Wat zijn NPS, designer drugs of research chemicals?

De eerste drugs waren altijd plantaardig. Denk aan opium, cannabis en koffie. Door ontwikkelingen in de wetenschap lukte het om de werkzame stoffen in planten in een laboratorium na te maken. Als de chemische vormen bekend zijn is het ook mogelijk om hierin kleine veranderingen aan te brengen. Dit is dan een iets ander molecuul dan het origineel. Een iets ander molecuul zorgt ook weer voor iets andere effecten. Men kan drugs als het ware ontwerpen, oftewel designen.

Deze 'ontworpen drugs' worden ook wel NPS (Nieuwe Psychoactieve Stoffen), designer drugs of research chemicals genoemd. Vaak is nog weinig bekend over de risico's van deze middelen.

Voorbeelden zijn 2C-I, 4-FA (4-FMP), benzo fury (6-APB), mefedron (4-MMC, miauw miauw), 3-MMC, 2-MMC en methoxetamine (MXE). Ook regelmatig in het nieuws gekomen is de term flakka. Hiermee kunnen verschillende middelen bedoeld worden, zoals a-PVP en a-PiHP maar ook andere stoffen die hier op lijken. Dit zijn allemaal middelen met een sterke stimulerende werking.

Er bestaan inmiddels honderden van deze 'ontworpen' stoffen. Designer drugs kunnen vaak onderverdeeld worden in verschillende categorieën (zowel chemisch als qua effect). Zo'n middel kan opwekkend zijn, kalmerend of verdovend of een bewustzijnsveranderende (psychedelische) werking hebben.

Net zoals bij de meeste andere drugs heeft het gebruik van designer drugs risico's. Naar veel designer drugs is nog maar weinig of helemaal geen onderzoek gedaan. Soms kan er alleen een inschatting van de risico's gemaakt worden als we kijken naar de categorie waar het middel in valt. En of het lijkt op andere middelen waar wel wat onderzoek naar gedaan is. Ook wordt gekeken naar wat mensen er over schrijven op internet die het gebruikt hebben.

Andere risico's zijn:

• Het doseren kan lastig zijn omdat het middel nog maar weinig door mensen is gebruikt. Of de drugs zijn erg sterk (potent). Soms klopt ook niet wat er op de verpakking of website staat. Er kan meer of minder van de werkzame stof in een pil zitten dan op de website of verpakking staat.
• Er is geen controle op de kwaliteit. Daarom weet je nooit helemaal zeker wat er precies in zit. Het kan daarom verstandig zijn om je drugs te laten testen.
• Sommige middelen kunnen verslavend zijn. Dat werd duidelijk bij 3-MMC. Middelen uit die categorie, de cathinonen, zorgen vaak voor trek (craving). Iemand krijgt dan al snel zin om meer van de drug te nemen.
• Ook combinaties kunnen gevaarlijk zijn. Het combineren van drugs geeft bijna altijd extra risico.

Sommige research chemicals zijn risicovoller dan andere. Ga je toch zo'n middel gebruiken? Wees dan extra voorzichtig en zorg dan dat je goed op de hoogte bent van de risico's. En lees informatie over het middel. Op de website van Unity lees je meer tips over research chemicals.

Designer drugs worden soms gemaakt om de wet te ontduiken. Ontwerpers kunnen de moleculaire vorm van een bestaande drug iets aanpassen en zo een nieuwe stof maken. Die stof heeft dan een effect wat lijkt op dat van een bestaande illegale drug (zoals speed of XTC), maar was tot voor kort nog niet verboden.

Vanaf 1 juli 2025 geldt er een nieuw verbod op designer drugs. Dit betekent dat niet alleen losse stoffen, maar hele groepen vergelijkbare stoffen verboden zijn. Dit heet het stofgroepenverbod. Hierdoor kunnen drugsproducenten niet meer makkelijk nieuwe legale versies maken van verboden drugs.
De overheid wil hiermee twee dingen bereiken:

1. Voorkomen dat mensen denken dat deze drugs veilig zijn omdat ze legaal zijn
2. De handel in deze gevaarlijke stoffen tegengaan

Het gebruik van deze middelen kan namelijk leiden tot gezondheidsklachten, zoals vergiftigingen en hartproblemen. Ook kunnen mensen eraan verslaafd raken.

Bekende voorbeelden van designer drugs zijn 4-FA, 2C-B en 3-MMC. Deze waren al verboden. Met de nieuwe wet worden nu ook veel vergelijkbare stoffen verboden, zelfs als ze nog niet bestaan. Toch worden met de nieuwe wet niet alle designer drugs verboden. Sommige designer drugs vallen hier (nog) niet onder.

In de video hieronder wordt meer uitgelegd hoe de nieuwe wet. 

• Lees voor meer informatie over designer drugs op de website van Unity.
• Op PsychonautWiki (Engelstalig) vind je uitgebreide informatie over veel middelen.

Versie: december 2023