Wat is fentanyl?

Fentanyl is een sterke pijnstiller. Artsen kunnen deze voorschrijven als iemand erg veel pijn heeft. Het kan ook als drugs gebruikt worden. Dat komt in Nederland bijna niet voor. In andere landen wel.

Artsen geven fentanyl alleen bij hele erge pijn. Bijvoorbeeld na een operatie of bij kanker. Ook wordt het soms gegeven na een hartaanval of als iemand dodelijk ziek is. Het kan in een pil, pleister, neusspray of injectie gegeven worden.

In het buitenland wordt fentanyl ook als drugs gebruikt. Dit is vooral in Amerika of Oost-Europa. De werking lijkt een beetje op heroïne. Daar wordt het soms ook mee gemengd. Het wordt in Amerika en Canada ook wel eens gemengd met een ander middel, xylazine. Dan heet het Tranq. Dat is de laatste tijd vaker in het nieuws. Daarover lees je meer in het kader 'Tranq'.

Fentanyl is verslavend. Gebruik het daarom alleen als je het van je dokter krijgt. Of maak goede afspraken met jezelf hoe vaak je het mag gebruiken. Ben je bang voor een verslaving? Praat daar dan over met je arts. Stop niet zomaar zelf met de medicijnen.

Carfentanil Carfentanil of carfentanyl lijkt op fentanyl, maar is veel sterker. Dit middel is bedoeld om grote dieren te verdoven, zoals olifanten en neushoorns. In het buitenland wordt het soms ook als drugs gebruikt. Of wordt het door drugs gemengd. Dat komt in Nederland niet voor. Het gebruik van carfentanil is een stuk gevaarlijker dan fentanyl omdat het zo sterk is. Overdosering en overlijden komt daardoor sneller voor.

 

Fentanyl werkt verdovend. Dit betekent dat je geen of minder pijn voelt. Ook kun je er suf en slaperig van worden. Je hebt er maar weinig van nodig om al een effect te voelen. Dit kan een risico zijn als je het middel als drugs gebruikt. Je neemt zo snel te veel waardoor je een overdosering krijgt.

Niet alle fentanyl werkt even lang. Hoe lang het werkt, is afhankelijk van veel verschillende dingen. Bijvoorbeeld de vorm waarin je het gebruikt, hoe vaak je het gebruikt, hoe zwaar je bent en hoe veel je genomen hebt. Neusspray en zuigtabletten werken ongeveer 1 tot 4 uur. Pleisters 2 tot 3 dagen. De andere vormen zitten daar qua werkingsduur tussenin.

Wanneer krijg je fentanyl?

Fentanyl is een zware pijnstiller. Vaak krijg je eerst andere pijnstillers. Bijvoorbeeld paracetamol, diclofenac of tramadol. Blijf je last houden van de pijn? Dan krijg je soms een zwaarder middel. Bijvoorbeeld morfine, fentanyl of oxycodon. Dit noemen we opioïde pijnstillers. Opioïde pijnstellers hebben meer bijwerkingen en zijn ook verslavender. Daarom schrijven artsen ze niet snel voor.

Alle medicijnen hebben bijwerkingen. Dit zijn de bijwerkingen van fentanyl die het meest voorkomen:

• Verstopping (minder kunnen poepen)
• Slaperigheid, sufheid
• Duizeligheid
• Hoofdpijn
• Misselijkheid, buikpijn, overgeven
• Benauwdheid of niet goed kunnen ademen
• Slaapapneu: kort stoppen met ademen tijdens het slapen
• Veel zweten
• Jeuk
• Verwardheid

Het grootste risico van fentanyl is overdosering. Dat betekent dat iemand te veel heeft binnengekregen. Neem daarom nooit meer dan de dokter heeft gezegd.

Het risico op overdosering is groter als je naast dit middel ook andere medicijnen gebruikt. Of als je ook andere drugs neemt die ook verdovend werken. Bijvoorbeeld alcohol, GHB of heroïne. Eet of drink ook geen grapefruit als je fentanyl gebruikt. Door de grapefruit kan de fentanyl anders gaan werken. Hierdoor kun je meer last van erge bijwerkingen krijgen.

In het buitenland komt een overdosering met fentanyl vaker voor. Dit komt omdat het daar vaker als drugs wordt gebruikt. Mensen weten dan niet hoe veel ze precies nemen. Of dat het in hun heroïne of cocaïne zit. Hierdoor overlijden veel mensen. Vooral in Amerika en Oost-Europa.

Je kunt niet overlijden aan een overdosering als je het middel alleen aanraakt. Ook niet als je het nog nooit hebt gebruikt.

Gebruik je fentanyl als drugs en koop je het bij een dealer? Dan is het belangrijk om je drugs te laten testen. Zo weet je zeker wat er in jouw drugs zit.

In 2022 kregen bijna 106.000 mensen fentanyl van de dokter. Dit is al een paar jaar ongeveer hetzelfde. In 2018 waren het bijna 105.000 mensen. In 2021 meer dan 106.000.

Bron: Zorginstituut Nederland / GIP. Geactualiseerd op: 09-05-2023

We weten niet hoeveel mensen in Nederland fentanyl als drug gebruiken. Maar we denken dat dit weinig voorkomt.

Ook zien we hier geen vervuiling met fentanyl in andere drugs, zoals heroïne of cocaïne. Toch is het belangrijk om deze drugs wel te laten testen. Er kunnen andere stoffen in deze drugs voorkomen die ook voor extra risico’s kunnen zorgen.

Je kunt verslaafd raken aan fentanyl. Dit gebeurt als je het wat langer gebruikt. Het kan dan moeilijk zijn om er zomaar mee te stoppen. Je denkt dan vaak aan fentanyl. En je kunt last krijgen van ontwenningsverschijnselen. Je voelt je dan ziek. Zomaar stoppen met gebruik kan dus gevaarlijk zijn.

Wil je stoppen met Fentanyl?

Het is belangrijk om nooit zomaar te stoppen met fentanyl. Krijg je dit middel van je arts? Bespreek dit dan eerst.

Gebruik je fentanyl als drug en wil je daarmee stoppen? Ga dan naar je huisarts. Of bel voor advies naar de Jellinek Advieslijn.

Fentanyl staat op lijst 1 van de Opiumwet. Dit is omdat het effect zo sterk is en het risico op overdosering groot. Alleen als je Fentanyl van de dokter krijgt, mag je het hebben. Krijg je de Fentanyl niet van de dokter? Of verkoop je je Fentanyl aan iemand anders? Dan is dat verboden. Het is ook verboden om zelf Fentanyl te maken.

Fentanyl is vaak in het nieuws. Het gaat dan vaak over Amerika. Het is goed om te weten dat het gebruik daar heel anders is dan in Nederland. In Amerika zijn veel meer mensen verslaafd aan opioïde pijnstillers en heroïne dan in Nederland. En vervuiling van drugs met fentanyl komt daar veel vaker voor. Daarom overlijden er daar ook meer mensen aan een overdosis.

Deze berichten in het nieuws zorgen ervoor dat veel mensen zich zorgen maken over fentanyl. Dat is niet nodig als je fentanyl van je arts krijgt en je het niet vaker gebruikt dan je hebt afgesproken.

Nieuwe drug in VS: Tranq In het nieuws wordt er veel gepraat over tranq. Dit is een nieuwe drug in Amerika. Dit wordt ook wel een zombiedrug genoemd. Tranq is meestal een mix van fentanyl en xylazine. En soms een mix van heroïne of cocaïne met xylazine. Xylazine is een sterke pijnstiller voor dieren. In Tranq zitten dus eigenlijk twee hele sterke pijnstillers. Dit zorgt voor een extra sterk effect en een groter risico op een overdosis. Maar ook voor extra sterke ontwenningsverschijnselen als het weer uitwerkt. Er zijn geen medicijnen die helpen als iemand een overdosis heeft gehad. Daarom is het extra gevaarlijk. Sommige mensen krijgen grote wonden op hun lichaam als ze tranq gebruiken. Dit is vooral bij mensen die het injecteren. Dit komt doordat de doorbloeding van de huid verslechterd. Wonden kunnen daardoor slecht genezen. In Nederland gebruikt niemand tranq of xylazine. Ook komt het hier nu niet voor in andere drugs. In 2010 en 2011 is het wel een enkele keer in ketamine gevonden. Daarna niet meer.