilijk eten. Dat zorgt ervoor dat je ook geen zouten (natrium) binnenkrijgt. Door die lage concentratie natrium vloeit water van het bloed de hersencellen in, waardoor deze opzwellen. Als je hersencellen opzwellen, dan noemen we dat een hersenoedeem. Omdat je schedel natuurlijk niet mee kan geven ontstaat er een verhoogde druk in de schedel en dat kan leiden tot infarcten, coma en uiteindelijk de dood. De belangrijkste manier om watervergiftiging te voorkomen is niet te veel water te drinken.

Een ander risico is leverschade. Hoewel het niet vaak voorkomt, blijkt uit een aantal gevallen dat het mogelijk is dat het gebruik van xtc leidt tot een leverstoornis, en een heel enkele keer tot een acuut leverfalen. Leverstoornissen kunnen het gevolg zijn van oververhitting. Een onderliggende gevoeligheid kan ook een rol spelen. In die gevallen is er sprake van een leverstoornis zonder dat er sprake is van oververhitting. Een ernstige leverafwijking kan levensbedreigend zijn. Symptomen zijn geelzucht en buikpijn. Deze symptomen kunnen enkele dagen of weken na het xtc-gebruik optreden.

Op de langere termijn bestaan de risico’s voornamelijk uit hersenschade en psychische klachten.

Verder kan gesteld worden dat hoe hoger de dosering en hoe frequenter het gebruik, hoe meer de kans op bovenstaande risico’s toeneemt.

 

Versie: augustus 2019

Kan je over langere tijd L-Tryptofaan gebruiken?

L-Tryptofaan kun je zien als een licht anti-depressivum, omdat het de aanmaak van serotonine bevordert. Het lastige van L-tryptofaan is, dat er weinig onderzoek is gedaan naar de langetermijneffecten. We weten dus niet welke schade jouw lichaam of hersenen kunnen oplopen na langdurig gebruik.

Het is daarom logischer om uit een van de volgende opties te kiezen:

  • activiteiten ondernemen die je stemming verhogen: sporten, contact met vrienden onderhouden, gezond eten, weinig alcohol drinken en op tijd naar bed, in de zon lopen (veel daglicht is goed voor je stemming)
  • de oorzaak van jouw zwaarmoedigheid aanpakken (zoals perfectionisme, angstklachten) door gesprekken met een psycholoog / huisarts-ondersteuner: dmv grenzen stellen, zelfinzicht, lat iets lager leggen, leven anders inrichten etc.
  • kiezen (in overleg met huisarts) voor een regulier licht antidepressivum, eentje die door de geneesmiddelencommissie is goedgekeurd. Dan weet je zeker dat er onderzoek is gedaan naar de korte- en langetermijneffecten en weet je ook wat de bijwerkingen zijn en of er schadelijkheid is op lange termijn.

Op zich zal een aantal weken/maand L-tryptofaan nemen weinig kwaad kunnen, maar over de lange termijn kunnen we echt te weinig zeggen. Kijk dus ook naar andere bovenstaande onderzochte opties.

Op de website van Unity is hier een uitgebreid artikel over geschreven.

 

Versie: augustus 2019

Wat kun je doen om een bad trip te voorkomen?

Effecten van drugs zijn afhankelijk van drie factoren: de drug zelf, de persoon en de omgeving waarin hij gebruikt. Deze factoren worden ook wel drugs, set en setting genoemd.

Drug:

Bad trips komen het meest voor bij tripmiddelen zoals lsd, paddo’s en hasj en wiet maar bij andere middelen kan je ook een bad trip krijgen.

Persoon (set):

Lichamelijke en geestelijke conditie zijn mede bepalend of een bad trip al of niet optreedt. Is de gebruiker gespannen of gestrest, is hij depressief of vrolijk? Heeft hij een lichamelijke of geestelijke aandoening? Gebruikers die zich evenwichtig en optimistisch voelen en lichamelijk goed uitgerust en gezond zijn, hebben minder kans op een bad trip.

Omgeving (setting):

Is het rustig of druk, is de omgeving veilig of onveilig? Mensen die in een veilige, vertrouwde en bekende omgeving zijn en zich in goed gezelschap bevinden, hebben minder kans op een bad trip.

Voorbereiding

Als gebruikers een tripmiddel willen nemen, moeten zij met deze factoren rekening houden en zich goed voorbereiden.

Een goede voorbereiding betekent dat gebruikers:

  • Enkele uren voordat ze een trip nemen, een gezonde en lichte maaltijd nuttigen.
  • Er voor zorgen dat ze gedurende de trip fruit, vruchtensappen en of kruidenthee bij de hand hebben.
  • Een kleine dosis nemen. Het is immers meestal niet bekend welke sterkte het middel dat ze nemen heeft. Beter nog is het om de drugs te laten testen.
  • Alleen in een vertrouwde, veilige omgeving gebruiken.
  • Er voor zorgen dat er altijd mensen bij zijn die ze vertrouwen.
  • Er voor zorgen dat er altijd iemand bij is die niet gebruikt en die nuchter is (een tripsitter).
  • De trip over zich heen laten komen en niks forceren.
  • Goed reageren als het fout gaat.
  • Als dat toch gebeur moeten gebruikers proberen zich te ontspannen, een rustige omgeving opzoeken en proberen aan plezierige niet bedreigende dingen te denken.
  • Drugs niet combineren met andere drugs
  • De tijd nemen om bij te komen.
  • Tijdens en vlak na de trip nooit deelnemen aan het verkeer.

 

Versie: augustus 2019

 

Wat moet je doen wanneer iemand een bad trip heeft?

Een trip kan verkeerd vallen. Deze ervaring kan extreem angstaanjagend zijn. Belangrijk is om op een goede manier op een bad trip te reageren. De Haight-Ashbury kliniek in de Verenigde Staten heeft hiervoor een aantal richtlijnen ontwikkeld (1). Afgekort heten die richtlijnen ARRRT ofwel:

  •  acceptance
  •  reduction of stimuli
  •  reassurance
  •  rest
  •  talk-down

Dus:

Acceptance

Accepteer de gebruiker. Ga niet oordelen of veroordelen. Zorg dat de gebruiker je vertrouwt.

Reduction of stimuli

Ga naar een rustige omgeving. Geen lichten of harde muziek.

Reassurance

Vertel de gebruiker dat hij bad trip meemaakt. Zeg hem dat hij op een veilige plek is tussen aardige mensen.

Rest

Zorg dat de gebruiker zich kan ontspannen.

Talk down

Probeer de gebruiker met praten rustig te maken. Heb het over vredige, niet bedreigende dingen. Vermijd onderwerpen die angst of een sterke reactie oproepen. Praat op een kalme manier zonder stemverheffing. Vermijd snelle bewegingen. Laat de gebruiker nooit alleen.

Eventueel kun je, als hij nog zelfstandig kan slikken, hem iets zoets te drinken geven. Als de hevige onrust aanhoudt, hij agressief wordt of gevaarlijke dingen gaat doen, moet je altijd 112 bellen.

 

Versie: augustus 2019

Kun je depressief worden van XTC (MDMA)?

Het is inderdaad zo dat MDMA (actieve stof in XTC) een leeg en depressief gevoel kan geven. Zeker in de week na het gebruik (XTC-dip). Het risico op een langdurige depressie neemt toe als je meer en vaker gebruikt. Dit komt vooral doordat bij veel MDMA-gebruik de afgifte en heropname van de stof serotonine verstoord wordt.

Serotonine voorraad raakt op

Serotonine speelt een belangrijke rol bij het geheugen, de concentratie en de stemming. MDMA stimuleert de afgifte van serotonine. Het gevolg is dat bij veel gebruik de serotoninevoorraad opraakt en er uiteindelijk veel minder serotonine wordt afgegeven dan normaal. Dit leidt tot een leeg en depressief gevoel. Wanneer je over lange tijd geen MDMA meer gebruikt, zal in de meeste gevallen het serotonineniveau zich weer vanzelf herstellen. Of volledig herstel optreedt, is echter niet zeker. Verminderde serotoninegehaltes kunnen ook een rol spelen bij het ontstaan van angst stoornissen, impulsiviteit, suïcidaal gedrag en agressiviteit (1). Uit onderzoek bleek ook dat MDMA-gebruikers veel hoger schoorden op testen voor depressieve stemming, angst en impulsiviteit.

Hier speelt wel de ‘kip of het ei’-kwestie. Uit ander onderzoek bleek dat dit soort klachten ook vaak aan het MDMA-gebruik voorafgaat.

 

Bron:

(1) Vervaeke H, Stimulerende middelen: XTC. In: drugs en alcohol. Gebruik misbruik en verslaving.

 

Versie: augustus 2019

Wat is het serotoninesyndroom?

Bij het serotoninesyndroom is er sprake van sterk verhoogde serotonineconcentraties in het brein. Xtc bevordert de afgifte van serotonine door zenuwcellen en zorgt ook dat serotonine niet teruggaat naar de zenuwcel. Hierdoor kan de hoeveelheid serotonine toenemen. Alleen bij zeer hoge doseringen kan xtc een serotoninesyndroom veroorzaken. Het komt zeer weinig voor, maar als het gebeurt kan dit levensbedreigend zijn.

Combinaties

De combinatie van xtc met bepaalde medicijnen kan het risico sterk vergroten. Er zijn erg veel medicijnen en medicatie-interacties die invloed kunnen hebben op het ontstaan van een serotoninesyndroom. Echt gevaarlijk is de combinatie van xtc met MAO-remmers. MAO-remmers zorgen dat serotonine niet afgebroken wordt. Dit kan in combinatie met de verhoogde afgifte en verminderde heropname door xtc zeer gevaarlijk zijn. Een andere gevaarlijke combinatie is de combinatie van xtc met SSRI’s (Selective Serotonin Reuptake Inhibitors). SSRI’s zijn een vorm van antidepressiva die ook zorgen voor een verminderde heropname van serotonine waardoor er een overschot aan serotonine kan ontstaan tussen de zenuwcellen. Ook de combinatie met sommige andere recreatieve middelen kan een risico vormen, bijvoorbeeld hoge doseringen amfetamine en cocaïne.

Symptomen van een serotoninesyndroom

Serotoninesyndroom is vaak moeilijk te herkennen en ook moeilijk te behandelen. Veel van de symptomen lijken op de symptomen die iemand ook krijgt bij de normale werking van xtc waardoor het moeilijk is om dit in een vroeg stadium te herkennen. Ook zijn veel artsen onbekend met het serotoninesyndroom waardoor sommige symptomen verkeerd geïnterpreteerd kunnen worden. Het behandelen van een serotoninesyndroom bestaat vooral uit het onder controle houden van de symptomen door middel van bijvoorbeeld benzodiazepines. Meestal verdwijnen de klachten na 24 uur, in sommige gevallen kan iemand overlijden.

Symptomen van een serotoninesyndroom kunnen zijn: spiersamentrekkingen, heftig zweten, versnelde hartslag, hoge koorts, rillen, verwijde pupillen, opwinding, verwardheid, diarree, oververhitting, spierstijfheid en overactieve reflexen.

 

Bron: Boyer, E. W. & Shannon, M. (2005) The Serotonin Syndrome. The New England Journal of Medicine, 352, 1112-1120.

 

Versie: augustus 2019

Is xtc-gebruik schadelijk voor je gebit?

Uit onderzoek blijkt dat xtc-gebruikers meer last hebben van tandslijtage dan niet-gebruikers (1). Bij de gebruikers van xtc had 60% last van tandslijtage. Bij de niet-gebruikers lag dit op 11%.

De schade aan het gebit wordt veroorzaakt door:

  • knarsetanden
  • verminderde speekselproductie

Dit is schadelijk zeker als je dat nog combineert met het drinken van zoete of zure drankjes. Ook overgeven is slecht. Suikervrije kauwgum verkleint de kans op tandslijtage.

Klemmen en knarsetanden

Door gebruik van xtc neemt de spanning van je spieren toe. Ook de kaakspieren trekken samen en veel gebruikers gaan daardoor stevig knarsetanden. Ook klemmen ze hun boven- en ondergebit stevig op elkaar. Dat doen ze zowel tijdens als na het gebruik. Dit veroorzaakt schade aan je gebit, vooral aan tanden achterin je mond. Dat is inmiddels gebleken uit enkele onderzoeken waarin gebruikers met niet-gebruikers werden vergeleken. Hoektanden waren meer gesleten dan snijtanden, wat zou kunnen betekenen dat de onderzochte gebruikers eerder hun tanden klemden dan knarsten.

Vermindering van speeksel

Xtc of amfetamine leiden tot een vermindering van de speekselproductie. Je krijgt een droge mond. Door de vermindering van de speekselproductie is er geen sprake meer van de natuurlijke reiniging van je tanden waardoor de kans op ontstoken tandvlees en gaatjes (cariës) toeneemt. Als je vaak gebruikt is het verstandig je mond een keer per dag met fluoride te spoelen om gaatjes tegen te gaan.

Zoete drankjes

Iets anders is dat veel gebruikers bij het uitgaan geen alcohol drinken maar zoete frisdrankjes (met koolzuur). De zoetheid en zuurte daarvan bevorderen eveneens het tandbederf.

Overgeven

Ook is gebleken dat gebruikers die vaak moesten overgeven, al dan niet als gevolg van het speed of xtc-gebruik, vaker een slecht gebit hebben. Het maagzuur dat langs je tanden komt tast je tanden namelijk sterk aan.

 

Bron:

(1) Brand H, e.a. Xtc-gebruik en mondgezondheid. Nederlands tijdschrift voor tandheelkunde, 2007

 

Versie: augustus 2019

Is het gebruik van xtc schadelijk voor je lever?

De lever zorgt voor het afbreken van schadelijke stoffen in het lichaam. Xtc wordt ook door de lever afgebroken waarbij giftige afbraakstoffen ontstaan. Deze kunnen bij veelvuldig en overmatig gebruik geelzucht, een vergrote lever, afsterven van levercellen, hepatitis en littekenweefselvorming veroorzaken. In combinatie met andere middelen zoals alcohol en speed wordt het risico op schade vergroot.

Hoewel het niet vaak voorkomt, blijkt uit een aantal gevallen dat het mogelijk is dat het gebruik van xtc leidt tot een leverstoornis, en een heel enkele keer tot een acuut leverfalen. Leverstoornissen kunnen het gevolg zijn van oververhitting. Een onderliggende gevoeligheid kan ook een rol spelen. In die gevallen is er sprake van een leverstoornis zonder dat er sprake is van oververhitting. Een ernstige leverafwijking kan levensbedreigend zijn.

Symptomen

Symptomen zijn geelzucht en buikpijn. Deze symptomen kunnen enkele dagen of weken na het xtc-gebruik optreden. De meeste patiënten herstellen. Er zijn enkele gevallen beschreven waar levertransplantatie nodig was. Sommige hiervan hebben het niet overleefd.

In een Spaans ziekenhuis is 2 jaar bijgehouden waardoor acuut leverfalen is ontstaan. Van de 62 gevallen van acuut leverfalen die zich in die twee jaar meldden waren er 5 te wijten aan xtc-gebruik. Al deze patiënten herstelden in een periode van 3 tot 12 maanden.

Bronnen

  1. Andreu V e.a. Ecstasy: a coomon cause of severe acute hepatotoxicity. J hepatol 1998.
  2. Vervaeke: Stimulerende middelen XTC. In: drugs en alcohol. Gebruik, misbruik en verslaving.

 

Versie: augustus 2019

Kan xtc je zenuwen beschadigen?

Xtc-gebruik kan bepaalde hersenfuncties zoals geheugen, concentratie en stemming verstoren. De gevonden effecten in verschillende onderzoeken zijn klein met uitzondering van de effecten op het geheugen.

Bij de gevonden effecten kan niet goed vastgesteld worden wat toegeschreven moet worden aan xtc en wat aan andere factoren zoals andere drugs of bepaalde ziekten. De kans op hersenschade neemt waarschijnlijk toe bij een omgevingstemperatuur van boven de 20 gaden (1).

Bij incidenteel of kortdurend gebruik kan tot nu toe niet aangetoond worden of xtc-gebruik leidt tot ernstige hersenschade. Toch worden bij beginnende gebruikers wel enige effecten gevonden. Zij (gemiddeld 1,8 tot 6 pillen geslikt) bleken:

  • een mindere doorbloeding te hebben in bepaalde delen van de hersenen
  • slechter te scoren op testen die het verbaal geheugen meten (het kunnen onthouden van een reeks woorden). Op overige geheugen taken en aandachtstaken deden zij het niet slechter (1).

Ook uit andere onderzoeken blijkt dat xtc-gebruik kan leiden tot een verminderde doorbloeding van verschillende hersengebieden en een lager aantal serotonine transporters (2).

Wat de klinische betekenis is van een verminderde doorbloeding is nog niet duidelijk. Serotonine transporters (heropname eiwitten) zorgen er normaal gesproken voor dat serotonine weer teruggebracht wordt naar de hersencel (zie de animatie drugs in de hersenen). Serotonine is een stofje in de hersenen die ervoor zorgt dat signalen in bepaalde hersengebieden doorgegeven worden. Als de serotonine niet teruggebracht kan worden naar de hersencel kan zij niet hergebruikt worden wat tot een tekort aan serotonine leidt. Dit kan mogelijk gevolgen hebben voor geheugen en stemming.

Hieronder een drietal onderzoeken die de afgelopen jaren in Nederland uitgevoerd zijn.

Onderzoek De Win 2007

In 2007 zijn bij de Universiteit van Amsterdam 188 (potentiële) xtc-gebruikers 2 jaar lang gevolgd. 60 personen zijn in die 2 jaar voor het eerst gaan gebruiken. Omdat al hersenscans gemaakt waren was goed te zien wat de invloed van het gebruik op de hersenen was in vergelijking met iemand die niet gebruikt. Het onderzoek zag geen afname van het aantal serotonine transporters op de zenuwcel. (transporters zorgen dat serotonine teruggepompt en vrijgegeven kan worden). Wel was bij deze beginnende xtc-gebruikers een verminderde hersendoorbloeding te zien.

De metingen werden 19 weken na het laatste gebruik uitgevoerd. Er is dus sprake van een langdurige verandering. Maar het nog onduidelijk is wat de betekenis is van een verminderde doorbloeding.

Behalve verminderde doorbloeding scoorden deelnemers ook slechter op testen die het verbaal geheugen meten (kunnen onthouden van een reeks woorden).

Onderzoek AMC Amsterdam door Liesbeth Reneman (2000)

In 2000 is bij het AMC in Amsterdam ook onderzoek gedaan. Hierbij is met speciale technieken gekeken of er schade bij bepaalde zenuwen optrad. Ook hier werden 3 groepen vergeleken. Een groep die nooit geslikt had, een groep die in gedurende hun leven 55 pillen of minder genomen had en een groep die in hun leven meer dan 55 pillen genomen had.

Bij de groep die minder dan 55 pillen had genomen werden geen beschadigingen aangetoond. Bij vrouwen wezen de gegevens wel in de richting van beschadiging maar echt bewijsbaar was het nog niet.

Bij de groep die 55 pillen of meer genomen had werden bij de vrouwen wel beschadigingen in de hersenen aangetoond. Ook functioneerden zij slechter op bepaalde geheugentesten. Bij de mannen konden geen beschadigingen aangetoond worden maar ook zij deden het slechter op geheugentests. Onduidelijk is nog of deze effecten blijvend zijn of dat er herstel optreedt.

Als gevolg van heftig xtc-gebruik kunnen bepaalde geheugenfuncties dus minder worden. Vrouwen lijken gevoeliger dan mannen. Ook is duidelijk dat de kans op beschadigingen groter wordt naarmate er vaker en meer wordt geslikt.

Of schadelijke effecten ook bij gering gebruik optreden, is niet aangetoond, maar helemaal uit te sluiten is het ook niet. Evenmin is duidelijk geworden of de effecten blijvend zijn. Wat dat betreft is meer onderzoek nodig.

Onderzoek Centre of Human Research in Leiden (1998)

Bij onderzoek bij mensen zijn in 1998 door het Centre of Human Drug research in Leiden ook veranderingen aangetoond. Bij dit onderzoek werden drie groepen met elkaar vergeleken. Een groep die nog nooit geslikt heeft, een groep die de afgelopen 2 jaar 12 tot 48 keer geslikt heeft en een groep die de afgelopen 2 jaar meer dan 48 keer geslikt heeft.

De gebruikersgroepen deden het slechter op geheugentests dan niet-gebruikers. De groep die de meeste keren geslikt had deden het daarbij het slechtst. Ook bleek dat het serotonine-systeem van de gebruikersgroepen slechter functioneerde.

Er was wel kritiek op dit onderzoek. Het aantal keren dat je xtc neemt is een onnauwkeurige maat. Beter is om uit te gaan van het aantal pillen dat je in je leven geslikt hebt.

Bronnen

  1. NDM, jaarbericht 2009
  2. Vervaeke, H. Stimulerende middelen: xtc. In drugs en alcohol, gebruik, misbruik en verslaving.

 

Versie: januari 2010

Is het mogelijk dat je van xtc dement wordt?

Chronisch xtc-gebruik kan leiden tot milde geheugenstoornissen. Onderzoek tot nu toe wijst niet in de richting van dementie. Het xtc-gebruik begon eind jaren 80. De gebruikers van toen zijn nu 40 tot 50 jaar oud.

Uit een onderzoek onder 29 langdurige en hevige xtc-gebruikers van boven de 40 bleek dat 2/3 een baan heeft vergelijkbaar met leeftijdgenoten in de bevolking. Ze rapporteerden dat xtc een positieve rol in hun leven gespeeld had maar noemden als nadeel de dip na gebruik en geheugenproblemen (1).

 

Bron

(1) Vervaeke, H. e.a. Long term Ecstacy use and the management of work and relationships. Intern Journal of Drug Policy 2006

 

Versie: januari 2010

Verkleint xtc-gebruik de hippocampus?

Volgens voorlopige resultaten van recent onderzoek kan chronisch xtc-gebruik de hippocampus verkleinen (1). De hippocampus speelt een rol bij het kortetermijngeheugen (kunnen onthouden van recente gebeurtenissen) maar ook bij het langetermijngeheugen.

De onderzoekers vergeleken een groep van 10 xtc-gebruikers met een groep van 7 niet-gebruikers. De onderzoeksgroepen zijn dus klein. De groep gebruikers was gemiddeld 25 jaar en had gedurende de afgelopen 6,5 jaar in totaal gemiddeld 281 pillen gebruikt. De variëteit was echter groot. Zo was er iemand die 50 pillen had gebruikt en iemand die gedurende de afgelopen 6,5 jaar 900 pillen had gebruikt. De groep niet-gebruikers was gemiddeld 21 jaar.

Kleinere hippocampus

In de gebruikers groep was de hippocampus 10% kleiner dan in de groep die niet gebruikte. Er was geen verschil in de hoeveelheid grijze stof (cellichamen) in de hersenen. De hoeveelheid witte stof (lange zenuwuiteinden) was 4,6% lager in de gebruikers groep.

De onderzoeksgegevens passen in eerder onderzoek waaruit bleek dat xtc tot geheugenstoornissen en tot verminderde prestaties op geheugentesten leidt. Ook past het onderzoek in de beschrijving van twee ziektegevallen waarbij een ernstige krimp optrad van de hippocampus na chronisch xtc-gebruik.

Het onderzoek heeft geen rekening gehouden met mogelijk al bestaande verschillen in de grootte van de hippocampus. Mogelijk was de gemiddelde hippocampus in de gebruikersgroep al kleiner. Om dit uit te sluiten is prospectief onderzoek nodig. Bij prospectief onderzoek meet je van te voren de grootte van de hippocampus. Vervolgens kijk je wat de gevolgen zijn voor de hippocampus bij degene die xtc gaan gebruiken. De onderzoekers pleitten voor het doen van een prospectief onderzoek.

 

Bron

(1) Den Hollander B, Schouw, M, Groot P, Reneman, L et al. Journal Neurol Neurosurg Psychiatry (2011). doi 10.1136/jnnp.2010.228387

 

Versie: januari 2010

Bestaat er een veilige dosis XTC/MDMA?

Nee, een veilige dosis MDMA (actieve stof in XTC-pillen) bestaat niet. Hoe meer je neemt hoe groter de risico’s.

Ervaren consumenten noemen een dosis die fijne effecten geeft met de minste gezondheidsrisico’s: 1 tot 1,5 mg MDMA per kilogram lichaamsgewicht; weeg je dus 60 kilogram, dan zou dat een pil betekenen met een dosis van 60 tot 90 mg MDMA voor een hele dag/avond. Voorwaarde is dan wel, dat je van tevoren je pil laat testen. Anders weet je niet hoeveel er in zit.

Testen is echt belangrijk. Je moet weten hoeveel milligram MDMA de pil bevat en je wilt er zeker van zijn dat er geen andere stoffen in je pil zitten. In 1999 werd de giftige stof atropine in XTC-tabletten gevonden, in 2001 PMA, in 2008/2009 stoffen als 2C-B, mefedron, mCPP en 4-fluoramfetamine en in 2014 PMMA. Testen blijft dus belangrijk.

De manier waarop je MDMA gebruikt speelt ook een rol. Lees hoe je de risico’s van XTC-gebruik kan verminderen.

 

Versie: november 2020

Wat is mCPP?

mCPP (meta-chloor-phenyl-piperazine) werd rond 2009 in XTC-pillen gestopt bij gebrek aan MDMA. In 2008 raakte de XTC-markt verstoord en werd door de testservices in Nederland steeds meer mCPP gevonden. In 2006 zat in 9% van de pillen mCPP, in 2007 in 10%, in 2008 14% en in de eerste helft van 2009 zat in 22% van de XTC-pillen mCPP. Vanaf 2010 is het aandeel mCPP in XTC-pillen weer gedaald en daarna is het bijna niet meer aangetroffen.

De effecten van mCPP wisselen sterk. Sommigen vinden het vergelijkbaar met MDMA (XTC). Meestal worden echter negatieve effecten gemeld zoals: misselijkheid, duizeligheid, angsten, paniekaanvallen, hallucinaties, onrust, rillingen en hoofdpijn. mCPP stimuleert de serotoninereceptoren in de hersenen. Het heeft echter geen stimulerende werking. De effecten duren 4 tot 8 uur.

Er is nog niet veel bekend over de risico’s van mCPP. mCPP zou migraineaanvallen kunnen opwekken bij mensen die daar gevoelig voor zijn. Deze effecten treden vooral op wanneer de mCPP (bijna) is uitgewerkt. Hoe hoger de dosering van mCPP, des te meer kans er is op negatieve effecten.

De wet

mCPP valt onder de Warenwet.

Bron:
DIMS jaarbericht 2009

 

Versie: januari 2021

Wat zijn PMA en PMMA?

PMA en PMMA zijn gevaarlijke stoffen die soms in XTC-pillen voorkomen en waardoor al verschillende dodelijke slachtoffers zijn gevallen. De stoffen lijken wat betreft chemische structuur erg op elkaar en hebben bijna identieke lichamelijke effecten.

Het is niet duidelijk waarom PMA en PMMA in XTC-pillen gestopt wordt. Naar de stoffen PMA of PMMA zelf is geen vraag omdat er nauwelijks gewenste effecten zijn, maar wel veel risico’s en bijwerkingen. Mogelijk krijgen producenten de verkeerde grondstof of ze stoppen het onbewust in XTC-pillen. Maar het kan ook dat ze het er bewust in stoppen bij gebrek aan MDMA.

De effecten van PMA en PMMA lijken op MDMA (actieve stof in XTC). PMA en PMMA zijn echter buitengewoon gevaarlijke middelen. Dat komt doordat:

  • De effecten van PMA en PMMA later gevoeld worden dan bij MDMA. Een gebruiker die ervan uitgaat MDMA te nemen maar in feite PMA slikt, denkt dan misschien dat hij een pil heeft genomen met een lage dosis. Hij neemt er dan mogelijk nog een waardoor hij te veel binnen krijgt.
  • Bij PMA en PMMA snel een overdosis optreedt. Het verschil in dosis waarbij effecten optreden en waarbij een overdosis optreedt, is maar klein. Neemt men ietsje teveel dan kan dat leiden tot oververhitting, misselijkheid, onregelmatige hartslag, ademhalingsmoeilijkheden, stuiptrekkingen, hartaanvallen en bewusteloosheid.

Wat doet het?

Bij lage dosis geeft PMA of PMMA een energiek en licht opgewekt gevoel. Neemt men ietsje meer dan kan de hartslag, bloeddruk en lichaamstemperatuur plotseling sterk gaan stijgen. Dit kan leiden tot oververhitting, misselijkheid, onregelmatige hartslag, ademhalingsmoeilijkheden, stuiptrekkingen, hartaanvallen, bewusteloosheid en dood. De dood treedt meestal op als gevolg van het te hoog oplopen van de lichaamstemperatuur waardoor het centrale zenuwstelsel uitvalt. Deze ernstige lichamelijke effecten kunnen uren nadat de pil is ingenomen optreden.
PMA en PMMA zorgen voor weinig gewenste effecten en vooral voor veel ongewenste effecten en risico’s.

Sterfte

In de periode dat PMA in XTC-pillen zat (2000/2001) zijn overal in de wereld doden gevallen als gevolg van PMA. In België twee, Denemarken vier, Duitsland vier, Oostenrijk één, VS negen. Mogelijk is in Nederland ook een slachtoffer gevallen als gevolg van PMA. In de jaren erna is ook PMMA meerdere keren aangetroffen in XTC-pillen. En ook hier zijn dodelijke ongevallen mee geweest.

Drugs testen

Aan de buitenkant van een pil kun je nooit zien wat erin zit. Een logo biedt nooit zekerheid. Daarom is het belangrijk om je pil altijd te laten testen.

Zelftest

De zogenaamde zelftest (EZ-test) is onbetrouwbaar om PMA of PMMA op te sporen. Als de pil alleen PMA of PMMA bevat zal de zelftest niet verkleuren. Maar als de pil naast PMA ook MDMA bevat zal hij wel verkleuren waardoor gebruikers ten onrechte kunnen denken dat het een goede XTC-pil is.

De wet

PMA en PMMA staan op lijst 1 van de Opiumwet. Het wordt gezien als een harddrug met grote risico’s voor de gezondheid. Bezit, productie, import, export en handel zijn strafbaar.

 

Bron: NDM 2018, Trimbos-instituut
https://www.trimbos.nl/actueel/nieuws/bericht/levensgevaarlijke-xtc-aangetroffen-1

 

Versie: januari 2020

Wat is atropine?

Atropine is een stof die voorkomt in plantensoorten als alruin, bilzekruid, doornappel en wolfkers. Rijpe bessen van een wolfkers kunnen wel 2 mg atropine bevatten. Atropine kan ook in de farmaceutische industrie geproduceerd worden, het is dan een wit poeder. Het wordt o.a. gebruikt in oogdruppels. In 1997 werden meerdere XTC-tabletten gevonden met atropine. Nadien is het niet meer gevonden totdat het in 2004/2005 opdook in cocaïne en later nog een keer in 2018. Recreatief gebruik van atropine bevattende producten raden we vanwege de vele bijwerkingen en risico’s af.

Wat doet het?

Atropine wordt zeer zelden gebruikt om waarnemingsveranderingen of tripeffecten te krijgen. Vanwege de vele en onaangename bijwerkingen komt recreatief gebruik slechts zelden voor. Atropine blokkeert de werking van de stof acetylcholine (een neurotransmitter) in het hele lichaam. Daardoor nemen de speeksel- en zweet productie af en wordt de beweeglijkheid van maag-darm kanaal minder. De pupillen verwijden zich waardoor men geen diepte meer kan zien. Verder nemen bloeddruk en hartslag toe. Ook is er sprake van onrust, paniek en verwardheid. Tenslotte kunnen afhankelijk van de dosis waarnemingsveranderingen en echte hallucinaties ontstaan.

Met cocaïne wordt atropine nog gevaarlijker. Bloeddruk en hartslag worden dan nog meer opgejaagd. Ook kunnen beide stoffen de lichaamstemperatuur verhogen.

Medische toepassingen

Atropine heeft een aantal medische toepassingen. Oogartsen gebruiken atropine voor praktische redenen. Doordat atropine de pupillen verwijdt kan een oogarts het netvlies beter bekijken. Men geeft het ook wel als medicatie vooraf, bij een narcose. Het doel is dan om de speekselproductie van de patiënt te verminderen. Ook kan het gebruikt worden bij een zeer lage hartslag in de acute fase van een hartinfarct. Tenslotte is er een toepassing als antistof bij bepaalde vergiftigingen bijvoorbeeld bij insecticiden en oorlogsgassen.

Atropine als versnijding

In 1999 werd Atropine aangetroffen in meerdere XTC-tabletten. In 2004/2005 zijn in Nederland maar ook in de rest van Europa cocaïne monsters gevonden die atropine bevatten. In Nederland zijn toen circa twintig mensen met vergiftigingsverschijnselen opgenomen in Lelystad, Roosendaal, Amsterdam, Rotterdam en Den Haag. Dat is ook gebeurd in België, Frankrijk en Italië wat het totale aantal bekende slachtoffers binnen Europa op ruim vijftig bracht. Gezien de giftigheid van atropine kan een kleine dosis (10 mg 1% van een gram cocaïne) al fataal aflopen.

In 2018 werd het weer een korte tijd in cocaïne aangetroffen. Dit keer vooral in regio Rotterdam en Brabant.

 Symptomen van overdosis

Atropine heeft bij zeer geringe dosissen al onaangename effecten. Bij kinderen is 1.6 milligram fataal gebleken. Oraal (via de mond ingenomen) kunnen bij 5 milligram al ernstige bijwerkingen optreden en bij 10 mg al coma. Bij het eten van planten of bessen die belladonna-alkaloïden bevatten ziet men de volgende effecten optreden:

Meer dan 0,5 milligram belladonna alkaloïde:

  • droge mond
  • verminderde zweetproductie

Meer dan 1 milligram:

  • wijde pupillen,
  • dorst
  • versnelling van de hartslag.

Meer dan 5 milligram:

  • mogelijk al ernstige intoxicatie
  • onrust
  • hoofdpijn
  • droge/warme huid
  • moeilijk kunnen plassen
  • snelle/zwakke pols
  • opwinding, hallucinaties, koorts.

Meer dan 10 milligram:

  • coma
  • ernstige ademhalings- en hartritme stoornissen.

Het handboek van acute vergiftigingen noemt de volgende symptomen: verwijding van pupil, droge slijmvliezen en huid, koorts, snelle hartwerking, hoofdpijn, verwardheid, opwinding en hallucinaties. Bij ernstige vergiftigingen kunnen coma, ademhalingsproblemen, toevallen, hoge bloeddruk en later ook lage bloeddruk optreden.

De toxische werking van atropine verschilt per persoon en per manier van inname. Voor meer uitgebreide informatie over de werking van atropine zie deze pagina.

De Wolfkers

De Wolfkers is een plant die wel 1 meter hoog kan worden en in midden- en zuid Europa groeit. Vooral bessen van de plant Wolfkers kunnen veel atropine bevatten maar ook de overige plantendelen bevatten atropine. Rijpe bessen kunnen wel tot 2 mg atropine bevatten.

De bessen zijn uiterst giftig. 3 tot 4 bessen zijn dodelijk voor kinderen maar er zijn kinderen die stierven na het eten van een halve bes. Volwassenen die gevoelig zijn voor atropine, sterven al na het eten van 10 bessen.

In de naamgeving zijn er talloze verwijzingen naar de giftigheid van de stof. In de Griekse mythologie was Atropa de doodsgodin die de levensdraad doorknipte en in het Engels noemt men de plant wel “deadly nightshade”.

Atropine vergroot de pupillen waardoor ogen mooier worden maar waardoor je ook slechter gaat zien. Vroeger druppelden vrouwen wel het sap van de wolfkers in hun ogen. Vandaar de naam bella donna, wat mooie dame betekent. Cleopatra heeft er haar naam aan te danken.

Bronnen

  1. Pharmacology volume 248, issue 1 pp 57-61
  2. RIVM rapport – Smartshops
  3. Mededeling apotheker Jellinek
  4. Behandeling van acute vergiftigingen – Bohn Stafleu Van Loghum
  5. AnneTanne.be
  6. Farmacotherapeutisch Kompas – CVZ
  7. UMC

 

Versie: oktober 2020

 

Kan je last krijgen van steken in je hartstreek na gebruik van xtc, speed en coke?

Vooral speed en cocaïne kunnen klachten geven van steken in de hartstreek. Ze jagen de hartslag op. Cocaïne vernauwt ook nog eens de bloedvaten waardoor het hart minder zuurstof krijgt. De bloedvaten worden vanzelf weer wijder als de drugs zijn uitgewerkt (meestal enkele uren). Deze klachten treden dan ook op als gebruikt wordt, niet als men al lang gestopt is.

Paniekaanval

Men kan ook op andere manieren steken in de hartstreek krijgen. Een belangrijke oorzaak is het krijgen van een paniekaanval. Dit is de meest voorkomende oorzaak van pijn in de hartstreek bij jonge mensen.

Bij gebruik van speed of cocaïne kan men sneller een paniekaanval krijgen. De paniekaanval uit zich hyperventileren, hartkloppingen, tintelingen in de vingers en rondom de mond, pijn in de hartstreek en angst om dood te gaan. Deze door angst veroorzaakte pijn in de hartstreek is hoe akelig ook, onschuldig. Met het verdwijnen van de angst gaat ook de pijn over.

Blijvende vernauwing bloedvaten

Een andere bekende oorzaak van pijn in de hartstreek is een blijvende vernauwing van de bloedvaten rondom het hart. Dit komt voor bij mensen die al wat ouder zijn en heeft te maken met slechte leefgewoonten zoals vet eten, roken etc. Deze leefgewoonten geven op den lange duur ‘aderverkalking’.

Een enkele keer kan het gebruiken van speed en cocaïne waarschijnlijk ook lijden tot aantasting van de bloedvaten rondom het hart. Dit komt echter zelden voor.

Medische hulp

Gebruikers die klachten hebben na gebruik van drugs kunnen het beste contact opnemen met de huisarts en eerlijk zijn over hun gebruik. Samen met de huisarts wordt er dan gekeken naar passende hulp.

 

Versie: augustus 2019

Welke drug is de gevaarlijkste?

Hoe gevaarlijk drugs voor je zijn als je ze gebruikt hangt van veel dingen af.

Er is de afgelopen jaren veel onderzoek gedaan naar hoe schadelijk drugs zijn. Onderzoekers kijken dan naar de schade naar de gebruiker en schade naar de bevolking.

Het laatste onderzoek is gedaan in Duitsland in 2020. Daaruit kwam de lijst hieronder. De volgorde is van meest schadelijke drugs (bovenaan) naar minst schadelijk drugs (onderaan):

1. Crack
2. Methamfetamine (Crystal meth)
3. Heroïne
4. Alcohol
5. Cocaïne
6. GHB
7. Amfetamine (speed)
8. Cathinonen (Miauw miauw, 3-MMC, Flakka)
9. Synthetische cannabis
10. MDMA (XTC)
11. Ketamine
12. Benzodiazepines (slaap-en kalmeringsmiddelen)
13. Cannabis
14. Paddo’s/Truffels
15. LSD

In de afgelopen jaren zijn er verschillende onderzoeken gedaan in Europa. De resultaten zijn allemaal ongeveer hetzelfde, maar de nieuwste onderzoeken houden rekening met nieuwere drugs.

Onderzoek in Nederland

In Nederland is er in 2009 ongeveer hetzelfde onderzoek gedaan naar de schadelijkheid van drugs.

Daarbij werd gekeken naar de volgende categorieën:

  • Hoe schadelijk of giftig een middel direct is voor je lichaam.
  • De schadelijkheid van een middel over een langere tijd.
  • Hoe verslavend het middel is.
  • Sociale schade op het niveau van de gebruiker. Bijvoorbeeld het verliezen van je relaties, je baan of je huis.
  • Sociale schade op het niveau van de bevolking. Bijvoorbeeld drugs criminaliteit, zorg kosten voor Nederland.

Hieronder kan je per categorie zien hoe verschillende drugs scoren van meest schadelijk naar minst schadelijk.

Directe lichamelijke schade Schade over een lange tijd  Verslaving Sociale schade voor de gebruiker  Sociale schade voor de bevolking
Heroïne Tabak Heroïne Crack Alcohol
Crack Crack Crack Heroïne Tabak
Methamfetamine Alcohol Tabak Alcohol Crack
Alcohol Methamfetamine Methamfetamine Tabak Heroïne
Cocaïne Cocaïne Cocaïne Cocaïne Cocaïne
GHB Heroïne Alcohol Methamfetamine Cannabis
Amfetamine Amfetamine Amfetamine Amfetamine Benzo’s
Ketamine Cannabis Benzo’s GHB Amfetamine
LSD MDMA (XTC) GHB Cannabis MDMA (XTC)
MDMA (XTC) Khat Cannabis Benzo’s GHB
Benzo’s Ketamine Ketamine MDMA (XTC) Methamfetamine
Paddo’s Benzo’s Khat Ketamine Ketamine
Cannabis GHB MDMA (XTC) LSD Paddo’s
Tabak LSD Paddo’s Paddo’s LSD
Khat Paddo’s LSD Khat Khat



Soms kan een middel een hele negatieve invloed hebben op je leven. Maar als maar weinig mensen dat middel gebruiken, dan valt het effect op de hele bevolking mee. Sommige middelen zijn bij één keer gebruiken niet heel slecht voor je gezondheid. Maar als je die middelen vaak en voor een lange tijd gebruikt, kan je er erg ziek van worden.

Daarom zie je in de tabel hierboven soms een middel met een hele lag score, maar in de andere rij weer met een hoge score.

Als het onderzoek nu opnieuw gedaan zou worden, zouden sommige middelen anders scoren. Over GHB hebben we in de afgelopen 10 jaar geleerd dat het een erg verslavend middel is. Dit middel zou hoger op de lijst staan dan het nu staat. Ook nieuwe middelen, zoals 3-MMC en andere designer drugs die toen nog niet bestonden of weinig werden gebruikt, staan niet in de lijst.

Wat zijn de meest verslavende drugs?

Of een drug verslavend is heeft te maken met:

  • De eigenschappen van de drug.
  • De manier waarop iemand de drug gebruikt.
  • Hoe vaak iemand gebruikt.

Eigenschappen van de drug

Drugs kunnen verschillende eigenschappen hebben die het verslavend maken.

Dat heeft te maken met:

  • De sterkte. Sommige drugs hebben een sterker effect op je hersenen.
  • Hoe snel er tolerantie ontstaat. Dat betekent dat je al snel meer moet gebruiken van een drug om een effect te voelen.
  • Ontwenningsverschijnselen. Je merkt dan dat als je stopt met het middel je last krijgt van vervelende of nare bijwerkingen.
  • Cravings. Je hebt dan trek in de drug. Je wil de drug snel weer opnieuw nemen.

Manier van gebruiken

Ook de manier waarop je een middel gebruikt speelt een rol. Hoe sneller je het effect voelt nadat je een middel hebt gebruikt, hoe verslavender dat middel is. Roken en spuiten leiden dus sneller tot verslaving dan eten of slikken.

Van meest naar minder verslavend:

  • Roken
  • Spuiten
  • Snuiven
  • Slikken

Hoe vaak iemand gebruikt

Gebruik je een middel regelmatig? Dan is de kans op verslaving groter dan wanneer je het weinig gebruikt.

 

Versie: december 2023

Kunnen drugs psychoses veroorzaken?

Er wordt vaak gezegd dat drugs psychoses kunnen veroorzaken. Echter moet iemand er waarschijnlijk wel een aanleg voor hebben. Drugs werken dan als een trigger (opwekker). Ook kunnen drugs leiden tot een terugval in een psychose.

Bij heftig gebruik kan iemand die niet gevoelig is, heel soms een tijdelijk psychotisch beeld vertonen. In een enkel geval ontwikkelt zich dan toch een chronische psychose. Maar mogelijk bestond er dan toch al een aanleg voor een psychose. Het vaststellen of dit wel of niet het geval was, zal achteraf altijd moeilijk blijven. Het is dus een ‘kip of het ei’-verhaal. Was de aanleg voor psychose er al voor het gebruik van de drugs? Of kunnen drugs zelf psychoses veroorzaken?

We bespreken in dit artikel de kans op psychoses bij de volgende drugs:

  • Hasj / wiet
  • Amfetamine (speed)
  • Cocaïne
  • XTC (MDMA)
  • Heroïne
  • LSD / tripmiddelen
  • Absint

Ook bij gebruik van andere, minder bekende of nieuwe middelen (designer drugs of NPS) kunnen de kans op een psychose groter maken. Zoals 3-MMC of andere cathinonen. Dat zijn opwekkende middelen die qua effect lijken op cocaïne of XTC. Met name bij veelvuldig gebruik in combinatie met geen of weinig slaap wordt de kans hierop vergroot.

Psychose door hasj of wiet

Als iemand gevoelig is voor schizofrenie, kan gebruik van cannabis de kans vergroten dat zich schizofrenie ontwikkelt. Die kans wordt groter als iemand op heel jonge leeftijd begint met blowen. Als schizofrenie in de familie voorkomt, is het raadzaam om niet te blowen.

Het gebruik van hasj of wiet op jonge leeftijd vergroot ook de kans op het ontwikkelen van depressies.

Psychose door amfetamine (speed)

Langdurig en overmatig gebruik van amfetamine kan leiden tot een psychose. Gebruikers hebben het gevoel achtervolgd te worden. Soms zijn er hallucinaties. De gebruiker ziet dan bijvoorbeeld glassplinters of kristallen. De gebruiker heeft soms ook het gevoel dat er op of onder zijn huid beestjes zitten.

Als het gebruik stopt, is de psychose na een paar dagen voorbij. Als iemand heel heftig heeft gebruikt, kan de psychose langer duren.

Psychose bij cocaïne

Ook bij cocaïne kan langdurig gebruik tot psychoses leiden. Ook hier zie je achtervolgingswanen. Dat komt doordat cocaïne het schrikcentrum in de hersenen overmatig prikkelt. Je schrikt de hele tijd en zoekt dan naar een oorzaak. Als vanzelf ga je dan denken dat iemand je kwaad wil doen.

Soms kunnen mensen ook zeer agressief worden.

Bij cocaïne treden vaak depressies op. Mensen zijn somber, apathisch, moe, futloos of eten en slapen niet meer.

Psychose door XTC (MDMA)

Er zijn een aantal gevallen beschreven waarbij mensen na het gebruiken van XTC psychotisch werden, vaak met achtervolgingswanen. Soms had de psychose een chronisch karakter.

Ook kan door het gebruik van XTC een paniekstoornis optreden. In een enkel geval hield die een paar maanden aan.

Depressies zijn ook beschreven. Soms ontwikkelden de depressies zich direct na het gebruik van XTC, soms na verloop van tijd.

Vooral voor personen die gevoelig zijn voor het ontwikkelen van een psychose of depressie, is XTC riskant. XTC kan de psychose of depressie dan versnellen.

Psychose door heroïne

Een psychose als gevolg van heroïnegebruik komt in de praktijk weinig voor. Opiaten werken dempend en angstremmend en vormen hierdoor een lager risico voor het opwekken van een psychose dan andere middelen. Soms wordt heroïne gebruikt bij zelfmedicatie. De persoon met een psychose probeert de symptomen te dempen door heroïne te gebruiken. 

Hallucinaties, rare gedachten en verwardheid kunnen tijdens het gebruik wel voorkomen, maar er wordt nog niet direct gesproken van een psychose. Als een gebruiker gaat ontwennen kunnen angst en achtervolgingswaanzin ontstaan. Was iemand al psychotisch, dan kan de gebruiker sneller meer klachten krijgen.

Psychose door LSD (en andere tripmiddelen)

LSD kan leiden tot een psychose met angsten, hallucinaties en verwardheid. Meestal is dit na een paar dagen of weken weer over. Soms duurt het langer. Het effect van LSD kan wel lijken op een psychose op het moment dat je het gebruikt. Deze gemoedstoestand verdwijnt als de LSD is uitgewerkt.

Dit is ook het geval bij andere tripmiddelen, zoals paddo’s/truffels, 2C-B of andere minder bekende tripmiddelen (NPS).

De juiste set en setting spelen een belangrijke rol bij deze middelen en een goede voorbereiding hierin kan bijdragen aan het verkleinen van risico’s. Zie ook: Welke effecten kunnen drugs hebben (set, setting en middel)

Psychose bij absint

Ook de vroeger veelgebruikte sterke drank absint (eind 19e eeuw) kan een psychiatrisch beeld tot gevolg hebben dat lijkt op een psychose, het zogenoemde absintisme.

 

Versie: december 2023

Waar moet ik rekening mee houden als in drugs wil gebruiken ten tijde van het coronavirus?

Het gebruik van drugs is nooit zonder risico, maar door het coronavirus moet je met nog meer dingen rekening houden. Ben je toch van plan drugs te gebruiken? Unity heeft hier een informatieve pagina voor gemaakt, bekijk deze hier:

Coronavirus en alcohol, tabak en ander drugsgebruik

 

Kun je door het gebruik van MDMA kaal worden?

Er is niets bekend over de effecten van MDMA (XTC) en andere drugs op de haargroei. Aangenomen mag worden dat als er al een invloed zou zijn van MDMA op de groei en uitval van het haar, dat deze dan bijzonder klein zal zijn. Anders was dit inmiddels wel terug te vinden in de literatuur.

In bepaalde gevallen is het echter wel mogelijk dat iemand op een bijzondere wijze reageert op MDMA (XTC). Men zou dan allergisch kunnen zijn voor bepaalde stoffen die in de xtc voorkomen. De kans hierop is klein.

Ook is bekend dat drugs (en ook geneesmiddelen) worden afgezet in het haar. Dit wil zeggen dat je aan het haar van iemand kan zien of die persoon wel of geen drugs gebruikt (heeft), zelfs als dit gebruik al langer is geleden; het moet er letterlijk uitgroeien. Dus recent gebruik is niet direct terug te zien. Ook is gebruik van kleine hoeveelheden niet of moeilijk terug te vinden.

Hieruit blijkt dat drugs wel enige invloed zou kunnen hebben op het haar, maar dat die invloed waarschijnlijk klein is.

 

Versie: juni 2020

Waarom zijn drugs schadelijk voor het lichaam?

Lichamelijke schade door gebruik van drugs kan ontstaan door:

  • De drug zelf.
  • De toedieningswijze.
  • De omstandigheden waaronder gebruikt wordt.

Op alle drie de punten kun je maatregelen nemen om de risico’s te beperken.

De drug zelf

Sommige drugs zijn giftig. Alcohol is bij overmatig gebruik een uiterst giftige stof. Het is schadelijk voor je hersenen, lever en maag. Ook xtc kan bepaalde hersencellen beschadigen. Cocaïne en amfetamine belasten het hart en de bloedvaten. Amfetaminen kunnen ook bepaalde hersencellen beschadigen. Sommige drugs leiden snel tot een overdosis. Heroïne en GHB zijn hier voorbeelden van.

Maatregelen om de risico’s te beperken zijn in veel gevallen mogelijk. Meestal door niet te veel en niet te vaak te gebruiken. Schade aan je longen is moeilijk te voorkomen. Ook bij heel weinig roken kan al schade optreden. Zo is bekend dat door meeroken van tabak (en dat is toch echt weinig roken) elk jaar al een paar duizend mensen overlijden.

Toedieningswijze

De toedieningswijze van een drug kan de schade verder vergroten. Roken of inhaleren van tabak, cannabis of van heroïne en basecoke dampen is uiterst schadelijk voor de longen. Door snuiven van cocaïne kan het neusslijmvlies uitdrogen en gaan ontsteken. Spuiten gebeurt vaak onhygiënisch waardoor de risico’s op aderontsteking toenemen. Door het gebruik van spuiten van anderen kunnen allerlei ziektes overgedragen worden zoals hepatitis en hiv.

Door een verstandige toedieningswijze kun je de risico’s beperken.

  • Diep inhaleren van hasj en wiet bijvoorbeeld is volstrekt onnodig. Alle THC wordt al in het begin van de longen opgenomen. Door niet te diep te inhaleren kun je de teneerslag sterk verminderen.
  • Ook de risico’s van snuiven kun je beperken. Door de cocaïne fijn te maken, je neus daarna met lauw water na te spoelen en door geen kokertjes te gebruiken die al door anderen zijn gebruikt (i.v.m. hepatitis).
  • Door altijd een nieuwe spuit te gebruiken kun je de risico’s van spuiten beperken. Als je als druggebruiker spuit zoals een diabetes patiënt kun je veel leed voorkomen.

Omstandigheden

De omstandigheden waaronder gebruikt moet worden dragen extra bij aan de risico’s. Drugs zijn illegaal waardoor er geen controle is op de kwaliteit. Soms worden bestrijdingsmiddelen gebruikt bij de teelt. Ook worden drugs soms versneden met gevaarlijke stoffen.

Het illegaal zijn, zorgt er ook vaak voor dat druggebruikers niet aan nieuwe spuiten kunnen komen waardoor zij wel onveilig moeten gebruiken. Raken druggebruikers verslaafd dan worden de levensomstandigheden steeds moeilijker. Alles draait om drugs en het je zelf verzorgen schiet erbij in. Ook daardoor worden de risico’s groter. Ook hier kunnen de risico’s enigszins beperkt worden. Met name door er voor te zorgen dat er behalve op ontwenning gerichte hulpverlening, ook hulpverlening is, die druggebruikers opvangt en voorzieningen biedt als methadonverstrekking en spuitomruil.

 

Versie: oktober 2019

Hoeveel mensen overlijden er door alcohol, tabak en andere drugs?

In 2017 overleden in totaal 19.420 mensen aan de directe gevolgen van roken. Voor alcohol zijn er minder duidelijke recente cijfers voor handen. Het RIVM heeft een schatting gedaan. Volgens deze schatting stierven er in 2017 1.906 mensen aan de gevolgen van alcohol-gerelateerde ziekten. De World Health Organisation schat echter dat er in Nederland in 2016 4.945 mensen stierven aan de gevolgen van alcohol. Hun schattingsmethode is wat anders dan die van het RIVM. In oktober 2020 werd in de Global Burden of Disease studie de alcoholgerelateerde sterfte in Nederland geschat op 6820. Ook in deze studie is de methode anders dan die van het RIVM. (1)
Tabak en alcohol zijn drugs die wettelijk toegestaan zijn, de legale drugs. 224 mensen vonden in 2018 de dood door drugs die wettelijk verboden zijn, de illegale drugs.

98,9% van het aantal doden door alcohol, tabak en drugs is dus toe te schrijven aan de legale middelen alcohol en tabak. 1,1% is toe te schrijven aan de illegale middelen zoals heroïne, cocaïne, XTC, amfetamine en GHB.

We geven de cijfers van het aantal doden in een jaar als gevolg van:

  • gebruik van het middel, bijvoorbeeld door ziekte;
  • direct overlijden (overdosis).
Middel Overleden door gevolgen van gebruik
Direct overleden
Alcohol 1.906* 0
Tabak 19.420* 0
Cannabis 0 0
Opiaten/opioïden 0 104**
Cocaïne 0 40**
GHB 0 7**
XTC/amfetamine 0 4**
Combinatiegebruik 69
Totaal 21326 224

* = 2017
**= 2018

Toelichting cijfers

De cijfers zijn gebaseerd op de doodsoorzakenstatistiek van het CBS. Dit is niet specifiek ingericht in het registeren van drugsgerelateerde sterfte en varieert daarom flink. De cijfers moeten daarom voorzichtig geïnterpreteerd worden.

Alcohol

Volgens een schatting van het RIVM stierven er in 2017 1.906 mensen door alcohol.

Er is sprake van primaire en secundaire alcoholsterfte:

  • Primaire alcoholsterfte: dodelijke overdosis en sterfte aan alcoholgerelateerde ziekten.
  • Secundaire alcoholsterfte: bijvoorbeeld dodelijke ongelukken onder invloed van alcohol.

Volgens de Doodsoorzakenstatistieken van het CBS stierven in 2017 1.034 mensen door alcohol als primaire doodsoorzaak. Bij 54% ging het om psychische stoornissen en gedragsstoornissen door het gebruik van alcohol en in 46% ging het om ziekten en vergiftiging door alcohol. De meeste mensen die overleden aan alcohol waren tussen de 55 en 69 jaar oud. Driekwart daarvan was man.

Geschat wordt dat 3% van de sterfte aan kanker samenhangt met alcoholgebruik. Alcohol verhoogt het risico op: keelholte-, slokdarm-, mond-, darm-, borst- en leverkanker (2).

Alcohol leidt zelden tot een fatale dodelijk aflopende overdosis. Wel lopen mensen een alcoholvergiftiging op waarbij opname in een ziekenhuis noodzakelijk is. In 2016 waren dat 5600 mensen (1).

Alcoholdoden in het verkeer

De SWOV (Instituut voor Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid) schat dat in 2015 tussen de 75 en 140 verkeersdoden het gevolg waren van alcohol. Het totaal aantal verkeersdoden in 2015 bedroeg 621 (1).

Als je de mensen die zijn overleden door alcohol als primaire doodsoorzaak en de verkeersdoden door alcohol bij elkaar optelt zijn er ongeveer 1150 sterfgevallen door alcohol. In dit aantal zijn echter lang niet alle gevallen van alcoholsterfte meegeteld, omdat niet altijd wordt herkend dat er sprake is van alcoholgebruik, en dit daarom niet als zodanig geregistreerd wordt.

Tabak

Tabak leidt tot een groot aantal ziekten. Een overdosis of vergiftiging komt echter niet voor. In totaal stierven in 2017 19.420 mensen door tabak (1). Dat zijn 53 mensen per dag ofwel iets meer dan 2 mensen per uur. Aantal slachtoffers per ziekte:

  • longkanker 8593;
  • COPD 5227
  • coronaire hartziekten 1176;
  • slokdarmkanker 950;
  • hartfalen 701;
  • beroerte 588;
  • alvleesklierkanker 427;
  • darmkanker 360;
  • blaaskanker 338;
  • borstkanker 232;
  • mondholtekanker 210;
  • strottenhoofdkanker 200;
  • diabetes 154;
  • nierkanker 152;
  • maagkanker 112 (1).

Hasj en wiet (cannabis)

Cannabis is schadelijk voor de longen. Er zijn geen gegevens bekend of het gebruik van cannabis tot dodelijke longziekten heeft geleid. Het zou kunnen, omdat cannabis vaak gebruikt wordt in combinatie met tabak. Het gebruik van cannabis is vaak aan leeftijd gebonden. Mensen stoppen er na verloop van tijd mee, waardoor ernstige longziekten niet optreden. Mensen die tientallen jaren doorblowen lopen wel risico.

Heroïne (opiaten)

Bij heroïne gaat het over de groep problematische harddruggebruikers. Zij gebruiken naast heroïne ook vaak crack en alcohol. Zij sterven aan allerlei ziekten als endocarditis, longaandoeningen, levercirrose, geweld en aids. Deze cijfers zijn niet bekend.

In 2018 stierven 104 mensen door een overdosis opiaten of opioïden (vaak in combinatie met andere middelen) (1). Het is niet bekend om welke opiaten of opioïden het gaat. Deze cijfers betreffen alleen sterfgevallen van mensen die officieel geregistreerd staan in het bevolkingsregister. Daarbovenop komen 24 gevallen van drugssterfte van mensen die wel in Nederland verbleven maar niet geregistreerd waren als inwoner (1).

Cocaïne

In 2018 waren er volgens de statistiek met doodsoorzaken van het CBS 40 acute sterfgevallen wegens cocaïne (1).

Waarschijnlijk is dit cijfer een grote onderschatting. Veel cocaïnegebruikers overlijden aan een hartinfarct. Een hartinfarct wordt echter als een natuurlijke doodsoorzaak geregistreerd en niet toegeschreven aan cocaïne. Volgens een artikel in de Guardian van juli 2011 staat 1 op de 4 niet-fatale hartaanvallen onder de 45 in verband met gebruik van cocaïne (3).

GHB

Sterfte door GHB is lastig vast te stellen omdat GHB snel door het lichaam wordt afgebroken, er sprake kan zijn van tolerantie in het gebruik van GHB (grootverbruikers hebben een hogere tolerantie) en omdat het lichaam ook van nature GHB aanmaakt.

In 2018 waren er volgens de doodsoorzakenstatistiek van het CBS 7 gevallen van acute sterfte door GHB (1).

XTC/amfetamine

Ook bij XTC en amfetamine wordt de sterfte veroorzaakt door een overdosis of vergiftiging. XTC verhoogt de lichaamstemperatuur. Door de combinatie van XTC met een warme, vochtige omgeving, lang dansen en te weinig drinken kan iemand oververhit raken. Oververhitting kan dodelijk zijn. Ook teveel drinken (watervergiftiging) kan dodelijk zijn.

De cijfers zijn gebaseerd op de doodsoorzakenstatistiek van het CBS. Dit is niet specifiek ingericht in het registeren van drugsgerelateerde sterfte en varieert daarom flink. In 2016 ging het om 28 gevallen van acute sterfte door ‘psychostimulantia’, hier vallen XTC (MDMA) en amfetamine onder. In 2018 ging het om 4 gevallen.
Het is waarschijnlijk dat er overlijdens door XTC/MDMA zijn die niet in de statistieken van het CBS terecht komen.

Het NFI meldde in de periode 2006-2015 21 gevallen waarbij MDMA een primaire rol heeft gespeeld bij het overlijden en 26 gevallen waarbij MDMA in combinatie met alcohol of andere drugs een rol speelde. Bij 6 gevallen speelde MDMA mogelijk een rol.

Speed werd door het NFI in 2016 1 keer aangetroffen in combinatie met PMA en MDMA (1).

Slaap- en kalmeringsmiddelen en medicijnen

85 mensen zijn in 2018 aan slaap- en kalmeringsmedicijnen overleden. Hiervan ging het in 34 gevallen om benzodiazepinen, 43 om barbituraten en 8 om overige sedativa.

Bronnen

  1. NDM 2021Trimbos-instituut
  2. Alcohol en kanker, KWF (bezoekdatum: 23 augustus 2018)
  3. Cocaine addiction linked to brain abnormalities, The Guardian (2011)

 

Versie: december 2021

Kunnen drugs een verdoving beïnvloeden?

Ja, drugs kunnen een verdoving beïnvloeden. Sommige middelen waaronder speed en ketamine kunnen de effecten van een verdoving verminderen waardoor deze minder goed werkt.

Bij een enkele keer gebruik hangt het er natuurlijk wel van af hoelang geleden er is gebruikt. Als het 1 keer was, een paar weken geleden, dan zal dit geen effect hebben op verdoving of narcose.

Bij regelmatiger gebruik, wanneer er tolerantie is opgebouwd, kan dit er voor zorgen dat een narcose of verdoving minder goed werkt. Dan heb je dus meer verdoving nodig hebt om niets te voelen.

Een arts zal hier ook altijd naar vragen voordat hij een verdoving/narcose toedient. Als hij dit niet doet, is het zeker aan te raden hier zelf open over te zijn en dit eerlijk te vertellen. Hierdoor kom je niet in de problemen. Een arts is er om jou te helpen en zal de verdoving hier vervolgens op aanpassen.

 

Versie: september 2019

Op welke manier worden mensen voorgelicht over xtc?

Voorlichting kan zich richten op:

  • groepen mensen die (nog) niet gebruiken
  • groepen mensen die al wel gebruiken

Groepen die (nog) niet gebruiken

Bij de groep die nog niet gebruikt, wordt geprobeerd om de keuze om niet te gebruiken te versterken. Er zijn verschillende benaderingen van voorlichten:

  • angstaanjagende voorlichting
  • objectieve voorlichting
  • voorlichting waarbij het aanleren van vaardigheden centraal staat.

Angstaanjagende of subjectieve voorlichting

Deze benadering stelt het bang maken en houden centraal. ‘Jaag ze maar schrik aan en overdrijf de risico’s, dan blijven ze er wel van af‘. De praktijk wijst uit dat deze methode niet of nauwelijks werkt. Mensen verdringen de negatieve informatie of gaan juist meer drugs gebruiken omdat zij het extra spannend vinden. Als men later achter de ware feiten komt, gelooft men de hele voorlichting niet meer. De voorlichting wordt ongeloofwaardig gevonden en heeft daardoor een averechts effect.

Objectieve voorlichting

Deze vorm van voorlichting baseert zich op objectieve, feitelijke informatie. Hoewel deze vorm succesvoller is dan de angstaanjagende voorlichting, leidt deze voorlichting op zichzelf niet tot een duidelijke afname in het gebruik van drugs.

Voorlichting die is gericht op vaardigheden

Deze vorm van voorlichting geeft niet alleen objectieve informatie over xtc, maar richt zich ook op het overdragen van vaardigheden. Zoals het maken van keuzes, leren ‘nee’ te zeggen, het omgaan met problemen, het leren inwinnen van informatie, etc. Deze voorlichting blijkt het meest effectief.

Groepen die al gebruiken

Bij de groep die al gebruikt, heeft het weinig zin om de keuze om niet te gebruiken te versterken. Er is immers al een keuze gemaakt.

Bij deze groep wordt met voorlichting geprobeerd om de risico’s die met drugsgebruik samenhangen zoveel mogelijk te beperken. Dit zijn bijvoorbeeld tips over zo verstandig en veilig mogelijk gebruik. Deze benadering wordt ook wel Harm Reduction genoemd. Unity en de testservice zijn enkele projecten van Jellinek Preventie die zich richten op Harm Reduction.

Versie: augustus 2019

Welke ziekten kun je oplopen bij gebruik van alcohol of andere drugs?

Hieronder een tabel met de meest voorkomende ziekten per drug. Sommige ziekten komen slechts zeer zelden voor. Voor toelichting zie de vragen bij risico’s van de betreffende drug.

Alcohol Alcoholvergiftiging; gastritis; verhoogde bloeddruk; leverontsteking; levercirrose; alvleesklierontsteking; verhoging risico hartinfarct; cardiomyopathie; vergrote kans op beroerte; polyneuropatie; Korsakov; veel vormen van kanker
Tabak Bronchitis, longkanker, longefyseem, slokdarmkanker, strottenhoofdkanker, mondholtekanker, hartziekten, hartfalen, beroerten.
Cannabis Bronchitis, infecties luchtwegen
Cocaïne Uitdroging/ ontsteking neusslijmvlies, hartinfarct
Xtc Oververhitting, zelden leverontsteking, hersenbeschadiging
Amfetamine Oververhitting, hartinfarct, hartritmestoornissen, hersenbloeding, hersenbeschadiging
Heroïne Overdosis, door roken veroorzaakte longziekten, door spuiten hiv, hepatitis B en C, vroegtijdig optreden ouderdomsziekten zoals diabetes en kanker
Crack Overdosis, door roken veroorzaakte longziekten, bronchitis

 

Versie: augustus 2019

Is druggebruik slecht voor je geestelijke ontwikkeling?

Druggebruik kan zowel een negatieve invloed als een positieve invloed hebben op de geestelijke ontwikkeling. Wie opgroeit, moet veel keuzes maken. Soms kun je daar onzeker van worden. Dat hoort bij opgroeien, maar het kan ook beangstigend of onprettig zijn. Soms gaan jongeren drugs gebruiken om maar geen last te hebben van deze onprettige gevoelens. Ze willen de lastige keuzes die ze moeten maken het liefst vergeten. Als je om deze reden gaat gebruiken kunnen drugs je ontwikkeling remmen.

Bij opgroeien hoort dat je veel dingen moet leren. Je moet ontdekken wie je bent, wat je later wil gaan doen, wat je wel leuk en wat je niet leuk vindt. Soms wil je de lastige keuzes die je moet maken het liefst vergeten. Als je om deze reden drugs gaat gebruiken kun je in je ontwikkeling geremd worden. Je staat stil en komt niet verder.

In de behandeling zie je soms jongeren van rond de 30 die bijvoorbeeld al 10 jaar dagelijks blowen. Van hun vrienden is iedereen om hun heen klaar met school, getrouwd en heeft een baan. Zij gebruiken echter nog steeds en zijn niets opgeschoten. Als ze dan willen stoppen of minderen met gebruik merken ze dat dat moeilijk is.

Drugs kunnen ook een positieve invloed hebben op de geestelijke ontwikkeling. Drugs worden niet voor niets ook geestverruimende middelen genoemd. Sommige mensen ervaren dat door het gebruik van drugs hun geestelijke ontwikkeling is gegroeid. Mensen die vast zitten in hun denkwijze en bijvoorbeeld niet verder komen met een project kunnen door het gebruik van drugs opeens ‘out of the box’ denken en zo op dingen komen waar ze niet eerder aan hadden gedacht. Op die manier kan het ook een positieve invloed hebben op je geestelijke ontwikkeling. Maar alleen als er gebruikt wordt wanneer iemand zich geestelijk en lichamelijk goed voelt.

 

Versie: augustus 2019

Hoe kun je aan drugspreventie doen?

Drugspreventie is het voorkomen dat mensen drugs gaan gebruiken of om schade die drugs tot gevolg kan hebben te voorkomen. Dit kan via:

  • Beperken van de beschikbaarheid van drugs
  • Voorlichting
  • Zo snel mogelijk reageren op beginnende problemen

Met het beperken van de beschikbaarheid werp je drempels op om het middel te gaan gebruiken. Het gaat dan om zaken als: het verminderen van het aantal verkooppunten of het verhogen van de prijzen. Met voorlichting kan geprobeerd worden om gebruik te voorkomen, gebruik uit te stellen of de risico’s van gebruik te beperken. In een vroeg stadium signaleren van problemen kan voorkomen dat problemen uit de hand lopen.

Beperken beschikbaarheid

Via de Opiumwet, de wet waarin productie, verkoop, bezit, import en export van drugs strafbaar is gesteld, wordt geprobeerd te voorkomen dat drugs verkrijgbaar zijn. Het handhaven van de Opiumwet is niet het werk van preventie maar van politie en justitie. Een totaal verbod is de meest radicale maatregel en die maatregel wordt in geval van drugs vaak toegepast.

Alcohol, cafeïne, tabak en gokken zijn niet verboden. Wel kan geprobeerd worden om via allerlei wetten en regels gebruik zoveel mogelijk te beperken. Preventie kan vanuit haar invalshoek ook aandringen op dergelijke regels. Het gaat dan om zaken als het instellen van leeftijdsgrenzen (geen alcohol onder de 18), verminderen van het aantal verkooppunten (geen alcoholverkoop in benzinestations), verhogen van prijzen, etc.

Dit soort maatregelen kunnen door parlement en regering genomen worden maar ook gemeenten en organisaties, zoals scholen of bedrijven, kunnen allerlei maatregelen nemen die de beschikbaarheid beperken. Gemeenten kunnen voorwaarden stellen aan een vergunning voor het schenken van alcoholhoudende drank. In de vergunning kan ook iets gezegd worden over sluitingstijden, happy hours en de toegangsleeftijd.

Het verbieden van drugs heeft ook diverse andere ongewenste effecten. Je kan denken aan vervuiling, het krijgen van een strafblad bij een kleine overtreding en milieuvervuiling. Het verbieden van drugs is een vaak gekozen strategie van politici, maar het is de vraag of het de beste strategie is als de gezondheid van de bevolking als belangrijkste aspect gekozen wordt.

Voorlichting

Via voorlichting kan geprobeerd worden de vraag naar drugs te verminderen. Voorlichting kan zich richten op twee groepen:

  1. Mensen die nog niet gebruiken.
  2. Mensen die al wel (regelmatig) gebruiken.

Bij mensen die nog niet gebruiken is het doel van de voorlichting veelal het versterken van de keuze om niet te gebruiken. Vooral op scholen wordt veel aandacht aan drugsvoorlichting besteed. Landelijk en regionaal is het project Helder op School ontwikkeld. Door middel van dit project worden scholen gestimuleerd aandacht te besteden aan alcohol- en drugspreventie. Het project is geëvalueerd en het blijkt effectief te zijn. Voorlichting kan ook op massamediale wijze gevoerd worden. Via internet, radio, televisie en via billboards.
Hieruit blijkt dat preventie vooral afgestemd moet zijn op leeftijd en niveau.

Voorlichting kan zich ook richten op mensen die al wel gebruiken. Het doel is dan de risico´s van gebruik zoveel mogelijk te beperken. In dit soort van voorlichting worden tips gegeven over zo verstandig mogelijk gebruik. Bij cannabis, maar ook bij XTC, wordt een dergelijke aanpak gevoerd. In coffeeshops vind je vaak voorlichtingsmateriaal met tips over zo verantwoord mogelijk gebruik. Ook aan XTC-gebruikers is veel voorlichting gegeven om de risico’s zoveel mogelijk te beperken. Zo wordt aan gebruikers aangeraden om in ieder geval hun pil te laten testen. Soms vindt de voorlichting door leeftijdsgenoten en leefstijlgenoten plaats (peer-education). Ook dat blijkt positief te werken. Twee bekende peer projecten zijn Unity en Connect.

Ook voor de groep mensen die niet kunnen stoppen met gebruik zijn er programma’s om risico’s te voorkomen. Denk aan spuitenruil programma’s, gebruikersruimten en medische heroïne- verstrekking.

Tijdig reageren op riskant gedrag.

Preventie kan ook proberen ervoor te zorgen dat er zo snel en zo vroeg mogelijk gereageerd wordt op uit de hand lopend alcohol- of druggebruik. Het uit de hand lopen van drugsgebruik vindt plaats lang voordat mensen de weg naar de hulpverlening zoeken. Bij alcohol lopen mensen regelmatig jarenlang rond met steeds groter wordende alcoholproblemen, voordat ze besluiten er iets aan te doen. Bij drugs gaat dat meestal sneller. Door vrienden, ouders maar ook beroepskrachten als maatschappelijk werkers, artsen etc. te informeren over hoe ze op beginnend problematisch gebruik kunnen reageren, kan veel onheil voorkomen worden.

Ook internet biedt tegenwoordig veel mogelijkheden om te reageren op riskant gedrag. Op deze site staan testen waarmee je kunt nagaan of je riskant gebruikt. Ook wordt op internet advies op maat aangeboden en zijn er zelfhulpprogramma’s. Bij advies op maat vul je een vragenlijst in over bijvoorbeeld alcoholgebruik waarna je een persoonlijk advies krijgt. Zelfhulpprogramma’s bieden een instructie om zelf met alcohol- of druggebruik te minderen.

Effecten

Er is ook onderzocht of preventie werkt. Het blijkt dat voorlichting op school kan werken. Preventie bedreven door leeftijdsgenoten blijkt ook positief (2). Ook interventies op internet blijken positief te werken. Massamediale campagnes hebben meestal niet zo’n succes. Zij kunnen wel het bewustzijn van het probleem iets vergroten, maar blijken nauwelijks effect te hebben op het gebruik (1).

Tenslotte blijkt dat wanneer preventiemaatregelen gecombineerd uitgevoerd worden de kans op succes het grootst is. Wanneer een programma op scholen gecombineerd wordt met een massamediale campagne blijkt dit effectiever dan een wanneer het programma alleen uitgevoerd wordt.

Bronnen

  1. Effecten van preventie, VTV (2010)
  2. Preventie van schadelijk alcoholgebruik en drugsgebruik onder volwassenen, IVO (2010)

 

Versie: juni 2020

Zijn middelen als valeriaan en melatonine veilig om te gebruiken als slaapmiddel?

Melatonine

Melatonine is relatief veilig in vergelijking met andere slaapmiddelen. Maar er zitten wel degelijk wat risico’s aan. Melatonine is je natuurlijke slaaphormoon. Als je een verstoord slaapritme hebt kan het nemen van melatonine je helpen om dit te herstellen.

Het tijdstip van inname en de dosering is hierbij erg belangrijk. Doe dit dus altijd in overleg met een arts.

Bij gezonde mensen of bij foutieve inname kan melatonine het slaapritme juist verder ontregelen. Ook kan het mogelijk de natuurlijke aanmaak van melatonine verstoren, hierdoor ga je op termijn alleen maar slechter slapen.

Valeriaan

Valeriaan is een oud kruidenmiddel waar weinig onderzoek naar is gedaan. Het lijkt iets ontspannend te werken bij sommige mensen. Bij veel mensen heeft het echter geen effect. Er zijn ook geen duidelijke indicaties dat het daadwerkelijk helpt bij het slapen.

Valeriaan kan als bijwerking zorgen voor maag- of darmklachten. Verder lijkt het niet veel bijwerkingen te hebben, maar er is niet heel veel bekend over de werking ervan.

 

Versie: augustus 2020

Hoe kun je weerstand bieden tegen vrienden die gebruiken?

Weerstand bieden in gezelschap van vrienden is niet altijd eenvoudig. Een paar tips:

  • Heb de nadelen van gebruik op een rijtje. Dat helpt je om te weigeren.
  • Denk aan mensen van wie je houdt en die het niet leuk zouden vinden als je gebruikt.
  • Denk aan de gevolgen als je toch gebruikt. Realiseer je dat je de volgende dag spijt krijgt.
  • Denk eraan dat ook iemand die je leuk vindt uiteindelijk meer respect voor je zal krijgen, als je voor je eigen mening uitkomt dan als je een meeloper bent.
  • Realiseer je dat jij dik de moeite waard bent en dat jouw meningen er toe doen.
  • Zoek vrienden/kennissen die niet gebruiken.

Je wilt eigenlijk geen drugs gebruiken, tabak roken of alcohol drinken. Redenen kunnen zijn: je vindt het niet lekker, het past niet in je leven, je hebt hele andere interesses, je kunt er niet tegen of je vindt het ongezond. Als er in je omgeving wel gebruikt wordt kan het moeilijk zijn om niet mee te doen. Je wilt niet flauw zijn. Of je vindt iemand leuk die gebruikt en je denkt: hij gaat me vast stom vinden als ik niet mee doe. Probeer dan bovenstaande tips op te volgen.

Als mensen echt aandringen wordt het vervelender. Je kunt je dan afvragen of je wel bevriend wil zijn met mensen die zo sterk aandringen en zo weinig respect hebben voor jouw keuze.

Heb je geen zin in discussie dan kun je dingen zeggen als:

  • het is slecht voor mijn conditie
  • ik geniet gewoon meer als ik nuchter ben

 

Versie: september 2019

Slaaptips: hoe kan ik mijn slaaphygiëne verbeteren?

Sommige mensen grijpen snel naar een middel als ze moeite hebben met slapen. Echter, we weten dat dit een verkeerde manier is om met slaapproblemen om te gaan. Sterker nog, veel middelen zorgen er op termijn voor dat je slaapproblemen verergeren.

Maar wat kun je dan wel doen om beter in slaap te komen? Lees hieronder 12 tips om je slaaphygiëne te verbeteren:

  1. Bouw ’s avonds je dag af. Kijk niet meer naar fel licht van bijvoorbeeld mobiele telefoon of tablet. Beperk fysiek of mentaal zware activiteiten en bedenk een ritueel dat je kan helpen bij het afronden van je dag. Denk bijvoorbeeld aan een boek of tijdschrift lezen, yoga of een wandelingetje in de buurt.
  2. Neem geen warm bad of douche vlak voor het slapen gaan. Een douche of bad verhoogt je lichaamstemperatuur en hartslag, waardoor je minder makkelijk in slaap valt. Een warm bad of douche in het begin van de avond is wel goed.
  3. Zorg voor een comfortabele, koele (16 – 21 graden Celsius), donkere en stille slaapkamer. Gebruik de slaapkamer alleen om te slapen en te vrijen. Ga geen tv kijken en leg je mobiele telefoon weg of laat deze in een andere ruimte.
  4. Neem zorgen niet mee naar bed. Piekeren/zorgen (ook over niet slapen) kunnen ervoor zorgen dat je moeilijk in slaap valt. Als gedachten je wakker houden, kun je overdag een ‘piekerhalfuurtje’ reserveren. Op deze manier heb je deze zorgen al een keer overdacht en/of opgeschreven.
  5. Probeer niet krampachtig om in slaap te vallen. Dit maakt het probleem alleen maar groter. Je kunt dan beter even uit bed stappen en iets rustigs doen bij weinig licht (geen beeldschermen!). Iets saais lezen of een puzzeltje maken bijvoorbeeld. Wakker zijn moet niet beloond worden. Wanneer je je weer slaperig voelt ga je terug in bed. Herhaal dit als je weer niet kunt inslapen.
  6. Draai de wekker om. Voortdurend op de klok kijken als je wakker ligt, kan voor frustraties of angst zorgen. Waardoor je juist wakker ligt in bed.
  7. Slaap niet meer dan nodig is om je de volgende dag uitgerust te voelen. Beperk de tijd die je in bed doorbrengt. Het helpt de slaap te verankeren en dieper te maken. Heel lange bedtijden leiden tot verbrokkelende en lichte slaap.
  8. Sta elke dag om dezelfde tijd op. Dit helpt om ’s avonds gemakkelijker op dezelfde tijd in slaap te vallen en je biologische ritme te verankeren. Wil je uitslapen? Probeer dan maximaal 2 uur later op te staan dan je normaal doet.
  9. Zorg voor rust- en ontspanningsmomenten overdag. Stress en spanning kunnen de slaap verstoren. Ontspannen kan op verschillende manieren. Bijvoorbeeld door een kleine wandeling te maken of door wat te lezen.
  10. Beweeg regelmatig. Lichaamsbeweging heeft een gunstige invloed op spanning en stress. Vermijd intensieve lichaamsbeweging vlak voor het slapen gaan omdat je daar juist actiever van wordt.
  11. Doe geen dutjes overdag. Dit kan het inslapen bemoeilijken en de slaap ’s nachts verstoren. Als je niet zonder een middagslaap de dag door kunt komen, doe dit dan maximaal 30 minuten en vóór 15.00 uur.
  12. Probeer ook stimulerende middelen overdag en in de avond te beperken. Koffie, thee, energydranken, chocolade en nicotine bijvoorbeeld kunnen het inslapen bemoeilijken en de slaap lichter maken waardoor je regelmatig wakker wordt. Alcohol zorgt voor verstoring van de slaap in de tweede helft van de nacht. Beperk de inname van alcohol overdag en neem dus geen alcohol als slaapmutsje.

 

Versie: augustus 2019

Wat is een recreatieve gebruiker?

Recreatief gebruik wordt gekenmerkt door:

  • Gebruik voor plezier en ontspanning. Gebruik voor de roes.
  • Gebruik zonder dat het invloed heeft op werk/school/hobby’s of op contacten met familie en vrienden.
  • Gebruik waarbij men zich bewust is van de risico’s.
  • Gebruik dat matig en gecontroleerd is en dat weinig of geen tijd kost.

Recreatief gebruik staat tegenover problematisch gebruik. Dat is gebruik waarbij problemen ontstaan op gebied van gezondheid, werk of school, vrienden en familie en verslaving. Veel mensen die problematisch gebruiken hebben in het begin recreatief gebruikt. Het risico van recreatief gebruik is dan ook, dat er een kans bestaat dat het overgaat in problematisch gebruik. Als je je aan bovenstaande kenmerken van recreatief gebruik houdt verklein je de kans dat het problematisch wordt.

 

Versie: augustus 2019

Wat is een chronische gebruiker?

Chronisch betekent langdurig, voortdurend. Een chronische gebruiker is iemand die langdurig gebruikt en bij wie de kans op minderen of stoppen met gebruik, klein is. Chronische gebruikers zie je zowel bij alcohol als bij drugs. Vaak hebben zij behalve verslavingsproblemen ook psychiatrische problemen en allerlei door alcohol of drugs veroorzaakte lichamelijke aandoeningen.

Hersenbeschadiging

Ook kan, vooral bij alcoholgebruik, hersenbeschadiging optreden. Bij chronische gebruikers zijn vaak grote sociale problemen ontstaan. Contacten met familie, werk en huis zijn verloren gegaan. Psychiatrische en lichamelijke ziekten, hersenbeschadiging en mogelijk een zwervend bestaan zorgen ervoor dat de verslaving aan alcohol of drugs chronisch wordt.

Behandelaanbod

Mentrum (net als Jellinek ook onderdeel van Arkin) heeft een uitgebreid behandelaanbod voor chronische verslaafden. Er wordt geprobeerd de schadelijke gevolgen van een verslaving te beperken, gebruik zoveel mogelijk te verminderen en een optimaal herstel van functioneren op verschillende levensgebieden te realiseren.

Ook de GGD in Amsterdam heeft een uitgebreid aanbod voor chronische verslaafden. Met behulp van verstrekking van methadon en soms zelfs verstrekking van heroïne wordt geprobeerd om te voorkomen dat de verslaafde verder afglijdt. Methadon wordt in een constante dosis gegeven zonder dat er afgebouwd wordt.

Cure of Care

Vaak wordt gedacht dat je aan chronisch verslaafden een behandelaanbod zou moeten doen dat gericht is op gehele ontwenning (cure ofwel genezen) en dat voorzieningen waarbij methadon in onderhoudsdosissen gegeven wordt (care ofwel verzorging), mensen nodeloos verslaafd houdt. Probleem is echter dat chronische verslaafden van een behandelaanbod dat enkel gericht is op ontwenning geen gebruik willen of kunnen maken. De kans dat zij dan steeds slechter gaan functioneren, mogelijk een overdosis nemen of allerlei ziekten oplopen wordt dan te groot.

Zoiets heeft in het verleden bijvoorbeeld in Duitsland plaatsgevonden. Daar zijn honderden, zo niet duizenden verslaafden overleden aan een overdosis.

 

Versie: juni 2020

Wat is depersonalisatie?

Het gebruik van drugs kan depersonalisatie veroorzaken. Depersonalisatie betekent dat je je afgescheiden voelt van jezelf en van je omgeving. Je voelt je niet meer in de realiteit, en dat kan best beangstigend zijn.

Drugs kan dit soort gewaarwordingen veroorzaken. Wanneer je hier last van hebt gehad raden we  aan om voorlopig geen drugs te gebruiken. Hierdoor krijgen je hersenen wat rust, en loop je minder kans dat de klachten van depersonalisatie terugkomen.

Daarnaast is het raadzaam om een afspraak te maken met de huisarts. Depersonalisatie kan soms een onderdeel zijn van verschillende psychiatrische ziekten. Laat jezelf daarom onderzoeken bij een arts, zodat deze kan bekijken of er niet iets anders met je aan de hand is. Kijk ook op deze pagina voor meer informatie:

Wat voor klachten kun je krijgen na drugsgebruik?

Lees meer in de factsheet van het Trimbos-instituut: Langdurige klachten na ecstasygebruik

 

Versie: augustus 2019